Yeraltı Sularının Oluşturduğu Aşındırma Ve Biriktirme Şekilleri

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-19-2012

Yeraltı Sularının Oluşturduğu Aşındırma Ve Biriktirme Şekilleri

Yeraltı sularının aşındırma şekilleri, yeraltı sularının biriktirme şekilleri

Yeraltısuları kalker,jips,kayatuzu,dolomit ve tebeşir gibi karstik maddelerin yaygın olduğu yerlerde aşındırma ve biriktirme şekillerinin oluşmasına sebep olurlar

Bu şekillerin tümüne karstik şekiller denir

A

AŞINDIRMA ŞEKİLLERİ:

Karstik maddelerin su içerisinde çözünmesiyle meydana gelir

Çözünmeyi suyun sıcaklığı ve su içerisindeki karbondioksit miktarı etkiler

1

LAPYA:Karstik şekillerin en küçüğüdür

Taşlar üzerinde çukurları oluklar ve deliklerden oluşur

En büyükleri 30-40 cm çapındadırlar

2

DOLİN:Karstik ova ve platolar üzerinde gelişen erime çukurlardır

Çapları 200 m ye ulaşabilir

3

UVALA

4

POLYE:Özellikle tektonik çanaklarda dolin ve uvalaların genişleyip bir ova görünümü alması sonucu oluşurlar

Çapları 1-2 km yi bulabilir

Bazı polyelerin tabanlarında yağışlı mevsimde göl oluşur

5

KÖR VADİ:Vadi tabanı akarsu vadisinde olduğu gibi sürekli iniş göstermez

Aşınmanın sona erdiği yerde vadinin önü kesilir

6

DÜDEN:Karstik bölgelerde yüzey sularının yeraltına battığı yada çıktığı yerlere denir

Su yutan yada Su çıkan isimleride verilir

7

OBRUK

Mersin’deki Cennet ve Cehennem obrukları oldukça meşhurdur

8

MAĞARA:Yeraltına sızan sular burada kolay çözünebilen kayaları çözer ve zamanla burada mağaralar oluşturur

Ülkemiz mağaralar bakımından oldukça zengindir

Tokat Ballıca Mağarası,Gümüşhane Karaca Mağarası Antalya Karain Mağarası, Alanya Damlataş Mağarası oldukça meşhur mağaralarımızdır

B

BİRİKTİRME ŞEKİLLERİ:

Su da çözünen maddelerin tekrar çökelmesiyle karstik birikim şekilleri oluşur

1

Travertenler:Karstik suların yeryüzüne çıktıkları yerlerde içerisindeki karbondioksitin uçup,bünyelerindeki karstik maddelerin birikmesiyle oluşur

Denizli yakınlarındaki Pamukkale travertenleri çok güzel örnektir

2

Sarkıt Dikit ve Sütunlar:Mağara tavanlarından sızan suların içerisindeki karstik malzemelerin çökelmesiyle sarkıtlar mağara tabanlarında çökelmesiyle dikitler oluşur

Sarkıt ve dikitlerin birleşmesiyle sütunlar meydana gelir

10-19-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Yeraltı Sularının Oluşturduğu Aşındırma Ve Biriktirme Şekilleri Yeraltı Sularının Oluşturduğu Aşındırma Ve Biriktirme Şekilleri Yeraltı sularının aşındırma şekilleri, yeraltı sularının biriktirme şekilleri Yeraltısuları kalker,jips,kayatuzu,dolomit ve tebeşir gibi karstik maddelerin yaygın olduğu yerlerde aşındırma ve biriktirme şekillerinin oluşmasına sebep olurlarBu şekillerin tümüne karstik şekiller denir A AŞINDIRMA ŞEKİLLERİ: Karstik maddelerin su içerisinde çözünmesiyle meydana gelirÇözünmeyi suyun sıcaklığı ve su içerisindeki karbondioksit miktarı etkiler 1 LAPYA:Karstik şekillerin en küçüğüdürTaşlar üzerinde çukurları oluklar ve deliklerden oluşurEn büyükleri 30-40 cm çapındadırlar 2 DOLİN:Karstik ova ve platolar üzerinde gelişen erime çukurlardırÇapları 200 m ye ulaşabilir 3 UVALA 4 POLYE:Özellikle tektonik çanaklarda dolin ve uvalaların genişleyip bir ova görünümü alması sonucu oluşurlarÇapları 1-2 km yi bulabilirBazı polyelerin tabanlarında yağışlı mevsimde göl oluşur 5 KÖR VADİ:Vadi tabanı akarsu vadisinde olduğu gibi sürekli iniş göstermezAşınmanın sona erdiği yerde vadinin önü kesilir 6 DÜDEN:Karstik bölgelerde yüzey sularının yeraltına battığı yada çıktığı yerlere denirSu yutan yada Su çıkan isimleride verilir 7 OBRUKMersin’deki Cennet ve Cehennem obrukları oldukça meşhurdur 8 MAĞARA:Yeraltına sızan sular burada kolay çözünebilen kayaları çözer ve zamanla burada mağaralar oluşturur Ülkemiz mağaralar bakımından oldukça zengindirTokat Ballıca Mağarası,Gümüşhane Karaca Mağarası Antalya Karain Mağarası, Alanya Damlataş Mağarası oldukça meşhur mağaralarımızdır B BİRİKTİRME ŞEKİLLERİ: Su da çözünen maddelerin tekrar çökelmesiyle karstik birikim şekilleri oluşur 1 Travertenler:Karstik suların yeryüzüne çıktıkları yerlerde içerisindeki karbondioksitin uçup,bünyelerindeki karstik maddelerin birikmesiyle oluşurDenizli yakınlarındaki Pamukkale travertenleri çok güzel örnektir 2 Sarkıt Dikit ve Sütunlar:Mağara tavanlarından sızan suların içerisindeki karstik malzemelerin çökelmesiyle sarkıtlar mağara tabanlarında çökelmesiyle dikitler oluşurSarkıt ve dikitlerin birleşmesiyle sütunlar meydana gelir