Devletler Coğrafyası - Norveç

Devletler Coğrafyası - Norveç

Ostlandet, Norveç’in en önemli ve en verimli topraklara sahip bölgesidir Bölgede yaklaşık 580 km uzunluğundaki ülkenin en uzun nehri olan Glomma Nehri ve en büyük gölü olan 375 km2 yüzölçümlü Mjosa Gölü yer alır Sorlandet, ülkenin ancak % 5’ini ihtiva eder Vestlandet bölgesiyse, en engebeli ve devamlı karlı dağların ve derin su girmelerinin (fjord= fiyort) bulunduğu bölgedir

Ülkenin güneyine yakın orta bölümde bulunan büyük Trondheim Fjord (su girmesi) civarındaki nispeten alçak yerler, Trondelag bölgesine aittir Bu bölge oldukça verimli topraklara sahiptir Trondelag bölgesi umumiyetle geniş ve açık arazilerden teşekkül etmiştir

Kuzey Norveç, ülkenin en geniş bölgesidir Norveç’in en kuzeyinde kalan bölge en az nüfusludur Göçebe çobanların yaşadığıFinnmark Yaylasının bulunduğu bu bölge, Norveç topraklarının % 35’ini ihtiva eder Norveç’in yaklaşık 650 km kuzeyinde, Kuzey Buz Denizinde yer alan Şvalbard Adaları 62700 km2lik bir yüzölçüme sahiptir

Nüfus ve Sosyal Hayat

Norveç nüfusu 4283000’dir Norveç, nüfus yoğunluğu bakımından İzlanda hariç, Avrupa’nın en küçük ülkesidir Km2ye ancak 13 kişi düşmektedir İkinci Dünya Harbinden sonraki dönemde yıllık nüfus artış oranı % 2’yi geçmemiştir Nüfusun % 44,2’ye yakın bir bölümü şehir merkezlerinde oturur

Nüfus dağılımı, bölgelere göre eşit değildir Kuzey toprakları çok seyrektir Toplam nüfusun yaklaşık % 75’i Oslo-Trondheim arası bölgededir
Ülkenin en kalabalık yeri Oslo ve çevresi, toplam nüfusun % 40’ına sahiptir

Bugünkü Norveç resmi dili iki tanedir; Bokmal (Kitap dili) ve Nynorsk (Yeni Norveç=Yeni İskandinav) Bakmal, Danimarka dilinden Norveçleştirilmiş bir dildir Nüfusun dörtte biri ise Nynorsk dilini konuşur

Norveçliler, resmi dilden başka, birbirinden farklı yüzlerce lehçelerle konuşur Bu lehçeler, iki ana dil grubundan türemiştir Bunlardan biri ülkedeki en büyük topluluk olan Sea Lapps’ın (Denizci Laponyalılar) konuştuğu dil, diğeriyse, en küçük topluluk olan Lpps’lerin (Samer Laponyalılar) konuştuğu Samisk (Laponyaca) dilidir Ayrıca Almanca, özellikle ticari alanda oldukça yaygın durumdadır

Ülkenin dini, resmi olarak Protestan Lutherist’dir Halkın % 90’ı bu inançtaki devlet kiliselerine bağlıdır Nüfusun % 4’üyse çeşitli Metodist, Katolik, Baptist, Yahudi ve Ortadoks gruplarından teşekkül etmiştir Oslo çevresinde Pancap dili konuşan yaklaşık 25000 Pakistanlı Müslüman mevcuttur

Siyasi Hayat

Norveç, anayasaya sahip, soydan soya geçen bir monarşik rejimle idare edilir Devlet başkanı kraldır Kralın, hükümetle beraber yürütme gücü vardır Kanunlardaki kralın imzaları, hükümet içindeki ve parlamentoya karşı sorumlu bir bakan tarafından yeniden tasdik edilir Kral sadece sembolik hükümet başkanıdır

Yasama meclisi 155 üyeden meydana gelir Seçimlerde oy kullanma yaşı 18’dir Yargı gücü, Yüce Divan yani Yüksek Mahkemededir Hükümet kabinesi, bir başbakan ve yedi üyeden meydana gelir Üyeler, en az 18 yaşında ve Protestan (muhafazakar) Luther Devlet Kilisesi üyesi olmak mecburiyetindedirler Çoğu parlamenter sistemlerin aksine, hükümet kabinesi ve kral, meclisi feshedemez ve yeni seçimlere gidemez Meclis dört yıl için seçilir Yargı gücü, yasama ve yürütme güçlerinden bağımsız ve ayrı bir güçtür Kanuni meselelerde en üst mercidir

Norveç, idari olarak 19 eyalete, bunlar da 450’den fazla belediyeye ayrılmıştır Eyalet yönetimi hükümeti temsil eden bir Eyalet Yürütme Konseyinin elindedir Ülke, ayrıca polis ve şerif sorumluluk bölgelerine bölünmüştür Mahalli idare, Belediye Konseylerine bırakılmıştır Eyalet ve belediye seçimleri iki yılda bir yapılır

Norveç, Doğu-Batı arasında köprü siyaseti içindedir Rusya Federasyonuna (Eski Sovyet Rusya) komşu olması, ülkeyi 1949 yılında NATO üyesi olmaya zorlamıştır

Ekonomi

Norveç topraklarının ancak % 3’lük küçük bir kısmı tarıma müsaittir Ormanlık alanlar yüzölçümün yaklaşık % 21’ini meydana getirir ve oldukça verimlidir Ülkenin dörtte üçüne yakın bir bölümünü kayalık arazi, su, bataklık ve buz teşkil etmiştir Norveç, bir zamanlar Avrupa’nın en fakir ülkelerinden biriyken, etrafını çeviren sulardan elde ettiği petrol ve tabii gaz sayesinde, dünyanın en zengin ülkelerinden biri haline geldi

Norveç, İskandinav ülkelerine göre tarım ve çiftçilik açısından geridir Soğuk ve don iklimi tahıl yetiştirmeyi sınırladığı için, umumiyetle hayvancılığa dönmüşlerdir Daha çok süt ineği, koyun ve keçi yetiştirilir Tarım alanında ise daha çok arpa, yulaf, patates, hayvanlar için yem, kıyı bölgelerinde ise elma, çilek, erik yetiştirilir Stavanger şehri güneyinde yer alan Jaren bölgesi ise ılımlı iklimin tesiriyle tarım ve hayvancılık alanında bir hayli gelişmiştir Özellikle turfanda sebzeler, kümes hayanları üretimi ve et üretimi açısından zengindir

Norveç, deniz ürünleri, balıkçılık ve balina avcılığı alanlarında oldukça gelişmiştir Yılda ortalama 7500 fok balığı yakalanır Halkın % 2’si balina avcılığıyla uğraşır Balinacılık, milli gelire % 1 oranında katkıda bulunur Halkın üçte biri imalat sanayiinde çalışır ve yaklaşık milli gelirin altıda biri bu sektörden elde edilir

1960 yılından sonra Kuzey Denizinde, güneybatı kıyılarından yaklaşık 300 km uzaklıktaki Norveç sularından elde edilen petrol ve tabii gaz, ekonominin gelişmesinde önemli bir rol oynamıştır Çalışan nüfusun yarısına yakın bir bölümü bu alanda istihdam edilir Özellikle Kuzey Denizine en yakın bulunan Stavonger bölgesinde petrolün büyük önemi vardır Petrol-gaz endüstrisi yanında ayrıca metal ürünleri ve makina sanayii, kağıt endüstrisi, odun ve odun ürünleri, gıda ve meşrubat sanayii mevcuttur Ayrıca gemi yapımı, mühendislik, kimya sanayii de vardır Başlıca yeraltı kaynakları (mineralleri); petrol, bakır, tabi gaz, nikel, demir, çinko, kurşun ve alüminyumdur Diğer ekonomik kaynaklar arasında kerestecilik, saf çelik üretimi ve et ile elektrik enerjisi üretimi yer alır

İş gücünün % 7,4’ü tarım, % 20,5’i endüstri ve % 29’u diğer hükümet ve kamu hizmetlerindedir

Dünyanın altıncı büyük ticaret filosuna sahiptir Başlıca ihraç maddeleri; gemi, maden filizi, alüminyum, balık, kereste, kağıt ve kimyevi madde ürünleridir

Norveç, dünya ortalamalarına göre, kişi başına düşen enerji miktarı bakımından çok zengindir Su gücünün oldukça bol olmasıyla Norveç, elektrokimya ve elektrometalurji ürünlerinde önemli bir ülke olmuştur Bu alan nitrojen, alüminyum da ihtiva etmektedir Norveç, Rusya Federasyonu ile birlikte işlettiği Svolbard bölgesi kömür yataklarından yaklaşık olarak yılda 300000 ton kömür elde etmektedir

Norveç, ulaştırma alanında daha çok su yolu (gemi) bakımından gelişmiştir Demiryolları yaklaşık 4180 km uzunluğunda olup, % 60’ı elektriklidir Karayolları 88800 km olup, % 70’i asfalttır Otomobil ülkede ulaştırma sistemine hakimdir

Gemilerin % 40’ı 100 groston ve yukarısı olup, yaklaşık 30000 mürettebatlıdır Ticari filosu ülkeye oldukça gelir getirmektedir Nüfusun % 9’u ulaştırma sektöründe çalışır Ülkede hava ulaşımının sağlandığı 47 havaalanı vardır

Oslo, ülkenin en büyük iç ve dış ticaret merkezi olup, en önemli limanıdır İthalatı: Ham petrol gemileri, otomobil, makina, kumaş İhracatı: Ham petrol, tabii gaz, gemi ve çeliktir İthalatının yarısı ve ihracatının üçte ikisini Ortak Pazar ülkeleriyle yapar İngiltere, ABD, İsveç, Almanya, Danimarka ticari münasebeti olan ülkelerin başlıcalarıdır