İç Ve Dış Kuvvetler:Yer Yuvarlağinin Yapisi Ve Yer Şekillerinin Oluşumu

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-19-2012

İç ve Dış Kuvvetler:YER YUVARLAĞININ YAPISI Ve YER ŞEKİLLERİNİN OLUŞUMU

YER YUVARLAĞININ YAPISI Ve YER ŞEKİLLERİNİN OLUŞUMU

İç ve Dış Kuvvetler:YER YUVARLAĞININ YAPISI Ve YER ŞEKİLLERİNİN OLUŞUMU

1) Yer Yuvarlağının yapısı :

- Yer yuvarlağının yapısı; güneş sisteminin ve evrenin oluşumu ile açıklanabilir

15 milyar yıl önce evren çok yüksek sıcaklık ve yoğunluktaki bir yapıdan, patlama sonucunda oluşmuştur

-

2) Yer Kabuğunun yapısı :

- Yer, zamanla soğumaya başlamıştır

Ve yerin iç kısmı ise hala sıcaktır

Yer soğumaya başladıkça yeryüzü yavaş yavaş şekillenmiştir

- Yer yüzünden yerin içine doğru inildikçe her 33 metrede 1 C sıcaklık artmaktadır

- Yer kabuğu dünyayı dıştan kuşatan bir tabakadır

Taş kürenin en üst katını oluşturur

- Yer kabuğunun alt katmanı ise bazalt birleşimindeki taşlardan oluşmuştur

Bu yapıya sima denir

YER KABUĞUNUN MALZEMELERİ (KAYAÇLAR) :

1) Püskürük Taşlar :

a) İç püskürük taşlar : Yer kabuğu altındaki mantonun yer kabuğunun çatlak ve kırık kısımlarından tıkanarak soğumasıyla oluşan taşlardır

(Granit)

b) Dış püskürük taşlar : Yer kabuğu altındaki mantonun yer kabuğunun çatlak ve kırık kısmından yeryüzüne çıkması ve soğuması ile oluşur

(Bazalt ve andezit)

2) Tortul taşlar : Diğer yüzüne dış güçler tarafından getirilen maddelerin tortulanmasıyla (Üst üste birikmesiyle) oluşur

İçerisinde yer yer fosiller bulunur

a) Mekanik tortullar : Dış güçlerin etkisiyle getirilen çakıl, kum, kil gibi malzemelerin yeryüzünün çukur yerlerine birikmesiyle oluşur

(Kum taşı, kıl taşı)

b) Kimyasal tortullar : Suda erimiş halde bulunan minerallerin suyun geçtiği yere çökelmesi veya tortulanması ile oluşurlar

(Kireç taşı, alçı taşı)

c) Organik tortular : Hayvan, bitki gibi canlı kalıntılarının üst üste birikip katılaşması ile oluşan taşlardır

(Tebeşir)

3) Başkalaşmış taşlar :Tortul ve püskürük taşları yüksek sıcaklık ve basınç altında kalarak değişikliğe uğraması ile oluşur

(Mermer oluşumu)

YER YUVARLAĞININ İÇ YAPISI

- Yer yuvarlağının dış kısmını oluşturan katı tabakanın altında manto denilen bölüm yer alır

Manto, yer çekirdeğinin örtüsü durumundadır

- Yer küre hacminin %80’nini manto oluşturur

- Mantodan sonra yer yuvarlağının iç kısmını çekirdek oluşturur

- Çekirdekte sıcaklık 4500 C bulur

- Mantonun katı olan üst bölümü yer kabuğu ile birlikte taş küre olarak adlandırılır

- Taş küre levha denilen büyük parçalar halindedir

JEOLOJİK DEVİRLER

- Dünyamız şimdiki biçimini alıncaya değin değişik evrelerden geçmiştir

Birbirinden farklı bu evrelerden her birine jeolojik zaman denir

- Jeolojik zamanlar dört tanedir ve yaklaşık 570 milyon yıl sürmüştür

Bu dönemde oluşan tortul taşlar, o dönemde yaşayan canlıların fosillerini içerir

İÇ ve DIŞ KUVVETLER

- Enerjisini yerin içinden alan kuvvetlere iç kuvvetler denir

(dağ oluşumu, kıta oluşumu ve volkanizma dır

)

10-19-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	İç Ve Dış Kuvvetler:Yer Yuvarlağinin Yapisi Ve Yer Şekillerinin Oluşumu İç ve Dış Kuvvetler:YER YUVARLAĞININ YAPISI Ve YER ŞEKİLLERİNİN OLUŞUMU YER YUVARLAĞININ YAPISI Ve YER ŞEKİLLERİNİN OLUŞUMU İç ve Dış Kuvvetler:YER YUVARLAĞININ YAPISI Ve YER ŞEKİLLERİNİN OLUŞUMU 1) Yer Yuvarlağının yapısı : - Yer yuvarlağının yapısı; güneş sisteminin ve evrenin oluşumu ile açıklanabilir 15 milyar yıl önce evren çok yüksek sıcaklık ve yoğunluktaki bir yapıdan, patlama sonucunda oluşmuştur - 2) Yer Kabuğunun yapısı : - Yer, zamanla soğumaya başlamıştır Ve yerin iç kısmı ise hala sıcaktır Yer soğumaya başladıkça yeryüzü yavaş yavaş şekillenmiştir - Yer yüzünden yerin içine doğru inildikçe her 33 metrede 1 C sıcaklık artmaktadır - Yer kabuğu dünyayı dıştan kuşatan bir tabakadır Taş kürenin en üst katını oluşturur - Yer kabuğunun alt katmanı ise bazalt birleşimindeki taşlardan oluşmuştur Bu yapıya sima denir YER KABUĞUNUN MALZEMELERİ (KAYAÇLAR) : 1) Püskürük Taşlar : a) İç püskürük taşlar : Yer kabuğu altındaki mantonun yer kabuğunun çatlak ve kırık kısımlarından tıkanarak soğumasıyla oluşan taşlardır (Granit) b) Dış püskürük taşlar : Yer kabuğu altındaki mantonun yer kabuğunun çatlak ve kırık kısmından yeryüzüne çıkması ve soğuması ile oluşur (Bazalt ve andezit) 2) Tortul taşlar : Diğer yüzüne dış güçler tarafından getirilen maddelerin tortulanmasıyla (Üst üste birikmesiyle) oluşur İçerisinde yer yer fosiller bulunur a) Mekanik tortullar : Dış güçlerin etkisiyle getirilen çakıl, kum, kil gibi malzemelerin yeryüzünün çukur yerlerine birikmesiyle oluşur (Kum taşı, kıl taşı) b) Kimyasal tortullar : Suda erimiş halde bulunan minerallerin suyun geçtiği yere çökelmesi veya tortulanması ile oluşurlar (Kireç taşı, alçı taşı) c) Organik tortular : Hayvan, bitki gibi canlı kalıntılarının üst üste birikip katılaşması ile oluşan taşlardır (Tebeşir) 3) Başkalaşmış taşlar :Tortul ve püskürük taşları yüksek sıcaklık ve basınç altında kalarak değişikliğe uğraması ile oluşur (Mermer oluşumu) YER YUVARLAĞININ İÇ YAPISI - Yer yuvarlağının dış kısmını oluşturan katı tabakanın altında manto denilen bölüm yer alır Manto, yer çekirdeğinin örtüsü durumundadır - Yer küre hacminin %80’nini manto oluşturur - Mantodan sonra yer yuvarlağının iç kısmını çekirdek oluşturur - Çekirdekte sıcaklık 4500 C bulur - Mantonun katı olan üst bölümü yer kabuğu ile birlikte taş küre olarak adlandırılır - Taş küre levha denilen büyük parçalar halindedir JEOLOJİK DEVİRLER - Dünyamız şimdiki biçimini alıncaya değin değişik evrelerden geçmiştir Birbirinden farklı bu evrelerden her birine jeolojik zaman denir - Jeolojik zamanlar dört tanedir ve yaklaşık 570 milyon yıl sürmüştür Bu dönemde oluşan tortul taşlar, o dönemde yaşayan canlıların fosillerini içerir İÇ ve DIŞ KUVVETLER - Enerjisini yerin içinden alan kuvvetlere iç kuvvetler denir (dağ oluşumu, kıta oluşumu ve volkanizma dır)