Yeryüzünde Oluşan Bitki Formasyonları

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-19-2012

Yeryüzünde Oluşan Bitki Formasyonları

*Ağaç Formasyonu: Ormanların temel unsuru ağaçtır

Ağaçların oluşturduğu topluluklara orman denir

Yağış sıcaklık ve toprak şartlarının elverişli yetişme devresinin uzun olduğu her yerde ağaç yetişir

Yağış azlığı şiddetli buharlaşma ağaç yetişmesine engel olur

Ormanların temel unsurudur

Başlıca Orman Türleri

Yaprak biçimine göre: yayvan yapraklı ormanlar iğne yapraklı ormanlar

1-Ekvatoral Yağmur Ormanları

2-Muson Ormanları

3-Orta Kuşağın Karışık Ormanları,

4-Tayga Ormanları

*Çalı Formasyonu: Maki Garig ve Psödomaki

Maki

Karakteristik özellikleri kışın yapraklarını dökmemeleri ve yaz kuraklığına dayanıklı olmak için yaprak gövde ve kök sistemlerinin su kaybını önleyecek yapıda olmalarıdır

Genelde Akdeniz ikliminin hakim olduğu yerlerde ve orman tahribinin yoğun olduğu sahalarda ince gövdeli sert bazen kenarları dikensi cilalı daimi yeşil yapraklı 2-3 m

boyları olan çalı görünüşlü ya da ağaççık şeklindeki bitki toplulukları maki formasyonu olarak adlandırılır

Başlıca Maki Türleri

Filarya Zakkum Laden Katırtırnağı Ardıç Sumak Harnup (keçi boynuzu) Sandal Mersin Kocayemiş Pırnal Meşesi Funda Defne Menengiç Sakız ağacıIlgın Yabani zeytin(deli delice)

Garig

Garig formasyonu Akdeniz ikliminin hakim olduğu alanlarda ancak toprak şartlarının daha elverişsiz eğimlerin daha fazla ve yağışların daha az olduğu kesimlerde ayrıca makilerin tahrip olduğu sahalarda görülür

Bunlar son derece kurakçıl bitki topluluklarıdır

Başlıca türleri kermez meşesi, akçakesme kekik ,adaçayıladen, katran, ardıçı ve gevendir

Yalancı maki-yalancı çalı

Ormanların tahrip edildiği yerlerde oluşan yalancı çalı türleridir

Kışın yapraklarını dökerler

*Ot Formasyonu: İklimtoprak ve yer şekilleri gibi şartların ağaç yetişmesine olanak vermediği yerlerde belirli zamanlarda yağan yağışa veya tamamı toprağın derinliklerine sızmayan suya bağlı olarak yetişen ot cinsinden bitkilerin oluşturduğu topluluktur

Savan: Savanlar uzun süre yeşil kalan gür ve uzun boylu ot topluluklarıdır

Savan bitki örtüsü içinde yer altı sularının yüzeye çıktığı yerlerde ve akarsu boylarında ormanlar görülür

Kurak mevsimin uzun sürdüğü tropikal bölgelerde görülen tek tük ağaçlar serpili büyük çayırlardan oluşan bitki topluluğu Güney Afrika'da ve Doğu Afrika'da başlıca bitki topluluğu olan boyları yer yer iki metreyi bulabilen köksaplı bitkilerden ve buğdaygillerden oluşur

Step(Bozkır): İlkbahar yağışlarıyla yeşeren yaz başlarında kuruyan küçük boylu ot topluluğudur

Bozkır bitki örtüsü içinde geven deve dikeni gelincik çoban yastığı gibi bitkiler yer almaktadır

Yağışların daha az mevsimler arasındaki sıcaklık farklarının daha fazla olduğu alanlar ot formasyonunun geliştiği sahalardır

Steplerin bir kısmı doğal olurken bir kısmı da ormanların insanlar tarafından tahribi sonucu ortaya çıkmıştır

(Bu şekilde oluşan bozkıra Antropojen Bozkır denir)İç Anadolunun orta bölümü (Konya ve Ereğli havzaları Tuz gölü çevreleri) asıl step sahasıdır

Step formasyonunun gelişme gösterdiği bu bölümde yağışlar 250 mm

altına düşer

Bu sahada görülen bitkiler kendilerini kurak şartlara son derece adapte etmişler ve keçe gibi tüylü dikenli az yapraklıdırlar

Çayır: Çayırlar genellikle düz ve taban suyu yüksek olan taban arazilerde teşekkül etmişlerdir

Toprak uzun süre nemli olduğundan bitki örtüleri sık ve yüksek boyludur

Sık ve yüksek boylu olan bitki örtüleri sıkı bir çim kapağı meydana getirerek toprağı sıkıca tutar

Aktif büyüme döneminde yapraklar tüm yüzeyi kapatır

Biçilerek değerlendirilen bu alanlardan elde edilen ot kış aylarında hayvanlara verilir

Alpin Çayırlar: Genellikle dağların yüksek kesimlerinde orman örtüsünün üst sınırından sonra ortaya çıkan ot örtüsüdür olarak bilinir

Ülkemizde Alpin çayırlar dağların 2100 m

den sonraki kesimlerde görülmeye başlar

İlkbahar ve yaz mevsimlerinde karların erimesi ile ortaya çıkan bu çayırlar rengarenk açan çiçekleri yanında yer yer de 1 m

'yi bulan uzun boyları ile dikkat çekerler

Tundra: Yosun ot ve cılız çalılıklardan oluşan bitki örtüsüdür

Tundra kutba en yakın bitki örtüsüdür

Kuzey ülkelerinde rastlanan yapısına likenlerin de katıldığı bodur ot toplulukları

Tundralar yılın dörtte üçünden uzun bir süre karlarla örtülü kalır

Bunun için kutup bölgesi dışında yetişen bazı ağaçlara burada ancak bodur çalılar halinde rastlanır

Kutup söğüdü ve bodur huş bunlara misal verilebilir

Hakim bitki topluluklarını karayosunları ve likenler (Ren geyiği likenleri vs

) meydana getirir

10-19-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Yeryüzünde Oluşan Bitki Formasyonları Yeryüzünde Oluşan Bitki Formasyonları Ağaç Formasyonu: Ormanların temel unsuru ağaçtır Ağaçların oluşturduğu topluluklara orman denir Yağış sıcaklık ve toprak şartlarının elverişli yetişme devresinin uzun olduğu her yerde ağaç yetişir Yağış azlığı şiddetli buharlaşma ağaç yetişmesine engel olur Ormanların temel unsurudur Başlıca Orman Türleri Yaprak biçimine göre: yayvan yapraklı ormanlar iğne yapraklı ormanlar 1-Ekvatoral Yağmur Ormanları 2-Muson Ormanları 3-Orta Kuşağın Karışık Ormanları, 4-Tayga Ormanları Çalı Formasyonu: Maki Garig ve Psödomaki Maki Karakteristik özellikleri kışın yapraklarını dökmemeleri ve yaz kuraklığına dayanıklı olmak için yaprak gövde ve kök sistemlerinin su kaybını önleyecek yapıda olmalarıdır Genelde Akdeniz ikliminin hakim olduğu yerlerde ve orman tahribinin yoğun olduğu sahalarda ince gövdeli sert bazen kenarları dikensi cilalı daimi yeşil yapraklı 2-3 m boyları olan çalı görünüşlü ya da ağaççık şeklindeki bitki toplulukları maki formasyonu olarak adlandırılır Başlıca Maki Türleri Filarya Zakkum Laden Katırtırnağı Ardıç Sumak Harnup (keçi boynuzu) Sandal Mersin Kocayemiş Pırnal Meşesi Funda Defne Menengiç Sakız ağacıIlgın Yabani zeytin(deli delice) Garig Garig formasyonu Akdeniz ikliminin hakim olduğu alanlarda ancak toprak şartlarının daha elverişsiz eğimlerin daha fazla ve yağışların daha az olduğu kesimlerde ayrıca makilerin tahrip olduğu sahalarda görülür Bunlar son derece kurakçıl bitki topluluklarıdır Başlıca türleri kermez meşesi, akçakesme kekik ,adaçayıladen, katran, ardıçı ve gevendir Yalancı maki-yalancı çalı Ormanların tahrip edildiği yerlerde oluşan yalancı çalı türleridir Kışın yapraklarını dökerler *Ot Formasyonu: İklimtoprak ve yer şekilleri gibi şartların ağaç yetişmesine olanak vermediği yerlerde belirli zamanlarda yağan yağışa veya tamamı toprağın derinliklerine sızmayan suya bağlı olarak yetişen ot cinsinden bitkilerin oluşturduğu topluluktur Savan: Savanlar uzun süre yeşil kalan gür ve uzun boylu ot topluluklarıdır Savan bitki örtüsü içinde yer altı sularının yüzeye çıktığı yerlerde ve akarsu boylarında ormanlar görülür Kurak mevsimin uzun sürdüğü tropikal bölgelerde görülen tek tük ağaçlar serpili büyük çayırlardan oluşan bitki topluluğu Güney Afrika'da ve Doğu Afrika'da başlıca bitki topluluğu olan boyları yer yer iki metreyi bulabilen köksaplı bitkilerden ve buğdaygillerden oluşur Step(Bozkır): İlkbahar yağışlarıyla yeşeren yaz başlarında kuruyan küçük boylu ot topluluğudur Bozkır bitki örtüsü içinde geven deve dikeni gelincik çoban yastığı gibi bitkiler yer almaktadır Yağışların daha az mevsimler arasındaki sıcaklık farklarının daha fazla olduğu alanlar ot formasyonunun geliştiği sahalardır Steplerin bir kısmı doğal olurken bir kısmı da ormanların insanlar tarafından tahribi sonucu ortaya çıkmıştır (Bu şekilde oluşan bozkıra Antropojen Bozkır denir)İç Anadolunun orta bölümü (Konya ve Ereğli havzaları Tuz gölü çevreleri) asıl step sahasıdır Step formasyonunun gelişme gösterdiği bu bölümde yağışlar 250 mm altına düşer Bu sahada görülen bitkiler kendilerini kurak şartlara son derece adapte etmişler ve keçe gibi tüylü dikenli az yapraklıdırlar Çayır: Çayırlar genellikle düz ve taban suyu yüksek olan taban arazilerde teşekkül etmişlerdir Toprak uzun süre nemli olduğundan bitki örtüleri sık ve yüksek boyludur Sık ve yüksek boylu olan bitki örtüleri sıkı bir çim kapağı meydana getirerek toprağı sıkıca tutar Aktif büyüme döneminde yapraklar tüm yüzeyi kapatır Biçilerek değerlendirilen bu alanlardan elde edilen ot kış aylarında hayvanlara verilir Alpin Çayırlar: Genellikle dağların yüksek kesimlerinde orman örtüsünün üst sınırından sonra ortaya çıkan ot örtüsüdür olarak bilinir Ülkemizde Alpin çayırlar dağların 2100 m den sonraki kesimlerde görülmeye başlar İlkbahar ve yaz mevsimlerinde karların erimesi ile ortaya çıkan bu çayırlar rengarenk açan çiçekleri yanında yer yer de 1 m'yi bulan uzun boyları ile dikkat çekerler Tundra: Yosun ot ve cılız çalılıklardan oluşan bitki örtüsüdür Tundra kutba en yakın bitki örtüsüdür Kuzey ülkelerinde rastlanan yapısına likenlerin de katıldığı bodur ot toplulukları Tundralar yılın dörtte üçünden uzun bir süre karlarla örtülü kalır Bunun için kutup bölgesi dışında yetişen bazı ağaçlara burada ancak bodur çalılar halinde rastlanır Kutup söğüdü ve bodur huş bunlara misal verilebilir Hakim bitki topluluklarını karayosunları ve likenler (Ren geyiği likenleri vs) meydana getirir