Türkiye Nüfus Dağılımı

Türkiye'de Kentsel Yerleşme

Türkiye'de, nüfusu 10000 den fazla olan yerleşmelere kentsel yerleşme denmektedir

1935'e kadar nüfusun % 80'i köylerde otururken, kent nüfusu % 20'sini oluşturuyordu

1997 yılında yapılan sayım sonuçlarına göre, ise nüfusun % 65'i kentlerde % 35'i kırsal kesimde toplanmıştır Ülkemizde özellikle sanayinin gelişmesine paralel olarak göç olayı artmış ve yeni kentler ortaya çıkmış ya da kentlerde aşırı büyümeler meydana gelmiştir

Türkiye'de kentleşme hızı sanayileşme hızından daha yüksektir Bu durum gecekondulaşma gibi bir çok problemi beraberinde getirmiştir

1997 yılı nüfus sayımı sonuçlarına göre, kentleşme oranının en yüksek olduğu bölge Marmara'dır Bu durum, bölgenin çok göç aldığını ve sanayileşmede ileri gittiğini gösterir Marmara'yı, Ege, iç Anadolu, Akdeniz, Güneydoğu ve Doğu Anadolu bölgeleri takip eder Kentleşme oranı en az Karadeniz Bölgesi'nde görülür

Şehirler fonksiyonlarına göre şu gruplara ayrılır:

1 Tarım Şehirleri

Şehrin kurulması, gelişmesi ve halen devam etmesinde tarım faaliyetleri etkilidir

Karadeniz Bölgesi'nde; Giresun, Rize, Düzce,

Bafra, Erbaa, Niksar

Marmara Bölgesi'nde; Kırklareli, İnegöl, Lüleburgaz

Ege Bölgesi'nde; Akhisar, Turgutlu, Salihli, Alaşehir, Ödemiş, Söke, Tire

Akdeniz Bölgesi'nde; Kadirli, Ceyhan, Kilis, Kırıkhan, Burdur

İç Anadolu Bölgesi'nde; Karaman, Aksaray, Kırşehir, Nevşehir ve Niğde tarım şehirlerine en iyi örneklerdir

2 Ticaret Şehirleri

Genellikle ulaşım yolları üzerinde bulunan bu şehirlerde iç ve dış ticaret canlıdır İstanbul ve İzmir en önemli ticari şehirleridir Denizli, Manisa, Aydın, Kayseri, Konya, Eskişehir, Erzurum, Malatya, Elazığ, Van, Şanlıurfa, Gaziantep ve Diyarbakır önemli ticaret şehirleridir

istanbul, İzmir, Mersin ve Trabzon gibi şehirlerde, serbest ticaret bölgeleri kurulmuştur Bu bölgelerin işlerlik kazanması ile, ticarete dayalı faaliyetler gelişecek ve şehirlerin ticari fonksiyonları artacaktır

3 Liman Şehirleri

İthal ve ihraç ürünlerimizin deniz yoluyla geldiği limanlara sahip şehirlerdir

İstanbul, İzmir, Mersin, Antalya, Trabzon, Samsun, Zonguldak, Ereğli ve iskenderun örnek olarak verilebilir istanbul aynı zamanda en büyük liman şehrimizdir

4 Sanayi Şehirleri

Kentlerin hızlı büyümesinde en etkili olan faktördür Fabrikaların ve atölyelerin yoğun olduğu şehirlerdir

İstanbul, İzmit, Adapazarı, Bursa izmir, Adana, Batman, Karabük, Ereğli, iskenderun, Seydişehir gibi merkezler örnektir

5 İdari, Askeri ve Kültürel Şehirler

Ankara ve Diyarbakır gibi iller idari şehirler hüviyetindedir Sarıkamış, Erzurum, Erzincan, Konya, Malatya gibi şehirlerde de askeri fonksiyonlar ağır basmaktadır İstanbul, Ankara ve izmir gibi şehirler aynı zamanda kültür şehirleridir

6 Turizm Şehirleri

Gelirlerinin önemli bir bölümünü turizmden karşılayan şehirlerdir, istanbul, İzmir, Antalya, Alanya, Kuşadası, Marmaris, Bodrum, Nevşehir, Göreme, Fethiye, Bursa turizm şehirlerine en iyi örnektir

Turizm şehirlerinde, nüfus yıl boyunca sabit olmayıp, mevsimler arasında büyük değişmeler görülebilir

7 Maden ve Enerji Kaynaklarının Bulunduğu Şehirler

Zonguldak, Soma, Tavşanlı, Elbistan, Batman, Seydişehir gibi merkezler örnek verilebilir Bu şehırlenn nüfusları maden zenginliğinin bitmesine göre azalabilir

Türkiye'de Kentsel Yerleşmenin Sorunları

Türkiye'de özellikle 1950'li yıllardan sonra hızla şehirleşme başlamış, bu şehirleşme beraberinde birçok sorun getirmiştir Şehirlerin sorunları başlıca şöyle sıralanabilir

1 Gecekondulaşma

Şehirlerin en büyük sorunlarındandır Şehirleşme sonunda, gecekondular hızla artmış ve şehir içinde ayrı bir semt meydana gelmiştir Gecekondulardan oluşan semtlerde yol, kanalizasyon gibi alt yapı hizmetleri yetersiz kalmıştır istanbul, Ankara, izmir, Adana, Mersin, Gaziantep gibi şehirler, gecekondu semtlerinin en yaygın olduğu şehirlerdir Özellikle istanbul nüfusunun yaklaşık % 25'i gecekondularda yaşamaktadır

2 Düzensiz yapılaşma

Hızlı şehirleşme, düzensiz yapılaşmayı da beraberinde getirmiştir Sanayi tesisleri, yerleşim alanlarına ve tarım arazileri üzerine kurulmuştur Bunun sonucunda çevre kirlenmiştir Şehirleşme hızı fazla olduğundan, önceden bulunan ana caddeler trafik yükünü kaldıramaz hale gelmiş, trafik düzensizliği başlamıştır

3 Yeşil ve açık alanların yetersizliği

Bugün, şehirlerimizin hepsinde insanların dinlenebileceği, çocukların oynayabileceği yeşil ve açık alanlar yetersizdir Bu durum hızlı kentleşmenin bir sonucudur

4 Hava kirliliği

Özellikle kış aylarında, hava kirliliği bütün şehirlerimizde artmaktadır Ankara'da görülen hava kirliliği doğal gaz ve ithal kömür sayesinde önemli oranda giderilmiştir Ancak İstanbul, İzmir ve Bursa'da hava kirliliği önemli ölçüde devam etmektedir

5 Çöplerin toplanması ve depolanmasındaki zorluklar

Yoğun nüfuslu şehirlerde, sanayi tesislerinde ve meskenlerden çıkan katı atıkların toplanması ve depolanmasında önemli zorluklarla karşılaşılmaktadır Bu durum çevre kirliliğine yol açmaktadır Özellikle sanayi tesislerinden çıkan kirli ve zehirli maddeler çevre kirliliğini en üst düzeye çıkarmaktadır, izmit ve İzmir körfezleri ile İstabul'da Haliç kirlilik konusunda ün yapmışlardır

6 Sosyal ve kültürel gelişimin sağlanamaması

Normal şartlar altında, şehirler, ülkeye sosyal ve kültürel alanda öncülük etmelidirler Ancak, şehirlerdeki hızlı nüfus artışı sosyo-kültürel yapılaşmayı alt-üst etmiştir Bu nedenle, özellikle gecekondu semtlerinin yaygın olduğu kentlerde kırsal kültür devam etmektedir

7 Şehirlerde rahat ve modern bir şekilde yaşama durumunun ortadan kalkması

Şehirlerdeki sanayi tesisleri ve diğer sektörler, hızla artan nüfusun hepsini istihdam edememektedir Bunun sonucunda da işsiz sayısı azalmaktadır Ekonomik zorluklar arttığı için insanlar geçimini temin etmekte güçlüler çekmektedir