Prof. Dr. Sinsi
|
Türkiyede Arazi Dağılımı
Dünyanın Geoit Olması İle Küresel Olmasının Sonuçları Aynı mıdır?
Geoit dünyanın kutuplardan basık Ekvatordan şişkin şeklini ifade eder Dünyanın Ekvatorda hızlı, kutuplarda yavaş dönmesi bu kendine özgü şeklin ortaya çıkmasını sağlamıştır Dünyanın bu özelliğine bağlı olarak kutuplar yarıçapı ekvator yarıçapından kısadır Kutuplardaki yerçekimi ekvatordakinden fazladır Ancak, güneş ışınlarının düşme açısının kutuplara doğru küçülmesi ve buna bağlı olarak sıcaklığın azalması, meridyen yaylarının kutup noktalarında birleşmesi, haritaların hatalı bir şekilde düzleme aktarılması, dünyanın çizgisel dönüş hızının kutuplara doğru azalması ve iklim kuşaklarının ortaya çıkması gibi sonuçlar küreselliğe bağlıdır
Endüstri Bitkilerinin Sınıflandırılması!  
Endüstri bitkilerinin sınıflandırılmasında kapsam çoğunlukla sınırlı tutuluyor  Türk dil kurumu sözlüğünde “sanayi: hammaddeleri işlemek için kullanılan yöntemlerin tümü ve araçların bütünü diye tanımlanmaktadır ” Birçok kaynakta endüstri bitkisi olarak değerlendirilen pamuk, şekerpancarı, tütün, çay, ayçiçeği, zeytin, keten, kenevir, haşhaş, anason, gül gibi tarım ürünleri genelde sanayide işlendikten sonra kullanılmaktadır Ancak şu da bir gerçektir ki günümüzde pekçok tarım ürünü sanayinin değişik dallarında hammadde olarak kullanılmaktadır Dolayısıyla bunlar da endüstri bitkisi olarak kabul edilemez mi? Örneğin; soya, fındık, mısır bitkisel yağ üretiminde, üzüm rakı ve şarap üretiminde, arpa ve şerbetçiotu bira üretiminde, birçok bitki ilaç, kozmetik ve şampuan üretiminde, buğday bisküvi ve makarna üretiminde, dolayısıyla da sanayideki yöntemlerle işlenerek tüketime sunulmaktadır Bu nedenle bazı tahıl türleri, meyve ve sebzeler ile yağ bitkileri de endüstri bitkisi olarak değerlendirilemez mi?  
Fiziki Haritalarda Farklı Renk Tonları Yerşekillerini mi, Yükseltiyi mi Gösterir?
Pek çok kaynakta fiziki haritalarda renklerin yer şekillerini gösterdiği belirtilmekte ve yeşil renk tonlarının ovaları, kahve renk tonlarının ise dağları gösterdiği ifade edilmektedir Bu kesinlikle yanlış bir bilgidir Çünkü, fiziki haritalarda renkler yükselti ve derinlik basamaklarını gösterir Aksi takdirde, aynı yer şekli olan ovalarımızdan, Çukurova ( yeşil ), Konya ( sarı ), Erzurum ( kahve ) renk tonu ile gösterilebilir mi? Bu ovalarımızın deniz seviyesinden yükseltileri farklı olduğundan, fiziki haritalarda gösterildikleri renk tonları da farklıdır Fiziki haritalarda yeşil renk 0-500 metre arası yükseltileri, sarı renk 500-1000 metre arası yükseltileri, kahve rengi ise 1000 metreden fazla olan yükseltileri gösterir Mavi ve tonları ise derinlikleri gösterir
Gün ile Gündüz Eş Anlamlı mıdır?
Gün, 24 saatlik zaman dilimini ifade eder ve dünyanın her yerinde bir günün süresi 24 saattir Oysa gündüz 24 saatlik zamanın sadece bir bölümünü, yani güneşin doğuşu ile batışı arasındaki süreyi ifade eder Bu nedenle gündüz yerine gün ifadesinin kullanılması doğru değildir
Güneşlenme Süresi Akdeniz Bölgesinde mi, Güneydoğu Anadolu Bölgesinde mi Fazladır?
Bir bölgedeki güneşlenme süresi iki etkene bağlıdır; gündüz süresi uzunluğu ile yağışlı gün sayısının fazla ya da az olmasına, yani bulutlu gün sayısına bağlıdır Türkiye’de güneşlenme süresi denince nedense çoğu kişinin aklına genelde Akdeniz Bölgesi gelir Sanırım bu bölgenin kıyılarında kıyı turizmi sezonunun uzun olması ve yaz mevsiminde yoğun bir turist akınına sahne olması böyle bir yanılgıya yol açmaktadır Türkiye’de güneşlenme süresinin en uzun olduğu bölge yılda yaklaşık 3200 saat ile Güneydoğu Anadolu Bölgesidir Çünkü Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinin gündüz süresi uzunlukları enlemlerine bağlı olarak aynıdır Ancak Güneydoğu Anadolu karasallık nedeniyle daha az yağış alır ve güneşli gün sayısı daha fazla yağış alan Akdeniz Bölgesine oranla fazladır
Her Yayla Plato mudur?
Yayla terimi çoğu kez plato ile eş anlamlı olarak kullanılmaktadır Ancak her iki kavram aynı şeyi ifade etmez Plato; akarsuların derine doğru yardığı, yüksek düzlükleri ifade eden bir yer şekli terimidir Oysa; yayla, insanların yaz mevsiminde hayvanları otlatmak üzere geçici olarak konakladıkları ot bakımından zengin, serin yüksek yerleri ifade eden, bir geçici yerleşme yeridir Ve yaylalar da akarsular tarafından derine doğru yarılmış geniş düzlük olma özelliği olmayabilir Bu nedenle, platolar yayla olarak değerlendirilebilir, ancak her yayla plato olarak değerlendirilemez
Karadeniz Bölgesinin En Gelişmiş Limanı Sinop mudur?
Denizin içeriye doğru girinti yaptığı korunaklı körfez ve koylar doğal liman olarak nitelendirilir Zira yerşekillerinin konumu nedeniyle şiddetli rüzgar ve fırtınalar bu tür yerlerde fazla etkili olmadığından; buralar gemilerin yanaşıp yükleme ve boşaltma yapmalırına uygundur Bu özelliğe sahip limanlar "doğal liman" olarak nitelendirilir İşte Sinop şehri Karadeniz Bölgesinde bu özelliğe tek doğal limandır Ancak yakın çevresinde dağlar kıyıya yakın ve parelel uzandığından; yani yerşekilleri engebeli olduğundan, iç kısımlarla kara ve demiryolu bağlantısı gelişmemiştir Yani hinterlandı dardır Bu nedenle Sinop, bölgedeki tek doğal liman olmasına karşın, bölgenin en gelişmiş limanı değildir Demek ki bir limanın gelişmesinde hinterlandının geniş olması; yani iç bölgelerle kara ve demiryolu ulaşımının kolay olması daha önemli bir etkendir Bu nedenle Karadeniz Bölgesinin en gelişmiş limanı Sinop değil Samsun'dur
Kurak Hava Olur mu?
Kuraklık, yağış azlığı ve aşırı sıcaklığa bağlı olarak toprakta meydana gelen su kaybını ifade etmektedir Bu nedenle;kuraklık ifadesi hava için değil de, yeryüzündeki arazi için ifade edilen bir kavramdır Dolayısıyla doğrusu kuru hava olmalıdır
Kuraklık mı Sıcaklığı Artırır, Sıcaklık mı Kuraklığı Artırır?
Kuraklık yağış azlığından çok topraktaki su kaybını ifade eden bir terimdir Örneğin Türkiye'de en az yağış alan bölge İç Anadolu olduğu halde, en kurak bölge Güneydoğu Anadolu'dur Güneydoğu Anadolu, İç Anadolu Bölgesinden fazla yağış aldığı halde, yaz mevsiminin daha sıcak geçmesi nedeniyle buharlaşma, yani topraktaki su kaybı daha fazladır Bu nedenle en kurak bölgedir Bu bölgenin yaz mevsiminde çok sıcak olması buharlaşmaya bağlı bir sonuç değildir Aksine yaz mevsimi çok sıcak geçtiği için buharlaşma fazladır
Matematik İklim Kuşağı ile Matematik Sıcaklık Kuşağı Aynı Şey midir?
İklim denince ;sadece sıcaklık anlaşılamaz Basınç ve rüzgar, nem ve yağış da iklim elemanları arasındadırlar Bu nedenle iklim kuşağı denildiğinde, yeryüzünde görülen farklı iklim tipleri anlaşılır Ancak pek çok kaynakta matematik iklim kuşağı ifadesi ile matematik sıcaklık kuşakları gösterilmektedir Matematik sıcaklık kuşaklarının oluşumunda;dünyanın eksen eğikliği esas alınarak 0°-23°27¯ arası sıcak kuşak, 23°27¯- 66°33¯enlemleri arası ılıman kuşak, 66°33¯- 90° enlemleri arası soğuk kuşak olarak ifade edilmiştir Dolayısıyla matematik sıcaklık kuşaklarının matematik iklim kuşağı olarak ifade edilmesi yanlıştır
Mevsimlere Göre Sıcaklık ifadesi!
Kış mevsiminde; sıcaklık değerlerinin 0 °C’nin altına düştüğü günler soğuk, 0 °C’nin üstünde olduğu günler ise ılık kabul edilir Yaz mevsiminde ise; sıcaklık değerlerinin 20 °C’nin üzerinde olduğu günler sıcak, 20 °C’nin altında olduğu günler ise serin olarak kabul edilir Bu nedenle yaz mevsimi için ılık ve soğuk, kış mevsimi için serin ve sıcak ifadelerinin kullanılması yanlıştır Örneğin “Akdeniz Bölgesinde kış mevsimi sıcak geçer” ifadesi yanlştır Aynı şekilde “Doğu Anadolu Bölgesinde yaz mevsimi soğuk geçer” ifadesi de yanlıştır İşte bu nedenle soğuk ve ılık ifadeleri kış mevsimi sıcaklıkları için, sıcak ve serin ifadeleri ise yaz mevsimi sıcaklıkları için kullanılmalıdır
Tarih Değiştirme Çizgisi İle İlgili İfadeler!  
Başlangıç meridyeni ile 180 doğu meridyeni arasında 12 saat, başlangıç meridyeni ile 180 batı meridyeni arasında da 12 saatlik zaman farkı vardır Bu nedenle 180 meridyeninin doğusu ile batısında yer alan iki nokta arasında ( 12 saat + 12 saat ) tam 24 saatlik, yani bir günlük zaman farkı vardır Dolayısıyla 180 meridyeninin her iki tarafında aynı anda farklı tarihler yaşanmaktadır Bu nedenle 180 meridyeni tarih değiştirme çizgisi olarak nitelendirilir ve bu çizgi aşıldığında tarih değişikliği yapılır
İngiltere’den geçen 0 meridyeninden ( başlangıç meridyeni ) 180 doğuya doğru olan yarımküreye Doğu Yarımküre, 0 meridyeninden 180 batıya doğru olan yarımküreye ise Batı Yarımküre denir Tarih değiştirme çizgisi Batı Yarımküreden Doğu Yarımküreye ( Amerika’dan Asya’ya ) doğru aşıldığında tarih bir gün ileri alınır Tarih değiştirme çizgisi Doğu Yarımküreden Batı Yarımküreye ( Asya’dan Amerika’ya ) doğru aşıldığında ise tarih bir gün geri alınır
Unutulmamalıdır ki Doğu ve Batı Yarımküre kavramları ile doğuya doğru, batıya doğru ifadeleri farklı şeylerdir Bu nedenle, “tarih değiştirme çizgisi batıdan doğuya doğru aşıldığında tarih bir gün ileri, tarih değiştirme çizgisi doğudan batıya doğru aşıldığında tarih bir gün geri alınır” ifadesi yanlıştır
|