10-19-2012
|
#2
|
|
Prof. Dr. Sinsi
|
Kayaç Türleri Ve Toprak Çeşitleri Arasında Nasıl Fark Vardır
Kara fasiyesi: Akarsu, göl, rüzgâr, v s depolarını içerir
Kıyı ve lagün fasiyesi: Kara fasiyesi ile deniz fasiyesi arasında geçiş tipini oluşturur Kıyılardaki akarsu ağızlarında biriken depolar bu fasiyese girerler
Deniz fasiyesi: Deniz veya okyanusların tabanında biriken depolardan meydana gelir Üç kısma ayrılır; 0-200 metreler arasındaki depolar neritik fasiyesi, 200-1000 metreler arasındaki depolar batiyal fasiyesi ve 1000 metreden daha derindeki depolar da abisal fasiyesi teşkil eder
Fasiyes TipleriBirikme veya tortullaşma, sürekli ve sakin bir ortamda meydana geliyorsa, üst üste biriken unsurlar birbirlerine paralel tabakalar meydana getirirler Bu olaya konkordans, tabakalara ise konkordant tabakalar ismi verilir Bu gibi sakin ortamlarda biriken unsurlar, düşey doğrultuda, ağırlık ve boyutlarına göre bir sıralanma gösterirler İri ve ağır unsurlar altta yer alır ve yukarıya doğru daha küçük, hafif unsurlara geçilir Bu olaya boylanma denir Boylanma gösteren tabakalara ise boylanmış tabakalar adı verilir Tortullaşma ortamı çalkantılı, girdaplı hareketlere sahipse veya çeşitli yönlerden gelen akımlara maruz kalıyorsa tabakalar birbirlerine parelel muntazam seriler meydana getirmezler Bu durumda farklı eğime sahip kısımlar iç içe, yan yana bulunurlar, mercek ve kama seklinde seviyeler ihtiva ederler Buna çapraz tabakalaşma denir Bazı depolarda unsurlar taşıyıcı etmenin hareketi yönünde ağırlıklarına göre bir sıralanma gösterirler Buna da derecelenme adı verilir
Konkordant ve Diskordant Tabakalar Tortullaşmanın sürekli olmadığı ortamlarda her bir tortullaşma devresine ait tabaka serileri arasında bir uyumsuzluk görülür Buna diskordans, diskordansın görüldüğü yüzeye, diskordans yüzeyi ve buradaki tabakalara ise diskordant tabakalar denir İki tip diskordans vardır;
Basit diskordans: Basit diskordansta üstte yer alan tabaka serisi alttaki serinin aşınmış yüzeyi üzerinde bulunur Her iki tabaka serisi arasında bir açı söz konusu değildir Bu durumda alttaki tabaka serisi meydana geldikten sonra birikme ortamında herhangi bir nedenle aşınma faaliyetleri hüküm sürmüş, bunun sonucu tabaka serisi üst kısmından aşınmış, daha sonra başlayan birikme devresinde ise üstteki tabaka serisi meydana gelmiştir
Açılı diskordans: Açılı diskordansta alttaki tabakalar oluştuktan sonra tektonik hareketlere maruz kalmışlardır Bu hareketler onların yatay durumlarının bozulmasına neden olmuştur Daha sonra tabakalar aşınım devresi geçirmiş ve son olarak da üstteki tabaka serisi meydana gelmiştir Üstteki serinin en altında genellikle iri unsurlu konglomeralardan müteşekkil bir tabaka yer alır Buna taban konglomerası denir Diskordanslar veya diskordans yüzeyleri yereyin jeomorfolojik gelişiminde birikim ve aşınım evrelerinin teshiline imkan verirlerÇeşitli jeolojik devirlerde meydana gelmiş transgresyon ve regresyonlar sırasında kıyı bölgelerinde transgresif ve regresif depolar oluşmuştur
Transgresyon; denizin yavaş bir şekilde kara üzerine ilerlemesi olayıdır Bu sırada denizin kara üzerine çökelttiği depoya transgresif depo veya transgresif seri denir
Transgresyon ve Transgresif SeriRegresyon ise denizin karadan yavaş bir şekilde çekilmesi olayıdır Bu olay sırasında regresif depo veya regresif seri meydana gelir
Regresyon ve Regresif SeriBir transgresif seride altta iri unsurlu tortullar (konglomera, kumtaşı) yer alır ve yukarıya doğru giderek ince unsurlu tortullara (marn, kalker) geçilir Bu durum denizin aynı düşey kesitte gittikçe derinleşmesi ile ilgilidir Deniz sığken, iri unsurlar, dalga ve akıntılarla fazla uzaklara taşınamadıkları için, kıyı çizgisi yakınında biriktirilmişlerdir Deniz karaya doğru ilerledikçe, eski kıyı çizgisinin bulunduğu yer gittikçe derinleşmiş ve dolayısıyle bu kesime kıyıdan uzaklara taşınabilen ince unsurlu tortullar birikmiştirRegresif seride ise, aynı yerde denizin derinliği gittikçe azaldığı için, iri unsurlu tortullar üstte, ince unsurlular altta yer alırlarTortul tabakalar çeşitli kalınlıkta olurlar Buna göre ayrılabilen başlıca tipler aşağıdaki gibidir:
Tortul Tabakalar Lamına 1cm’den ince İnce tabaka 1 -10 cm Orta tabaka 10 – 30 cm Kalın tabaka 30 -100 cm Çok kalın tabaka 100 cm’den kalın Tabakaların, sonradan meydana gelen tektonik hareketler sonucu yatay durumları bozulmuş olabilir Bir sahada tektonik yapının ortaya konulabilmesi için tabakaların doğrultu ve eğimlerinden yararlanılır Tabaka doğrultusu tabaka yüzeyinin yatay düzlemle yapağı ara kesite tekabül eder Tabaka eğimi ise, tabaka yüzeyi ile yatay düzlem arasındaki açıya eşittir ve tabaka doğrultusuna dik yönde ölçülür
|
|
|
|