Samsun İli Yeryüzü Şekilleri

Samsun ili yeryüzü şekilleri

Samsun ili yeryüzü şekilleri bakımından üç ayrı özellik gösterir Birincisi güneyindeki dağlık kesim, ikincisi; dağlık kesimle kıyı şeridi arasında kalan yaylalar, üçüncüs&#2 52;; yaylalarla Karadeniz arasındaki kıyı ovalarıdır Kızılırmak ve Yeşilırmak akarsularının delta alanlarında oluşmuş kıyılarında, yurdumuzun tarımsal potansiyeli en yüksek ovalarından Bafra ve Çarşamba ovaları yer almaktadır

132Jeolojik Yapı

Samsun’da genç delta ovalarında alüvyonlar bulunmakla birlikte, dik yamaçlarla ayrılmış taraçalarda eski alüvyonlar görülmektedir Güneydeki dağlık kesime geçiş alanı neojen yaşlı, killi-kireçli tortularla kaplıdır Kıyı dağları Kretase lavlarından oluşmuştur Aynı dağların iç kesimlerinde killi, çakıllı tortular bulunur İç kesimlerde Neojen tortular ve yer yer alüvyonlarla kaplı ovaların güneyinde de birinci ve ikinci zaman yaşlı ve kıvrımlı kayaçlar Kretase ve Eosen Flişlerine rastlanır Geniş alanlarda ise volkanik oluşumlar görülmektedir Samsun’da Eosen, Kretase ve Neojen dönemli oluşumlara sıkça rastlanmaktadır

133Yaylalar

Bölgedeki yaylalar genellikle ikinci ve üçüncü zamanda meydana gelmiştir Karadeniz bölgesinde dağ yamaçları çok aşınmıştır Ayrıca bölgedeki akarsular toprağı yeteri derecede parçala¤¤¤ ¤¤ arazide yer yer yaylalar meydana getirmiştir Bunlar arasında en önemlileri Ladik, Havza ve Kavak yaylalarıdır

134Dağlar

Samsun ili topraklarının Karadeniz kıyıları düzlüklerle, güneye uzanan iç kesimleri ise, yükseklikleri fazla olmayan dağ sıraları ile kaplıdır Bölge, Karadeniz kıyıları ile bu kıyılara içeriden paralel olarak uzanan yüksek dağlar arasındadır Bu dağlar Ünye-Çarşamba kesiminde doğu-batı, Samsun-Bafra kesiminde doğu-güney, batı-kuzeybatı yönünü takip eder Doğudan batıya doğru uzanan ve birbirinin devamı olarak görünen başlıca iki sıra dağ vardır Bunlardan doğudakine Canik Dağları, batıdakine ise, Çangal Dağları denir

·Canik Dağları : Büyük bölümleri Ordu ilinde bulunan Canik Dağlarının batı uçları Samsun topraklarında bulunur Yükseklikleri az olan bu dağ sıraları Karadeniz ile iç kesimler arasındaki ulaşıma engel olmazlar Yüksekliği ortalama 1500 metredir

·Çangal Dağları: Samsun ili sınırlarının batı ucundan içeri giren Çangal Dağlarının büyük bir kısmı Sinop ili sınırları içerisindedir Çangal dağlarının ortalama yüksekliği 1500 metredir

·Sıralı Dağlar: Samsun ilinin önemli yüksekliklerinden birisi olan Sıralı Dağlar Kavak ilçesinin doğusunda yer alır ve yüksekliği 1300 metredir

·Kocadağ: Samsun ilinin kuzey kesiminde Kavak ilçesi yakınlarında bulunan Kocadağ 1310 metre yüksekliktedir

·Akdağ: Samsun ilinin en yüksek dağı olan Akdağ ın yüksekliği 2062 metredir Ladik ilçesi ve Amasya arasında bulunan Akdağ zengin orman yapısına sahiptir

·Kunduz Dağları: Samsun ili Vezirköprü ilçesi toprakları üzerinde bulunan Kunduz Dağlarının yüksekliği 1783 metredir Ünlü kunduz ormanları ile birlikte anılan dağ orman ürünlerinin çokluğu ile ülke çapında bir şöhrete sahiptir

·Hacılar Dağı: Ankara -Samsun karayolu üzerinde,Kavak ilçesinden sonra yer alan Hacılar dağının yüksekliği 1150 metredir Bundan sonra Mahmur dağlarını görmekteyiz

·Nebyan Dağları: Samsun’un kuzey batısında bulunan Koca Dağın batısında bulunan Nebyan Dağlarının yüksekliği 1224 metredir

Bu dağlardan başka, güney doğuda; Akpınar 900 m ve Böğürtlen tepe 950 m, doğuda Büyük dağ ve Topuzlu 950 m, Sofualan ve Örencik 800 m, güney doğuda Saltuk tepesi 1150 m, Kavakta Kocaçaltepe 913 m, Mert ırmağı sağ yönünde Çadırtepe 110 m, Kürtün ırmağının sağında limana doğru uzanan Toraman tepe 125 m, yüksekliklerinde tepeler de mevcuttur

135 Akarsular

·Yeşilırmak: Yeşilırmak nehri Köse Dağlarından çıkar Erbaa ilçesinden geçerek Çarşamba’ya ulaşan Yeşilırmak ilçeyi ortadan ikiye bölerek, Civa Burnun’dan Karadeniz’e dökülür Üçtaşlar bölgesinde Ters akan ırmağı ile birleşir Uzunluğu 416 km olan Yeşilırmağın akış hızı saatte 5 km, en kurak mevsimde su yüksekliği 9 metre doğu sahilinde ise 55 metredir

·Kızılırmak: Sivas’taki Kızıl Dağından doğan Kızılırmak Türkiye’nin en uzun akarsuyudur Osmancık ilçesinden Karadeniz bölgesine giren ırmak 1151 km uzunluğundadır Kargı civarında kuzey doğu Samsun-Sinop sınırına girer Bafra’nın batısında kollara ayrılan ırmak Bafra Burnundan Karadeniz’e dökülür Delice, Devrez ve Gökırmak Kızılırmak’ın önemli kollarındandır Bafra yakınlarında yapılan ölçümlere göre en kurak zamanda genişliği 46 metre derinliği 130 metredir Saniyede 21 metreküp su akıtır Akış hızı ise saatte 4 ila 6 km arasındadır

·Terme Çayı: Terme çayı Kara ormandan doğar Simenit etrafındaki sazlıkları besleyen Terme çayı ilçeyi ikiye bölerek Karadeniz’e dökülür Genişliği 30 metre derinliği yaklaşık 1 metre olan Terme çayı çeltik tarlalarına hayat verir

·Diğer Akarsular: Mert Irmağı, Kürtün Çayı, Ters akan Çayı, Karaboğaz Deresi, Akçay, Uluçay, Esenli, İncesu, Hızırilyas, Ballıcaderesi ve Güdedi gibi irili ufaklı akarsular vardır