Yeraltı Nehirleri Ni Yüzeye Çıkarmamız Mümkün Mü

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-19-2012

Yeraltı nehirleri ni yüzeye çıkarmamız mümkün mü

Şu anda, Londra'da yaşayan biri musluğunu açıp, çaydanlığına su dolduruyor

Bu kişi,

çaydanlık dolarken, büyük bir olasılıkla suyun geçmişi üzerinde kafa yormayacaktır

Suyun bir bölümü buhara dönüşmekte, bir bölümü de delikten akıp gitmektedir; suyun

kalanı da bir kaç dakika içinde içip tüketilecektir

Bu kadar kısa ömürlü gibi gözüken

bir şeyin, nasıl bir geçmişi, tarihi olabilir ki? Çaydanlığı dolduran kişi, musluktan

akan suyun binlerce yıl önce, tüylü mamutlar* Trafalgar Meydanı'nda dolaşırken

yağmur olarak toprağa düştüğünü bilseydi, şaşırırdı şüphesiz

Londra'nın suyunun

büyük bir bölümü Chalk aküferinden gelir; Chalk aküferi, kentin yüzlerce kilometre

altında bulunan devasa bir yeraltı su havzasıdır

Bu aküferde depolanan suların bir

bölümü, son Buzul Çağı kadar uzak bir geçmişte, yeraltına inmiştir

Suyu, akan veya buharlaşan bir şey olarak düşünmek doğaldır

Yağmur olarak

düştüğünü, nehir ve derelerde aktığını görürüz

Ama kullandığımız tatlı suyun büyük

bir bölümü göremediğimiz kaynaklardan, yerin altındaki su havzalarından yani

aküferlerden gelir

Aküferler, kum ve çakıl gibi kolayca su geçiren maddelerden veya

yeraltındaki kayalar arasındaki boşluklardan meydana gelen jeolojik oluşumlardır

Aküferler, çok büyük miktarlarda suyu depolayabilirler; yağmur suları, taşan nehirler

ve eriyen buzullarla beslenirler

Dolayısıyla kullandığımız suyun büyük bir bölümünü

yerkürenin yüzeyinde görmeyiz

Dünyanın sıvı halde bulunan tatlı su kaynaklarının

yüzde 97'si, aküferlerde depolanmıştır

Son elli yıl içinde küresel nüfus ve gıda talebi ikiye katlandıktan sonra, nehirler ve

dereler çevre kirliliğine maruz kaldı

Bu nedenle, içme ve sulamalı tarım için gerekli

suyu sağlamak için aküferlerden daha fazla yararlanmaya başladık; bu süreçte de

aklımızı başımıza getiren bir keşif yaptık

Aküferlerin çevre kirliliğine yol açan

maddelerden korunduğuna ilişkin yaygın izlenime karşın, bilim adamları her kıtada

çiftlikler, kentler ve fabrikaların civarında yer alan aküferlerde çevre kirlililiğine

ilişkin kanıtlar bulmaya başladılar

Ayağımızın altındaki suların çevre kirliliğinden

zarar görebileceğini görmekle kalmadık, yeraltı sularının bazı açılardan yüzey

sularından daha fazla kirlenebileceğini de keşfettik

Bu keşfin çok ciddi sonuçları var

Su, dünya yüzeyinde buzullar kadar ağır hareket

ettiği için, on yıllar içinde aküferler, çevre kirleten maddelerin biriktiği dev lavabolara

dönüştü

Bazı aküferler, içindeki suları oldukça hızlı dönüştürür ve yeniler; Chalk

aküferi gibi bazı yeraltı su havzaları ise suyu binlerce yıl boyunca saklarlar

Ama

yeraltı sularının aküferde ortalama kalış süresi yaklaşık 1,400 yıl; suyun bir nehirde

ortalama kalış süresi ise 16 gündür

Dolayısıyla denize döküldüğü veya sürekli tatlı

su eklendiği için, içindeki çevre kirletici maddelerin oranları giderek azalan nehir

sularının aksine, aküferde çevre kirletici maddeler birikmeye devam eder

Nehirlerin

aksine, aküferlerde çevre kirliliği sürecini geriye döndürmek genellikle imkansızdır

İklim değişikliğinin başlamasıyla birlikte başımızın üzerindeki havanın devasa

güçlerin savaş alanı olduğunu keşfetmemiz gibi, su krizi de, çok ağır hareket etse de

yeraltı sularının güçlü bir hidrolojik sistemin parçası olduğunu ortaya çıkarmıştır

Bu

hidrolojik sistemin içinde dünya, yüzey suları, gökyüzü ve deniz karşılıklı etkileşim

içindedir; bu gerçeği göz ardı etmekle kendimizi ciddi bir tehlikeye atıyoruz

Birkaç

sene önce insani faaliyetlerin iklimi nasıl etkilediğini düşünmeye başlamışken,

Columbia Üniversitesi'nden bilim adamı Wallace Broecker şöyle bir uyarıda

bulunmuştu: "İklim sistemi kızgın bir hayvana benziyor ve biz de onu değneklerle

dürtüp, duruyoruz"

Benzer bir ifade ayaklarımızın altında duran sistem için de

kullanılabilir

Yerin altına delikler açıp, yerin atıklarımızı yutup bize tatlı su vermeye

devam etmesini beklersek, dünyanın en önemli su kaynağını hiç tahmin etmediğimiz

bir biçimde tehlikeye atıyor olabiliriz

10-19-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Yeraltı Nehirleri Ni Yüzeye Çıkarmamız Mümkün Mü Yeraltı nehirleri ni yüzeye çıkarmamız mümkün mü Şu anda, Londra'da yaşayan biri musluğunu açıp, çaydanlığına su dolduruyor Bu kişi, çaydanlık dolarken, büyük bir olasılıkla suyun geçmişi üzerinde kafa yormayacaktır Suyun bir bölümü buhara dönüşmekte, bir bölümü de delikten akıp gitmektedir; suyun kalanı da bir kaç dakika içinde içip tüketilecektir Bu kadar kısa ömürlü gibi gözüken bir şeyin, nasıl bir geçmişi, tarihi olabilir ki? Çaydanlığı dolduran kişi, musluktan akan suyun binlerce yıl önce, tüylü mamutlar* Trafalgar Meydanı'nda dolaşırken yağmur olarak toprağa düştüğünü bilseydi, şaşırırdı şüphesiz Londra'nın suyunun büyük bir bölümü Chalk aküferinden gelir; Chalk aküferi, kentin yüzlerce kilometre altında bulunan devasa bir yeraltı su havzasıdır Bu aküferde depolanan suların bir bölümü, son Buzul Çağı kadar uzak bir geçmişte, yeraltına inmiştir Suyu, akan veya buharlaşan bir şey olarak düşünmek doğaldır Yağmur olarak düştüğünü, nehir ve derelerde aktığını görürüz Ama kullandığımız tatlı suyun büyük bir bölümü göremediğimiz kaynaklardan, yerin altındaki su havzalarından yani aküferlerden gelir Aküferler, kum ve çakıl gibi kolayca su geçiren maddelerden veya yeraltındaki kayalar arasındaki boşluklardan meydana gelen jeolojik oluşumlardır Aküferler, çok büyük miktarlarda suyu depolayabilirler; yağmur suları, taşan nehirler ve eriyen buzullarla beslenirler Dolayısıyla kullandığımız suyun büyük bir bölümünü yerkürenin yüzeyinde görmeyiz Dünyanın sıvı halde bulunan tatlı su kaynaklarının yüzde 97'si, aküferlerde depolanmıştır Son elli yıl içinde küresel nüfus ve gıda talebi ikiye katlandıktan sonra, nehirler ve dereler çevre kirliliğine maruz kaldı Bu nedenle, içme ve sulamalı tarım için gerekli suyu sağlamak için aküferlerden daha fazla yararlanmaya başladık; bu süreçte de aklımızı başımıza getiren bir keşif yaptık Aküferlerin çevre kirliliğine yol açan maddelerden korunduğuna ilişkin yaygın izlenime karşın, bilim adamları her kıtada çiftlikler, kentler ve fabrikaların civarında yer alan aküferlerde çevre kirlililiğine ilişkin kanıtlar bulmaya başladılar Ayağımızın altındaki suların çevre kirliliğinden zarar görebileceğini görmekle kalmadık, yeraltı sularının bazı açılardan yüzey sularından daha fazla kirlenebileceğini de keşfettik Bu keşfin çok ciddi sonuçları var Su, dünya yüzeyinde buzullar kadar ağır hareket ettiği için, on yıllar içinde aküferler, çevre kirleten maddelerin biriktiği dev lavabolara dönüştü Bazı aküferler, içindeki suları oldukça hızlı dönüştürür ve yeniler; Chalk aküferi gibi bazı yeraltı su havzaları ise suyu binlerce yıl boyunca saklarlar Ama yeraltı sularının aküferde ortalama kalış süresi yaklaşık 1,400 yıl; suyun bir nehirde ortalama kalış süresi ise 16 gündür Dolayısıyla denize döküldüğü veya sürekli tatlı su eklendiği için, içindeki çevre kirletici maddelerin oranları giderek azalan nehir sularının aksine, aküferde çevre kirletici maddeler birikmeye devam eder Nehirlerin aksine, aküferlerde çevre kirliliği sürecini geriye döndürmek genellikle imkansızdır İklim değişikliğinin başlamasıyla birlikte başımızın üzerindeki havanın devasa güçlerin savaş alanı olduğunu keşfetmemiz gibi, su krizi de, çok ağır hareket etse de yeraltı sularının güçlü bir hidrolojik sistemin parçası olduğunu ortaya çıkarmıştır Bu hidrolojik sistemin içinde dünya, yüzey suları, gökyüzü ve deniz karşılıklı etkileşim içindedir; bu gerçeği göz ardı etmekle kendimizi ciddi bir tehlikeye atıyoruz Birkaç sene önce insani faaliyetlerin iklimi nasıl etkilediğini düşünmeye başlamışken, Columbia Üniversitesi'nden bilim adamı Wallace Broecker şöyle bir uyarıda bulunmuştu: "İklim sistemi kızgın bir hayvana benziyor ve biz de onu değneklerle dürtüp, duruyoruz" Benzer bir ifade ayaklarımızın altında duran sistem için de kullanılabilir Yerin altına delikler açıp, yerin atıklarımızı yutup bize tatlı su vermeye devam etmesini beklersek, dünyanın en önemli su kaynağını hiç tahmin etmediğimiz bir biçimde tehlikeye atıyor olabiliriz