|
Prof. Dr. Sinsi
|
Türkiye'de Ki Göler, Tektonik Göller Hangileridir
Beyşehir Gölü, (650 km², boyu 45, eni 20 km, yüksekliği 1121 m, derinliği 10 m ’yi geçmez, tatlı sulu, Türkiye’nin üçüncü büyük gölü) Bozkır-Seydişehir-Beyşehir teknesinin bir bölümünde oluşmuştur bu büyük tekne Toros kıvrımları arasında kalmış Üçüncü zaman göl tortularına yer vermiş yer kabuğunun buradaki çöküntü alanlarındandır Gölün batı yanında kıvrım dağları uzanışına paralel kırılma yerleri de vardır Buradaki sıra sıra adalar göl suları altında kalmış tepe uzanışlarıdır Gölün fazla suları önceleri Suğla gölüne ve oradan da Çarşamba suyuna karışarak Konya ovasına doğru akardı Şimdi Suğla gölünün yanından geçirilen kanal, gölü doğruca Çarşamba suyuna bağlanmıştır Ancak, su çok fazla gelirse Suğla gölüne verilir Konya ovasının sulanmasını düzenlemek için Beyşehir kasabası yanında bir refülatör yapılmıştır Gölden çok miktarda balık tutulur bir kısmı tuzlanarak başka yerlere gönderilir
Hazar Gölü, (85 km², boyu 25, eni 5 km, derinliği 100 metreye kadar, yüksekliği 1248 m) 40 km kadar uzunluktaki bir çöküntü hendeğinin bir bölümündedir Bu uzun çukur alan bu bölgedeki kıvrımlar eksenine paralel çöküntü yerlerindendir Bu bakımdan oluşu Batı Toros göllerinin oluşlarını andırır Hazar gölü dere ve kaynak suları ile beslenir fazla suları Dicle’ye boşalır
Tuzla Gölü, (23 km², boyu 8, eni 4 km, derinliği batı kıyılarında 10-15 m, denizden yüksekliği 1138 metre) Batı bölümünde kırılmaların bulunduğu bir çöküntü alanında oluşmuş çok tuzlu ve dışarıya akışı olmayan bir göldür Kayseri’nin hemen kuzeydoğusundaki bu göl çanağına çevre dağlarından inen dereler, çok alüvyon getirmiş, bu nedenle bir yandan burada genişçe bir ova oluşmuş Gölün bir yanı bataklık olmuştur Gölün tuzundan faydalanılır, yazın bu gölün suları çok çekilir
Yay Gölü, (yağışlı mevsimlerde çok genişleyerek 60 km’yi geçen kurak mevsimde çok çekilerek 20 km den aşağıya inen bir göl ki, derinliği 1-2 metre, yüksekliği 1017 m) Erciyes dağının güneyindeki çok büyük Develi ovasının (1000 km²) bir bölümünü kaplayan bir göldür Bu ova, geniş bir çöküntü alanı olup, yay gölü ve bunu yaygın durumundaki şekli sayılabilen sultan sazlığı, bir çöküntü alanının bataklık-sazlık-göl halidir Yay gölü, bu pek geniş çöküntü alanının en çukurda kalmış çok yayvan bir çanağındandır
Seyfe Gölü, (15 km², boyu 10, eni 4 km , en derin yeri 5m , yüksekliği 1110 m ), Çiçek dağı dağlık alanı ile Kırşehir kütlesi arasındaki çöküntü alanının bir bölümünde oluşmuştur Birkaç küçük dere ve kaynakla beslenen kapalı, tuzlu ve yazın çok çekilen bir göldür
Eber Gölü, (genişlemiş zamanında yüzölçümü 125 km², yazın en çekilmiş zamanında 15 km² ye iner, çanağı yayvan ve derinliği birkaç metreye kadar olup, yüksekliği 967 m ), Afyon-Akşehir arasında ve Sultan Dağları’nın önünde uzanan çok geniş çöküntü alanının bir bölümündeki yayvan bir çanak içinde oluşmuştur Gölün çevresi geniş sazlık, bataklık ve otluklarla kaplıdır Göl, Afyon taraflarından gelen Akarçay ve Sultan dağlarından inen derelerle beslenir Kabardığı zamanlarda gölün fazla suları yakınındaki Akşehir gölüne dökülür
Akşehir Gölü, (yüzölçümü kabarık zamanlarda sazlık ve bataklıklarla birlikte 332 km²’yi bulur, yazın çekilir, göl küçülür, 100 km² ye iner 50 yıl kadar önce bu göl kuruyacak duruma bile gelmişti Gölün en derin yeri 8m kadardır Yüksekliği 958 m dir), yanındaki Eber Gölü gibi büyük bir çöküntü havzasının bir bölümünde oluşmuştur
Tuz Gölü, (suların göl çanağını doldurduğu aylardaki yüzölçümü 1642 km², normal zamanlarda 1000 km², suların çok çekildiği kurak aylarda 200 km², derinliği birkaç metre, doğu bölümünde 10 m , denizden yüksekliği 925 m ), kırılmalara ve bükülmelere uğrayarak çanaklaşmış geniş bir çukur alanda oluşmuştur Göl suları, bu pek geniş çukurlaşma alanının bir bölümünü örtmüştür Gölün, geçmiş yakın devirlerde daha geniş olmuş bulunduğu sanılıyor Tuz gölü, çevreden inen derelerle beslenir Haritalarda Van gölünden sonra Türkiye’nin en büyük gölü olarak görünen Tuz gölü, gerçekte çok yayvan bir çanak içinde suların yayıldığı pek sığ bir gölden ibarettir Yazları iyice çekildiği zaman Koçhisar güneyindeki Körfez ile gölün ortasındaki bazı derince yerlerden başka göl görünüşünde bir yer kalmaz Böyle zamanlarda gölün az derin yerleri çatlaklarla dolu tuzlu topraklar olarak görünür Çok tuzlu olan göl suları buharlaştığı zaman yerinde birkaç mm den 20-30 cm ye kadar türlü kalınlıkla tuz tabakaları meydana gelir
Suğla Gölü, (sularla iyice örtüldüğü zaman yüzölçümü 165 km², yaz sonlarında 30 km², bazı yıllarda 10 km², bazı yıllarda da kuruyacak hale gelir, derinliği birkaç m kadardır Yüksekliği 1040 m ) Bozkır-Seydişehir-Beyşehir çöküntü teknesinin güney bölümündeki yayvan bir çanakta oluşmuştur Güneydeki göl girintisinde bulunan birçok su yutan deliklerden (düdenlerden) göl sularının bir kısmı dibe dalar Suğla gölü, Konya ovasını sulamak için bir rezervuar görevi yapmıştır Burada doğal bir göl durumu bulmak güçtür Çok verimli topraklardır
Burdur Gölü, (176 km², boyu 30, eni 6 km, yüksekliği 845 m ), dağlar arasındaki geniş bir çöküntü alanının bir bölümünde oluşmuştur Göl çanağının çevresinde yer yer faylar vardır Dar bir eşik ile Isparta ovasında ayrılır Burdur gölünün denize akıntısı yoktur Bu yüzden suları tuzlucadır Göl çevreden inen çay ve derelerle beslenir Derin yerleri vardır
|