Ülkemizin Konumu Ve Özellikleri Nelerdir

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-19-2012

Meyve : Amasya’da elma, Kastamonu’da erik, Rize’de turunçgiller, Orta Karadeniz’de üzüm, Batı Karadeniz’de kestane tarımı yaygındır

Hayvancılık

Gür otlaklar ve nemli iklimi büyükbaş hayvancılığı yaygınlaştırmıştır

Batı ve Orta Karadeniz iç kesimlerinde tiftik keçisi yetiştirilir

Balıkçılık önemli geçim kaynağıdır

Bolu Yöre’sinde arıcılık ve kümes hayvancılığı yaygındır

Ormancılık

Ormanların geniş yer kaplaması, ormancılığı önemli bir geçim kaynağına dönüştürmüştür

Batı ve Doğu Karadeniz’de kereste, tomruk, parke ve kağıt fabrikaları bulunur

Madenler ve Enerji Kaynakları

Madenler : Doğu Karadeniz’de Artvin ve Murgul (Göktaş), Batı Karadeniz’de, Kastamonu – Küre’de bakır çıkartılır

Bölgede çıkarılan bakır, Samsun bakır fabrikasında işlenir

Enerji Kaynakları : Zonguldak havzasında taşkömürü çıkartılır

Türkiye üretiminin tamamını burası karşılar

Demir-çelik endüstrisinde enerji kaynağı olarak kullanılır

Taşkömürü tozundan Çatalağzı termik santralinde elektrik üretilir

Bolu, Çorum, Amasya ve Havza’da linyit yatakları işletilmektedir

Enerji Üretim Tesisleri : Kızılırmak üzerinde Altınkaya, Yeşilırmak üzerinde Almus, Hasan ve Suat Uğurlu hidroelektrik santralleri kuruludur

Hopa’da petrolle çalışan termik santral yer alır

Endüstri

Başlıca endüstri tesisleri şunlardır :

UYARI : Endüstri Batı Karadeniz Bölümü’nde gelişmiştir

Zonguldak Havzası Türkiye’nin ağır sanayi bölgesidir

Şeker : Kastamonu, Turhal (Tokat), Suluova (Amasya), Çorum, Çarşamba (Samsun)

Çay : Rize ve çevresi

Demir – çelik : Ereğli (Zonguldak) ve Karabük

Kağıt : Çaycuma (Zonguldak), Taşköprü (Zonguldak), Aksu (Giresun)

Kereste : Bolu, Düzce, Bartın, Ayancık

Ulaşım

Yer şekilleri nedeniyle Orta Karadeniz Bölümü dışında bölgede ulaşım zordur

Samsun ve Zonguldak dışında demiryolu ile ard bölgesine bağlı olan liman yoktur

Samsun ve Trabzon bölgenin gelişmiş liman kentleridir

Trabzon Limanı, Zigana ve Kop geçitleri ile bölge içine ve oradan da komşu ülkelere bağlanmıştır

Turizm

Bölgede gerek tarihi kalıntılar gerekse doğal güzellikler turizm için önemli potansiyel oluşturmaktadır

Bölge iklimi deniz turizminin gelişmesini engellemiştir

Batı Karadeniz’de Amasya ve Sinop’ta deniz turizmi gelişmeye başlamıştır

Özellikle Kaçkar Dağları’ndaki buzul gölleri, değişik bitki türleri bölgenin deniz turizmindeki açığını kapatacak derecede ilgi görmektedir

Bolu Aladağlar ve Abant çevresi kış sporlarının yapıldığı önemli merkezlerdir

Bölgenin Ülke Ekonomisindeki Yeri

Karadeniz Bölgesi ekonomik gelişmişlik açısından 5

sırada yer alır

Aşağıda bölge ekonomisinde önemli yer tutan ürün ve ekonomik faaliyet türlerinin listesi verilmiştir

Çay

Fındık

Kenevir

Pirinç

Mısır

Tütün

Deniz ürünleri

Taşkömürü

Bakır

Marmara Bölgesi

Marmara Bölgesi, yer şekilleri ve sosyo-ekonomik özelliklerine göre dört bölüme ayrılmıştır

Bunlar, Yıldız Dağları Bölümü, Çatalca - Kocaeli Bölümü, Ergene Bölümü ve Güney Marmara Bölümüdür

Yer şekilleri

Dağlar : Yer şekilleri bakımından sade görünümlü olan bölge, bölgeler arasında ortalama yüksekliği en az olandır

Samanlı, Yıldız, Koru, Ganos, ve Biga Dağları bölgedeki başlıca dağ sıralarıdır

En yüksek dağ kütlesi Uludağ’dır

Ovalar : Ergene, Adapazarı, Yenişehir, Karacabey, İnegöl ve Balıkesir bölgenin önemli ovalarıdır

Platolar : Bölgede aşınmış tepelikler, dalgalı araziler, geniş yer tutar

Çatalca, Kocaeli, Biga ve Gelibolu platoları yer alır

Akarsular ve Göller

Akarsular : Ergene, Susurluk ve Sakarya bölgenin önemli akarsularıdır

Ayrıca Biga Yarımadası’nda (Çanakkale Boğazı çıkışında) denize dökülen Karamenderes ile Marmara Denizi’ne dökülen Kocabaş çayları bulunur

Göller : Bölgenin Güney Marmara Bölümü’nde tektonik oluşumlu, büyük tatlı su gölleri bulunur

Bunlar İznik Gölü, Ulubat Gölü, Manyas Gölü ve Sapanca Gölü’dür

Durusu (Terkos), Büyük Çekmece ve Küçük Çekmece gölleri ise kıyı set gölleridir

Ayrıca bölgede birçok baraj gölü de bulunmaktadır

İklim

Bölge, Akdeniz iklimi, Karadeniz iklimi ve karasal iklim arasında geçiş alanıdır

Ergene Bölümü dışında, bölgede bozulmuş Akdeniz iklimi görülür

Karadeniz ikliminin ve enlemin etkisine bağlı olarak yaz kuraklığı Akdeniz Bölgesi’ne göre daha azdır

Kışın kar yağışı olağandır

Ergene Bölümü’nde ise karasal iklim özellikleri görülür

Bölgenin kış mevsiminde en soğuk bölümü burasıdır

UYARI : Marmara Bölgesi’nde çeşitli iklim tiplerinin görülmesi, bitki örtüsünün ve tarım ürünlerinin çeşitlenmesine yol açmıştır

Doğal Bitki Örtüsü

Marmara kıyılarında 250-300 m yükseltiye kadar maki görülür

Karadeniz kıyıları ile Uludağ’da ormanlar yer alır

Yıldız Dağları Bölümü ise ormanların en geniş alan kapladığı yerdir

Orman bakımından 4

sırada yer alan bölgede iç kesimlere doğru gidildikçe antropojen bozkırlar görülür

Nüfus ve Yerleşme

Marmara en kalabalık bölgedir ve nüfus yoğunluğu bakımından ilk sırada yer alır

Nüfuslanması, çok göç almasının bir sonucudur

Buna bağlı olarak kentleşme oranı en yüksek olan bölgedir

Çatalca – Kocaeli Bölümü ile Bursa Yöresi yoğun nüfuslanmıştır

Yıldız Dağları Bölümü, Biga ve Gelibolu Yarımadası bölgenin en tenha yerleridir

İller

Balıkesir, Bilecik, Bursa, Çanakkale, Edirne, İstanbul, Kırklareli, Kocaeli, Sakarya, Tekirdağ, Yalova

Ekonomik Özellikler

Tarım

Bölgenin fazla engebeli olmaması nedeniyle, yüzölçümüne göre ekli-dikili arazinin en geniş alan kapladığı bölgedir

Tarımsal ürün çeşitliliğinin en fazla olduğu bölge olmasında yükselti azlığı ve çeşitli iklimlerin geçiş alanında bulunması etkili olmuştur

Modern tarım yöntemleri kullanıldığından, elde edilen verim yüksektir

Ancak tüketici nüfus fazlalığı nedeniyle tarım ürünleri bölge gereksinimini karşılayamaz

Tarım Ürünleri

Buğday : Trakya’da Ergene Bölümü’nde yoğun olarak yetiştirilir

Bölge, üretimde İç Anadolu’dan sonar 2

sırada yer alır

Ayçiçeği : Tohumlarından yağ elde etmek için yetiştirilir

Türkiye üretiminin % 80 ini bu bölge karşılar

Ergene ve Güney Marmara Bölümleri’nde ekimi yoğunlaşır

Şekerpancarı : Trakya, Güney Marmara ve Adapazarı ovalarında ekim yapılır

Tütün : Bölge, Türkiye üretiminde 3

sırayı alır

Bursa, Balıkesir, Adapazarı’nda ekimi yoğunlaşır

Mısır : Bölge, üretimde Karadeniz’den sonra 2

sırayı alır

Adapazarı ve Bursa önemli ekim alanlarıdır

Pirinç : Meriç ovalarında ekimi yoğunlaşır

Edirne bölge üretiminde ilk sırayı alır

Şerbetçi otu : Bira sanayinde tad ve koku verici olarak kullanılır

Bilecik Yöresi’nde ekimi yapılır

Zeytin : Güney Marmara Bölümü’nde Gemlik ve Mudanya Yöresi’nde üretimi yoğunlaşır

Bölge, üretimde Ege’den sonar 2

sırayı alır

İri kalitede sofralık zeytin yetiştirilir

Dut : Bölgede ipek böceği yetiştiriciliğine bağlı olarak dutçuluk önem taşır

Bursa, Balıkesir, Bilecik Yöresi’nde yoğun olarak yetiştirilir

Meyve : Bursa Yöresi’nde yoğun olarak yetiştirilir

Şeftali, kiraz, çilek, kestane ve üzüm başlıcalarıdır

Sebze : Bursa ve Adapazarı ovalarında yoğun olarak yetiştirilir

Domates, patates, sarımsak, soğan, patlıcan, kabak, biber başlıcalarıdır

Hayvancılık

Makineli tarım nedeniyle otlak alanları daraldığından besi hayvancılığı ve mandıracılık gelişmiştir

Büyük kentler çevresinde kümes hayvancılığı yaygındır

Bursa Yöresi’nde ipek böcekçiliği önem taşır ve merinos koyunu yetiştirilir

Boğazlar ve Marmara’da balıkçılık yapılır

Ormancılık

Yıldız Dağları’nın kuzeye bakan yamaçlarında, Samanlı Dağları üzerinde ve Uludağ çevresinde verimli ormanlar bulunur

Özellikle Karadeniz kıyılarındaki meşe ormanlarından yakacak odun üretiminde yararlanılır

Yıldız Dağları Bölümü’ndeki ormanlardan odun kömürü ve kereste üretimi yapılır

Güney Marmara Bölümü’ndeki ormanlar ise üretime en elverişli ormanlar arasındadır

10-19-2012	#3
Prof. Dr. Sinsi	Ülkemizin Konumu Ve Özellikleri Nelerdir Meyve : Amasya’da elma, Kastamonu’da erik, Rize’de turunçgiller, Orta Karadeniz’de üzüm, Batı Karadeniz’de kestane tarımı yaygındır Hayvancılık Gür otlaklar ve nemli iklimi büyükbaş hayvancılığı yaygınlaştırmıştır Batı ve Orta Karadeniz iç kesimlerinde tiftik keçisi yetiştirilir Balıkçılık önemli geçim kaynağıdır Bolu Yöre’sinde arıcılık ve kümes hayvancılığı yaygındır Ormancılık Ormanların geniş yer kaplaması, ormancılığı önemli bir geçim kaynağına dönüştürmüştür Batı ve Doğu Karadeniz’de kereste, tomruk, parke ve kağıt fabrikaları bulunur Madenler ve Enerji Kaynakları Madenler : Doğu Karadeniz’de Artvin ve Murgul (Göktaş), Batı Karadeniz’de, Kastamonu – Küre’de bakır çıkartılır Bölgede çıkarılan bakır, Samsun bakır fabrikasında işlenir Enerji Kaynakları : Zonguldak havzasında taşkömürü çıkartılır Türkiye üretiminin tamamını burası karşılar Demir-çelik endüstrisinde enerji kaynağı olarak kullanılır Taşkömürü tozundan Çatalağzı termik santralinde elektrik üretilir Bolu, Çorum, Amasya ve Havza’da linyit yatakları işletilmektedir Enerji Üretim Tesisleri : Kızılırmak üzerinde Altınkaya, Yeşilırmak üzerinde Almus, Hasan ve Suat Uğurlu hidroelektrik santralleri kuruludur Hopa’da petrolle çalışan termik santral yer alır Endüstri Başlıca endüstri tesisleri şunlardır : UYARI : Endüstri Batı Karadeniz Bölümü’nde gelişmiştir Zonguldak Havzası Türkiye’nin ağır sanayi bölgesidir Şeker : Kastamonu, Turhal (Tokat), Suluova (Amasya), Çorum, Çarşamba (Samsun) Çay : Rize ve çevresi Demir – çelik : Ereğli (Zonguldak) ve Karabük Kağıt : Çaycuma (Zonguldak), Taşköprü (Zonguldak), Aksu (Giresun) Kereste : Bolu, Düzce, Bartın, Ayancık Ulaşım Yer şekilleri nedeniyle Orta Karadeniz Bölümü dışında bölgede ulaşım zordur Samsun ve Zonguldak dışında demiryolu ile ard bölgesine bağlı olan liman yoktur Samsun ve Trabzon bölgenin gelişmiş liman kentleridir Trabzon Limanı, Zigana ve Kop geçitleri ile bölge içine ve oradan da komşu ülkelere bağlanmıştır Turizm Bölgede gerek tarihi kalıntılar gerekse doğal güzellikler turizm için önemli potansiyel oluşturmaktadır Bölge iklimi deniz turizminin gelişmesini engellemiştir Batı Karadeniz’de Amasya ve Sinop’ta deniz turizmi gelişmeye başlamıştır Özellikle Kaçkar Dağları’ndaki buzul gölleri, değişik bitki türleri bölgenin deniz turizmindeki açığını kapatacak derecede ilgi görmektedir Bolu Aladağlar ve Abant çevresi kış sporlarının yapıldığı önemli merkezlerdir Bölgenin Ülke Ekonomisindeki Yeri Karadeniz Bölgesi ekonomik gelişmişlik açısından 5 sırada yer alır Aşağıda bölge ekonomisinde önemli yer tutan ürün ve ekonomik faaliyet türlerinin listesi verilmiştir Çay Fındık Kenevir Pirinç Mısır Tütün Deniz ürünleri Taşkömürü Bakır Marmara Bölgesi Marmara Bölgesi, yer şekilleri ve sosyo-ekonomik özelliklerine göre dört bölüme ayrılmıştır Bunlar, Yıldız Dağları Bölümü, Çatalca - Kocaeli Bölümü, Ergene Bölümü ve Güney Marmara Bölümüdür Yer şekilleri Dağlar : Yer şekilleri bakımından sade görünümlü olan bölge, bölgeler arasında ortalama yüksekliği en az olandır Samanlı, Yıldız, Koru, Ganos, ve Biga Dağları bölgedeki başlıca dağ sıralarıdır En yüksek dağ kütlesi Uludağ’dır Ovalar : Ergene, Adapazarı, Yenişehir, Karacabey, İnegöl ve Balıkesir bölgenin önemli ovalarıdır Platolar : Bölgede aşınmış tepelikler, dalgalı araziler, geniş yer tutar Çatalca, Kocaeli, Biga ve Gelibolu platoları yer alır Akarsular ve Göller Akarsular : Ergene, Susurluk ve Sakarya bölgenin önemli akarsularıdır Ayrıca Biga Yarımadası’nda (Çanakkale Boğazı çıkışında) denize dökülen Karamenderes ile Marmara Denizi’ne dökülen Kocabaş çayları bulunur Göller : Bölgenin Güney Marmara Bölümü’nde tektonik oluşumlu, büyük tatlı su gölleri bulunur Bunlar İznik Gölü, Ulubat Gölü, Manyas Gölü ve Sapanca Gölü’dür Durusu (Terkos), Büyük Çekmece ve Küçük Çekmece gölleri ise kıyı set gölleridir Ayrıca bölgede birçok baraj gölü de bulunmaktadır İklim Bölge, Akdeniz iklimi, Karadeniz iklimi ve karasal iklim arasında geçiş alanıdır Ergene Bölümü dışında, bölgede bozulmuş Akdeniz iklimi görülür Karadeniz ikliminin ve enlemin etkisine bağlı olarak yaz kuraklığı Akdeniz Bölgesi’ne göre daha azdır Kışın kar yağışı olağandır Ergene Bölümü’nde ise karasal iklim özellikleri görülür Bölgenin kış mevsiminde en soğuk bölümü burasıdır UYARI : Marmara Bölgesi’nde çeşitli iklim tiplerinin görülmesi, bitki örtüsünün ve tarım ürünlerinin çeşitlenmesine yol açmıştır Doğal Bitki Örtüsü Marmara kıyılarında 250-300 m yükseltiye kadar maki görülür Karadeniz kıyıları ile Uludağ’da ormanlar yer alır Yıldız Dağları Bölümü ise ormanların en geniş alan kapladığı yerdir Orman bakımından 4 sırada yer alan bölgede iç kesimlere doğru gidildikçe antropojen bozkırlar görülür Nüfus ve Yerleşme Marmara en kalabalık bölgedir ve nüfus yoğunluğu bakımından ilk sırada yer alır Nüfuslanması, çok göç almasının bir sonucudur Buna bağlı olarak kentleşme oranı en yüksek olan bölgedir Çatalca – Kocaeli Bölümü ile Bursa Yöresi yoğun nüfuslanmıştır Yıldız Dağları Bölümü, Biga ve Gelibolu Yarımadası bölgenin en tenha yerleridir İller Balıkesir, Bilecik, Bursa, Çanakkale, Edirne, İstanbul, Kırklareli, Kocaeli, Sakarya, Tekirdağ, Yalova Ekonomik Özellikler Tarım Bölgenin fazla engebeli olmaması nedeniyle, yüzölçümüne göre ekli-dikili arazinin en geniş alan kapladığı bölgedir Tarımsal ürün çeşitliliğinin en fazla olduğu bölge olmasında yükselti azlığı ve çeşitli iklimlerin geçiş alanında bulunması etkili olmuştur Modern tarım yöntemleri kullanıldığından, elde edilen verim yüksektir Ancak tüketici nüfus fazlalığı nedeniyle tarım ürünleri bölge gereksinimini karşılayamaz Tarım Ürünleri Buğday : Trakya’da Ergene Bölümü’nde yoğun olarak yetiştirilir Bölge, üretimde İç Anadolu’dan sonar 2 sırada yer alır Ayçiçeği : Tohumlarından yağ elde etmek için yetiştirilir Türkiye üretiminin % 80 ini bu bölge karşılar Ergene ve Güney Marmara Bölümleri’nde ekimi yoğunlaşır Şekerpancarı : Trakya, Güney Marmara ve Adapazarı ovalarında ekim yapılır Tütün : Bölge, Türkiye üretiminde 3 sırayı alır Bursa, Balıkesir, Adapazarı’nda ekimi yoğunlaşır Mısır : Bölge, üretimde Karadeniz’den sonra 2 sırayı alır Adapazarı ve Bursa önemli ekim alanlarıdır Pirinç : Meriç ovalarında ekimi yoğunlaşır Edirne bölge üretiminde ilk sırayı alır Şerbetçi otu : Bira sanayinde tad ve koku verici olarak kullanılır Bilecik Yöresi’nde ekimi yapılır Zeytin : Güney Marmara Bölümü’nde Gemlik ve Mudanya Yöresi’nde üretimi yoğunlaşır Bölge, üretimde Ege’den sonar 2 sırayı alır İri kalitede sofralık zeytin yetiştirilir Dut : Bölgede ipek böceği yetiştiriciliğine bağlı olarak dutçuluk önem taşır Bursa, Balıkesir, Bilecik Yöresi’nde yoğun olarak yetiştirilir Meyve : Bursa Yöresi’nde yoğun olarak yetiştirilir Şeftali, kiraz, çilek, kestane ve üzüm başlıcalarıdır Sebze : Bursa ve Adapazarı ovalarında yoğun olarak yetiştirilir Domates, patates, sarımsak, soğan, patlıcan, kabak, biber başlıcalarıdır Hayvancılık Makineli tarım nedeniyle otlak alanları daraldığından besi hayvancılığı ve mandıracılık gelişmiştir Büyük kentler çevresinde kümes hayvancılığı yaygındır Bursa Yöresi’nde ipek böcekçiliği önem taşır ve merinos koyunu yetiştirilir Boğazlar ve Marmara’da balıkçılık yapılır Ormancılık Yıldız Dağları’nın kuzeye bakan yamaçlarında, Samanlı Dağları üzerinde ve Uludağ çevresinde verimli ormanlar bulunur Özellikle Karadeniz kıyılarındaki meşe ormanlarından yakacak odun üretiminde yararlanılır Yıldız Dağları Bölümü’ndeki ormanlardan odun kömürü ve kereste üretimi yapılır Güney Marmara Bölümü’ndeki ormanlar ise üretime en elverişli ormanlar arasındadır