Hidrolojik Döngü Hakkında Bilgi

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-19-2012

Hidrolojik döngü hakkında bilgi

Bugün kullandığımız suyun milyonlarca yıldır dünyada bulunduğu ve miktarının çok fazla değişmediği doğrudur

Dünyada su hareket eder, formu değişir, bitkiler ve hayvanlar tarafından kullanılır, fakat gerçekte asla yok olmaz

Buna Hidrolojik Döngü (Su Döngüsü) denir

Su döngüsünü oluşturan basamaklar

Bu döngüde suyun hareket etmesini sağlayan beş değişik olay vardır:

1- Yoğunlaşma (kondansasyon),

2- Yağış (precipitation),

3- Toprağa geçiş (Infiltration) ve yeraltı sularının oluşumu,

4- Yüzeyel akıntı (Runoff) ve yüzey suları ile yeraltı sularının oluşumu,

5- Buharlaşma (Evapotranspiration)

Su buharı yoğunlaşarak bulutları oluşturur, koşullar uygun olduğunda yağış meydana gelir

Yağış şeklinde yeryüzüne düşen su, toprağa sızarak yeraltı sularına veya yüzeyel akıntı olarak okyanuslara, denizlere karışır

Yüzey sularının buharlaşmasıyla su atmosfere geri döner

Yoğunlaşma

Havadaki su buharı konveksiyon yardımıyla artar

Ilık-nemli hava yükselirken soğuk hava aşağı doğru hareket eder

Ilık hava yükseldikçe sıcaklığı azalıp enerjisini kaybettiğinden gaz halden sıvı veya katı (kar veya dolu) haline döner

Yoğunlaşmayı buzdolabından soğuk bir su şişesi aldığınızda ve oda ısısında bıraktığınızda şişe yüzeyinde açıkça görebilir, su şişesinin oda ısısında nasıl “terlediğini” rahatlıkla izleyebilirsiniz

Yağış: Yağmur, sulusepken kar, kar veya dolu olarak bulutlardan salınan sudur

Atmosferde yoğunlaştığı, atmosferik hava akımında kalmasının zorlaştığı durumda su buharından sonra yağış meydana gelir

Toprağa geçiş: Dünya yüzeyine erişen yağışların bir kısmı toprağa sızar (infiltrasyon) ve yeraltı sularını meydana getirirler

Toprağa sızan su miktarı, toprağın eğimi, bitkilerin tipi ve miktarı, toprağın su ile doygun olup olmamasına bağlı olarak değişir

Yüzeyde büyük yarıklar, delikler bulunması, toprağa su geçişini kolaylaştırır

Yüzeyel akıntı: Çok fazla yağış olduğunda, toprak suya doyar ve suyun fazlasını alamaz

Kalan su toprağın yüzeyinden akar (Runoff)

Suyun toprağa emilemeyen kısmı yüzey suları olarak isimlendirilir

Yüzeyel sular kar ve buzların erimesiyle de oluşabilir

Yüzey suları çaylara, derelere ve nehirlere akar

Yüzey suları daima daha alçak noktalara doğru taşınır, dolayısıyla okyanuslara karışır

Yeraltı suları: Dünya yüzeyine erişen yağışların bir kısmı toprağa sızar (infiltrasyon) ve yeraltı sularını meydana getirir

Yeraltı sularının bir bölümü derinde kapalı bir su katmanına ulaşır ve kullanılabilmeleri için yeryüzüne özel bir yöntemle çıkarılmaları gerekir

Yeraltı sularının diğer bir bölümü ise basınç etkisiyle üst toprak katmanlarına doğru hareket eder ve yeryüzüne ulaşır

Bu sulara kaynak suyu denir

Yeraltı suyu toprak katmanlarından geçerken temas ettiği yüzeydeki mineral vb maddeleri de yapısına alır

Bu maddeler suyun yararlı bileşenlerini (demir, magnezyum vb) oluşturabileceği gibi arsenik, nitrat, tarım ilacı kalıntıları gibi zehirli maddeler de olabilir

Toprak sarsıntıları, yağmur ve eriyen kar suları, bu zehirli maddelerin suya karışma riskini artırır

Bu nedenle suyun bileşimindeki değişikliklerin sürekli izlenmesi ve güvenli hale getirilmesi için etkin filtrasyon yöntemleriyle arındırılması gereklidir

Buharlaşma: Bitkilerin nemlenmesiyle ve toprağın buharlaşmasıyla oluşan sudur

Evapotranspiration, atmosfere yeniden giren su buharıdır

Evapotranspiration, buhar olarak atmosfer içinde artmaya başlayan su moleküllerinin neden olduğu güneş enerjisinin suyu ısıttığı durumda oluşur

Görüldüğü gibi, gereksinmemiz olan suyun bize ulaşması için birçok oluşum gerçekleşmektedir

Ve bu oluşumlar daima iş başındadır

Uç örneklerde ise döngü farklı şekillerde gerçekleşir

Örneğin, Antartika donmuş olduğundan buharlaşma oluşmaz (buzlar sublimation adı verilen bir oluşumla doğrudan su buharına dönüşür)

Yine örneğin, Sahra Çölü çok kurak olduğundan yağış olmaz (su, yere düşmeden buharlaşma oluşur)

Ancak döngü hep sürer

İşte bu nedenle her gün içtiğimiz su, dinozorlar dünyayı dolaştığında da aynı döngü içerisinde dünyamızda dolaşmaktaydı

İNSAN VE SU

İnsan hiçbir şey yemeden haftalarca yaşayabilirken, su içmeden en fazla 1 hafta yaşayabilir

İnsan vücudunun yüzde 66'sı, insan beyninin yüzde 75'i sudur

CANLI VARLIKLAR VE SU

Tavuğun yüzde 75’i, Karpuzun yüzde 95’i,

Filin yüzde 70’i, Ağacın yüzde 75’i sudur

Portakalın yüzde 80’i,

DÜNYADA TATLI SU

Canlı organizmaların yüzde 60-90'ı sudan oluşmaktadır

Canlılar için bu kadar önemli olan tatlı su doğada çok kısıtlı olarak bulunmaktadır

Yeryüzü su kaynaklarının yalnızca yüzde 1,5'i canlı organizmaların kullanabileceği tatlı sudur

DÜNYA VE SU

· Dünya yüzeyinin yüzde 80’i sudur

· Dünyadaki tüm suların yüzde 97’si deniz ve okyanuslardan oluşur

· Dünyadaki donmuş haldeki su oranı yüzde 2’dir

· Dünyadaki tüm suların sadece yüzde 1’i içilebilir niteliktedir

SANAYİ ÜRETİMİNDE SU KULLANIMI

· 1 Hamburger üretimi için 4 lt,

· 4 Adet otomobil lastiği üretimi için 7500 ton,

· 1 Otomobil üretmek için 150 ton,

· 1 Ton çelik üretmek için 240 ton,

· 1 Fıçı bira elde etmek için (arpanın yıkanmasından başlayıp bira haline getirilmesine kadar) 5600 lt,

· 1 Kutu meyve ya da sebze konservesi elde etmek için 35 lt,

· 1 Kg kumaş için (baskılı boya yapılıyorsa) 200 lt,

· 1 Kg kumaş için (baskısız boya yapılıyorsa ) 120 lt,

· 1 Satranç tahtası üretmek için 16 lt,

· 450 Gram plastik üretmek için 90 lt,

· 450 Gram pamuk ya da yün üretimi için 381 lt,

· 1 Varil ham petrolü rafine etmek için 7 ton su kullanılmaktadır

EV VE BİREYE GÖRE SU TÜKETİMİ

· Bir insanın günlük su tüketimi: 190 lt

· Bir evin yıllık su tüketimi: 400 bin lt

*

Bir evin günlük su tüketimi dağılımı;

· Banyo için: 60-115 lt

· Bulaşık için (makine kullanımı halinde): 110 lt

· Bulaşık için (elle yıkama): 75 lt

· Çamaşır makinesi: 110 lt

· Tuvalet: 26 lt

· Diş Fırçalama: 4 lt

· İçme suyu: 4-8 lt

SAĞLIKSIZ SULAR

Dünyada halen 1

5 milyon insan su ihtiyacını son derece sağlıksız koşullarda tedarik ediyor

KİRLİLİK TEHDİT EDİYOR

Dünya nüfusunun yüzde 60’ı akarsu boylarında yaşıyor ve bu kaynakların birçoğu insanlar tarafından hızla kirletiliyor

Çevre uzmanlarına göre; sanayi atıklarının su kaynaklarına boşaltılması sonucu oluşan yoğun kirlenme, ileride içme suyu

ihtiyacının karşılanmasında büyük sorunlar yaratacak

10-19-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Hidrolojik Döngü Hakkında Bilgi Hidrolojik döngü hakkında bilgi Bugün kullandığımız suyun milyonlarca yıldır dünyada bulunduğu ve miktarının çok fazla değişmediği doğrudur Dünyada su hareket eder, formu değişir, bitkiler ve hayvanlar tarafından kullanılır, fakat gerçekte asla yok olmaz Buna Hidrolojik Döngü (Su Döngüsü) denir Su döngüsünü oluşturan basamaklar Bu döngüde suyun hareket etmesini sağlayan beş değişik olay vardır: 1- Yoğunlaşma (kondansasyon), 2- Yağış (precipitation), 3- Toprağa geçiş (Infiltration) ve yeraltı sularının oluşumu, 4- Yüzeyel akıntı (Runoff) ve yüzey suları ile yeraltı sularının oluşumu, 5- Buharlaşma (Evapotranspiration) Su buharı yoğunlaşarak bulutları oluşturur, koşullar uygun olduğunda yağış meydana gelir Yağış şeklinde yeryüzüne düşen su, toprağa sızarak yeraltı sularına veya yüzeyel akıntı olarak okyanuslara, denizlere karışır Yüzey sularının buharlaşmasıyla su atmosfere geri döner Yoğunlaşma Havadaki su buharı konveksiyon yardımıyla artar Ilık-nemli hava yükselirken soğuk hava aşağı doğru hareket eder Ilık hava yükseldikçe sıcaklığı azalıp enerjisini kaybettiğinden gaz halden sıvı veya katı (kar veya dolu) haline döner Yoğunlaşmayı buzdolabından soğuk bir su şişesi aldığınızda ve oda ısısında bıraktığınızda şişe yüzeyinde açıkça görebilir, su şişesinin oda ısısında nasıl “terlediğini” rahatlıkla izleyebilirsiniz Yağış: Yağmur, sulusepken kar, kar veya dolu olarak bulutlardan salınan sudur Atmosferde yoğunlaştığı, atmosferik hava akımında kalmasının zorlaştığı durumda su buharından sonra yağış meydana gelir Toprağa geçiş: Dünya yüzeyine erişen yağışların bir kısmı toprağa sızar (infiltrasyon) ve yeraltı sularını meydana getirirler Toprağa sızan su miktarı, toprağın eğimi, bitkilerin tipi ve miktarı, toprağın su ile doygun olup olmamasına bağlı olarak değişir Yüzeyde büyük yarıklar, delikler bulunması, toprağa su geçişini kolaylaştırır Yüzeyel akıntı: Çok fazla yağış olduğunda, toprak suya doyar ve suyun fazlasını alamaz Kalan su toprağın yüzeyinden akar (Runoff) Suyun toprağa emilemeyen kısmı yüzey suları olarak isimlendirilir Yüzeyel sular kar ve buzların erimesiyle de oluşabilir Yüzey suları çaylara, derelere ve nehirlere akar Yüzey suları daima daha alçak noktalara doğru taşınır, dolayısıyla okyanuslara karışır Yeraltı suları: Dünya yüzeyine erişen yağışların bir kısmı toprağa sızar (infiltrasyon) ve yeraltı sularını meydana getirir Yeraltı sularının bir bölümü derinde kapalı bir su katmanına ulaşır ve kullanılabilmeleri için yeryüzüne özel bir yöntemle çıkarılmaları gerekir Yeraltı sularının diğer bir bölümü ise basınç etkisiyle üst toprak katmanlarına doğru hareket eder ve yeryüzüne ulaşır Bu sulara kaynak suyu denir Yeraltı suyu toprak katmanlarından geçerken temas ettiği yüzeydeki mineral vb maddeleri de yapısına alır Bu maddeler suyun yararlı bileşenlerini (demir, magnezyum vb) oluşturabileceği gibi arsenik, nitrat, tarım ilacı kalıntıları gibi zehirli maddeler de olabilir Toprak sarsıntıları, yağmur ve eriyen kar suları, bu zehirli maddelerin suya karışma riskini artırır Bu nedenle suyun bileşimindeki değişikliklerin sürekli izlenmesi ve güvenli hale getirilmesi için etkin filtrasyon yöntemleriyle arındırılması gereklidir Buharlaşma: Bitkilerin nemlenmesiyle ve toprağın buharlaşmasıyla oluşan sudur Evapotranspiration, atmosfere yeniden giren su buharıdır Evapotranspiration, buhar olarak atmosfer içinde artmaya başlayan su moleküllerinin neden olduğu güneş enerjisinin suyu ısıttığı durumda oluşur Görüldüğü gibi, gereksinmemiz olan suyun bize ulaşması için birçok oluşum gerçekleşmektedir Ve bu oluşumlar daima iş başındadır Uç örneklerde ise döngü farklı şekillerde gerçekleşir Örneğin, Antartika donmuş olduğundan buharlaşma oluşmaz (buzlar sublimation adı verilen bir oluşumla doğrudan su buharına dönüşür) Yine örneğin, Sahra Çölü çok kurak olduğundan yağış olmaz (su, yere düşmeden buharlaşma oluşur) Ancak döngü hep sürer İşte bu nedenle her gün içtiğimiz su, dinozorlar dünyayı dolaştığında da aynı döngü içerisinde dünyamızda dolaşmaktaydı İNSAN VE SU İnsan hiçbir şey yemeden haftalarca yaşayabilirken, su içmeden en fazla 1 hafta yaşayabilir İnsan vücudunun yüzde 66'sı, insan beyninin yüzde 75'i sudur CANLI VARLIKLAR VE SU Tavuğun yüzde 75’i, Karpuzun yüzde 95’i, Filin yüzde 70’i, Ağacın yüzde 75’i sudur Portakalın yüzde 80’i, DÜNYADA TATLI SU Canlı organizmaların yüzde 60-90'ı sudan oluşmaktadır Canlılar için bu kadar önemli olan tatlı su doğada çok kısıtlı olarak bulunmaktadır Yeryüzü su kaynaklarının yalnızca yüzde 1,5'i canlı organizmaların kullanabileceği tatlı sudur DÜNYA VE SU · Dünya yüzeyinin yüzde 80’i sudur · Dünyadaki tüm suların yüzde 97’si deniz ve okyanuslardan oluşur · Dünyadaki donmuş haldeki su oranı yüzde 2’dir · Dünyadaki tüm suların sadece yüzde 1’i içilebilir niteliktedir SANAYİ ÜRETİMİNDE SU KULLANIMI · 1 Hamburger üretimi için 4 lt, · 4 Adet otomobil lastiği üretimi için 7500 ton, · 1 Otomobil üretmek için 150 ton, · 1 Ton çelik üretmek için 240 ton, · 1 Fıçı bira elde etmek için (arpanın yıkanmasından başlayıp bira haline getirilmesine kadar) 5600 lt, · 1 Kutu meyve ya da sebze konservesi elde etmek için 35 lt, · 1 Kg kumaş için (baskılı boya yapılıyorsa) 200 lt, · 1 Kg kumaş için (baskısız boya yapılıyorsa ) 120 lt, · 1 Satranç tahtası üretmek için 16 lt, · 450 Gram plastik üretmek için 90 lt, · 450 Gram pamuk ya da yün üretimi için 381 lt, · 1 Varil ham petrolü rafine etmek için 7 ton su kullanılmaktadır EV VE BİREYE GÖRE SU TÜKETİMİ · Bir insanın günlük su tüketimi: 190 lt · Bir evin yıllık su tüketimi: 400 bin lt * Bir evin günlük su tüketimi dağılımı; · Banyo için: 60-115 lt · Bulaşık için (makine kullanımı halinde): 110 lt · Bulaşık için (elle yıkama): 75 lt · Çamaşır makinesi: 110 lt · Tuvalet: 26 lt · Diş Fırçalama: 4 lt · İçme suyu: 4-8 lt SAĞLIKSIZ SULAR Dünyada halen 15 milyon insan su ihtiyacını son derece sağlıksız koşullarda tedarik ediyor KİRLİLİK TEHDİT EDİYOR Dünya nüfusunun yüzde 60’ı akarsu boylarında yaşıyor ve bu kaynakların birçoğu insanlar tarafından hızla kirletiliyor Çevre uzmanlarına göre; sanayi atıklarının su kaynaklarına boşaltılması sonucu oluşan yoğun kirlenme, ileride içme suyu ihtiyacının karşılanmasında büyük sorunlar yaratacak