Ria Kimlerde Tercih Edilebilir Kimler İçin Sakıncalıdır

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-16-2012

RİA kimlerde tercih edilebilir kimler için sakıncalıdır

RAHİM İÇİ ARAÇLAR

RİA nasıl etki eder?
RİA’nın koruyuculuk süresi ne kadardır?
RİA’nın avantajları ve dezavantajları nelerdir?
RİA kimlerde tercih edilebilir, kimler için sakıncalıdır?
RİA ne zaman takılır?
RİA’sı olanların dikkat etmesi gereken durumlar
RİA kısırlık yapar mı?
RİA varken gebelik olursa ne olur?
Hormonlu Rahim İçi Araçlar (Avantajları, Dezavantajı)

Rahim içi araçlar halk arasında yaygın olarak “spiral” olarak bilinir

Bunun sebebi kullanıma ilk giren rahim araçların spiral şeklinde olmasıdır

Günümüzde spiral şeklindeki rahim içi araçlar artık kullanılmasa da halk arasında hala bu şekilde adlandırılmaktadır

Sonradan piyasaya farklı şekilde rahim içi araçlar çıkmasına karşın halk arasında kalan alışkanlıkla spiral olarak söylenegelmiştir

Rahim içi araç (RİA) adı üstünde rahim içine yerleştirilerek gebelikten korunma sağlayan bir yöntemdir

Tüm RİA’ların ucunda bir ip bulunur

Bu ipin amacı çıkartılması sırasında kolaylık sağlamasıdır

Rahim içi araçlar 2 ana grupta incelenebilir

[IMG]file:///C:/DOCUME%7E1/izzet/LOCALS%7E1/Temp/msohtml1/01/clip_image001

gif[/IMG] Normal Rahim İçi Araçlar
[IMG]file:///C:/DOCUME%7E1/izzet/LOCALS%7E1/Temp/msohtml1/01/clip_image001

gif[/IMG] Hormonlu Rahim İçi Araçlar
Bugün en sık kullanılan rahim içi araç (RİA) şekli “T” biçimidir

T şeklindeki plastik elemanın etrafına bakır tel sarılıdır

RİA’lara bakır eklenmesi RİA’nın etkisini artırmaktadır

Bazı bayanlar tanıdıklarının gümüş veya altınlı RİA taktırdıklarını kendilerinin de bunu istediklerini söylemektedirler

Bakırlı RİA’lar 8 yılda sonra metal eskimesi ve parçalanması ile etkinliğini kısmen kaybetmektedir

Bakırlı RİA'lar "T" biçimi dışında "7" şeklinde ya da "at nalı" biçiminde de olabilir

Gümüş, altın veya platinli olduğu iddia edilen RİA’lar da esas olarak yine bakır içerir ve ancak cüzi miktarlarda gümüş, altın veya platin eklenmesi ile etki sürelerinin uzatılması amaçlanır

Etki süreleri gerçekten bir miktar uzasa da güvenilirlik ve yan etki açısından birbirlerinden farkı yoktur

RİA nasıl etki eder?

Rahim içine yerleştirildiği andan itibaren RİA, burada yabancı bir madde olarak algılanır ve bölgede “yabancı cisim reaksiyonu” denilen bir reaksiyon“inflamasyon” olarak adlandırılır

Oluşan bu inflamasyon yabancı cisim olduğu kadar spermler için de tok------ ve spermleri öldürür

Temel etki mekanizması budur, ayrıca oluşmuş gebeliğin de rahme yerleşmesini aynı mekanizma üzerinden engeller

Nitekim, bu nedenle korunmasız ilişki sonrası acil koruma amaçlı olarak yerleştirildiğinde de gebeliğin rahme yuvalanmasını önlerler

oluşturur

Bu reaksiyon vücudun kendisi için yabancı olan maddeye karşı savaş açmasıdır

Vücuda bir mikroorganizmanın girdiği ve enfeksiyon oluşturduğu durumda olduğu gibi akyuvarlar ve benzeri hücreler bu yabancı maddenin vücut için olası zararlı etkilerini ortadan kaldırmaya çalışır

Bu hücrelerin, yabancı cismin olduğu yerde toplanması
RİA’nın koruyuculuk süresi ne kadardır?

RİA’nın koruyuculuk süresi tipine göre değişkenlik gösterir ve üretici firmalar 3-8 yıl koruyuculuk olduğunu bildirmektedirler

En sık kullanılan 380 mikrogram bakır içeren T biçimli RİA’lar ilk çıktıkları zamanlarda 5 yıl koruyucu oldukları bildirilmişti

Daha sonra yapılan çalışmalarda bu süre 8 yıl hatta 10 yıl olarak belirlenmiştir

Piyasada çok çeşitli RİA’lar bulunmaktadır

RİA için başvuran kadınların önemli bir kısmının endişesi takılacak RİA’nın yerli mi yoksa ithal mi olduğudur

Halbuki halen üretilen yerli RİA mevcut değildir, tüm RİA’lar ithaldir ve etkinlik açısından birbirlerine üstünlükleri yoktur

RİA’nın avantajları ve dezavantajları nelerdir?

RİA’nın en önemli avantajı, “taktır ve unut” olarak özetlenebilir

Takma bazı sorunlu durumlar dışında kolaydır ve hastada ciddi bir rahatsızlık ya da ağrı oluşturmaz

Çıkarma ise son derece kolaydır

İpinden çekilerek çıkartılır

İpinin görünmediği bazı nadir durumlarda çıkarma işlemi biraz zor olsa da takma ve çıkarma işlemleri genelde ciddi bir cerrahi müdahale olarak kabul edilmez

Hastaya RİA takıldıktan sonra yerleştirilen RİA’nın özelliğine göre yıllar boyunca oldukça etkili bir korunma sağlar

Güvenilirliği yüksektir, RİA kullanan kadınlarda 1 yıl sonunda gebelik riski 1000’de 6-8’dir

Acil koruma amaçlı kullanılabilir

Takıldığı zaman koruma hemen başlar

Geri dönüşümlüdür ve çıkarıldığı zaman hemen gebelik oluşabilir

Normal RİA’ların doğum kontrol hapları gibi ek yararları pek yoktur

Rahim içi yapışıklıklar nedeniyle ameliyat yapılan hastalarda tekrar yapışmayı önlemek amacıyla kullanılabilir

Spirallerin en çok endişe edilen dezavantajı enfeksiyonlara yatkınlık yaratmalarıdır

Ancak uygun kişilere ve sterilizasyon kurallarına uygun takıldıklarında enfeksiyona nadiren neden olurlar

Diğer bir dezavantaj da adet miktarını ve süresini artırmasıdır

Ayrıca, adetlerde sancıya neden olabilirler

Bazı ağrı kesiciler ağrıları azaltma yanında kanama miktarını azaltmada da faydalı olabilir

RİA kimlerde tercih edilebilir, kimler için sakıncalıdır?

Doğum kontrol hapı, aylık iğneler, prezervatif gibi dikkat ve takip gerektiren yöntemleri kullanmak istemeyen kadınlar için uygun bir yöntemdir (taktır ve unut)

İleri yaş ve sigara kullanımı, gibi hormonal yöntemlerin uygun olmadığı hastalar da tercih edebilir

Emziren annelere rahatlıkla uygulanabilir

Bir kullanım amacı da acil kontrasepsiyondur, yani korunmasız ilişki sonrası erken dönemde takıldığında gebeliğin rahme yerleşmesini engelleyebilir

Acil kontrasepsiyon amacıyla kullanılsa da bilinen ya da şüphe edilen bir gebelik varlığında uygulanmamalıdır

RİA uygulamasının sakıncalı olduğu diğer durumlar:
[IMG]file:///C:/DOCUME%7E1/izzet/LOCALS%7E1/Temp/msohtml1/01/clip_image001

gif[/IMG] Tanısı konmamış anormal vajinal kanama olması
[IMG]file:///C:/DOCUME%7E1/izzet/LOCALS%7E1/Temp/msohtml1/01/clip_image001

gif[/IMG] Genital enfeksiyonu ve cinsel temasla bulaşan hastalığı olanlar (tedaviden sonra takılabilir)
[IMG]file:///C:/DOCUME%7E1/izzet/LOCALS%7E1/Temp/msohtml1/01/clip_image001

gif[/IMG] Bilinen ya da şüphe edilen serviks veya endometriyum kanseri olması, anormal smear testi olması
[IMG]file:///C:/DOCUME%7E1/izzet/LOCALS%7E1/Temp/msohtml1/01/clip_image001

gif[/IMG] Bağışıklık yetmezliği, AİDS, Lösemi gibi enfeksiyonlara duyarlılığa neden olan sistemik hastalıkların varlığı
[IMG]file:///C:/DOCUME%7E1/izzet/LOCALS%7E1/Temp/msohtml1/01/clip_image001

gif[/IMG] Rahimde anatomik anormallikler olması (çift rahim, bölmeli rahim, küçük ve kısa rahim, rahim ağzı darlığı)
[IMG]file:///C:/DOCUME%7E1/izzet/LOCALS%7E1/Temp/msohtml1/01/clip_image001

gif[/IMG] Bilinen bakır alerjisi olması
[IMG]file:///C:/DOCUME%7E1/izzet/LOCALS%7E1/Temp/msohtml1/01/clip_image001

gif[/IMG] Diatermi (ısı tedavisi) uygulanması (tedavi sırasında ısınan bakır endometriyumda hasara neden olabilir)
[IMG]file:///C:/DOCUME%7E1/izzet/LOCALS%7E1/Temp/msohtml1/01/clip_image001

gif[/IMG] Vücutta tehlikeli miktarlarda bakır birikimi ile karakterize, nadir görülen genetik geçişli bir hastalık olan Wilson Sendromu varlığı
Sakıncalı olmasa da gerekli önlemler altında kullanılması gereken durumlar da vardır

Örneğin adet kanamaları fazla olan kadınlarda adet miktarlarını daha da artırabileceğinden normal RİA’ların tercih edilmemesinde fayda olabilir

Sancılı adet görenlerde de tercih edilmez

Miyom RİA için kesin bir sakınca oluşturmaz ancak rahim içine doğru büyüyen bazı Miyomlar rahmin iç boşluğunun anatomik yapısının bozulmasına neden olur, bu nedenle önerilmez

Bakteriyel endokardit için yüksek risk grubunda olan kalp kapakçık hastalarında tercih edilmez veya gerekli önlemler altında RİA kullanabilirler

Doğurmamış kadınlarda bilimsel olarak RİA takılmasının sakıncalı olduğu gösterilememiş olsa da bir çok doktor doğurmamış kadınlarda RİA takılmasını önermez

RİA ne zaman takılır?

RİA takılması planlanan hastanın önceden mutlaka muayenesinin yapılması gerekir

Enfeksiyon olup olmadığını değerlendirebilmek için muayenenin adetsiz dönemde yapılması tercih edilir

RİA aslında herhangi bir dönemde takılabilir ancak, genellikle adet döneminde takılması tercih edilir

Bunun en önemli nedeni bu şekilde gebeliğin olmadığından emin olunmasıdır

Ancak, hasta adetini her zamanki adetinden farklı görmüşse o zaman bunu nedeni açıklanmamış anormal bir kanama olarak kabul etmeli ve bir problem olup olmadığı araştırılmalıdır

Adet döneminin tercih edilmesinin diğer bir nedeni de rahim ağzının adet sırasında nispeten daha açık olduğu ve takma işleminin daha kolay olacağı düşüncesidir

RİA doğum sonrası, düşük/kürtaj sonrası da güvenle takılabilir

Doğumu takiben 48 saat içinde RİA takılabilir ancak bu uygulama daha çok hastaların sağlık hizmetlerine ulaşma şansının düşük olduğu bölgelerde yapılır

Yapıldığı zaman da plasenta çıktıktan sonraki 10 dk içinde takılması önerilir

Doğumun hemen sonrası takıldığında rahmin delinmesi ve RİA’nın rahim dışına atılması riski vardır

Bu nedenle, çoğu hekim doğumdan 6 hafta sonra takmayı tercih eder

RİA’sı olanların dikkat etmesi gereken durumlar

RİA takıldıktan sonra:

Hafif kramp tarzında ağrılar olabilir

Bunlar normaldir ve geçicidir

İlk birkaç ay adet kanamaları fazla miktarda ve ağrılı olabilir ancak zaman içinde bu durum azalabilir

İlk birkaç ay adet aralarında lekelenme tarzında kanamalar olabilir

Adet kanamalarının 7-10 güne kadar sürmesi normaldir

Kontroller:

10-16-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Ria Kimlerde Tercih Edilebilir Kimler İçin Sakıncalıdır RİA kimlerde tercih edilebilir kimler için sakıncalıdır RAHİM İÇİ ARAÇLAR RİA nasıl etki eder? RİA’nın koruyuculuk süresi ne kadardır? RİA’nın avantajları ve dezavantajları nelerdir? RİA kimlerde tercih edilebilir, kimler için sakıncalıdır? RİA ne zaman takılır? RİA’sı olanların dikkat etmesi gereken durumlar RİA kısırlık yapar mı? RİA varken gebelik olursa ne olur? Hormonlu Rahim İçi Araçlar (Avantajları, Dezavantajı) Rahim içi araçlar halk arasında yaygın olarak “spiral” olarak bilinir Bunun sebebi kullanıma ilk giren rahim araçların spiral şeklinde olmasıdır Günümüzde spiral şeklindeki rahim içi araçlar artık kullanılmasa da halk arasında hala bu şekilde adlandırılmaktadır Sonradan piyasaya farklı şekilde rahim içi araçlar çıkmasına karşın halk arasında kalan alışkanlıkla spiral olarak söylenegelmiştir Rahim içi araç (RİA) adı üstünde rahim içine yerleştirilerek gebelikten korunma sağlayan bir yöntemdir Tüm RİA’ların ucunda bir ip bulunur Bu ipin amacı çıkartılması sırasında kolaylık sağlamasıdır Rahim içi araçlar 2 ana grupta incelenebilir [IMG]file:///C:/DOCUME%7E1/izzet/LOCALS%7E1/Temp/msohtml1/01/clip_image001gif[/IMG] Normal Rahim İçi Araçlar [IMG]file:///C:/DOCUME%7E1/izzet/LOCALS%7E1/Temp/msohtml1/01/clip_image001gif[/IMG] Hormonlu Rahim İçi Araçlar Bugün en sık kullanılan rahim içi araç (RİA) şekli “T” biçimidir T şeklindeki plastik elemanın etrafına bakır tel sarılıdır RİA’lara bakır eklenmesi RİA’nın etkisini artırmaktadır Bazı bayanlar tanıdıklarının gümüş veya altınlı RİA taktırdıklarını kendilerinin de bunu istediklerini söylemektedirler Bakırlı RİA’lar 8 yılda sonra metal eskimesi ve parçalanması ile etkinliğini kısmen kaybetmektedir Bakırlı RİA'lar "T" biçimi dışında "7" şeklinde ya da "at nalı" biçiminde de olabilir Gümüş, altın veya platinli olduğu iddia edilen RİA’lar da esas olarak yine bakır içerir ve ancak cüzi miktarlarda gümüş, altın veya platin eklenmesi ile etki sürelerinin uzatılması amaçlanır Etki süreleri gerçekten bir miktar uzasa da güvenilirlik ve yan etki açısından birbirlerinden farkı yoktur RİA nasıl etki eder? Rahim içine yerleştirildiği andan itibaren RİA, burada yabancı bir madde olarak algılanır ve bölgede “yabancı cisim reaksiyonu” denilen bir reaksiyon“inflamasyon” olarak adlandırılır Oluşan bu inflamasyon yabancı cisim olduğu kadar spermler için de tok------ ve spermleri öldürür Temel etki mekanizması budur, ayrıca oluşmuş gebeliğin de rahme yerleşmesini aynı mekanizma üzerinden engeller Nitekim, bu nedenle korunmasız ilişki sonrası acil koruma amaçlı olarak yerleştirildiğinde de gebeliğin rahme yuvalanmasını önlerler oluşturur Bu reaksiyon vücudun kendisi için yabancı olan maddeye karşı savaş açmasıdır Vücuda bir mikroorganizmanın girdiği ve enfeksiyon oluşturduğu durumda olduğu gibi akyuvarlar ve benzeri hücreler bu yabancı maddenin vücut için olası zararlı etkilerini ortadan kaldırmaya çalışır Bu hücrelerin, yabancı cismin olduğu yerde toplanması RİA’nın koruyuculuk süresi ne kadardır? RİA’nın koruyuculuk süresi tipine göre değişkenlik gösterir ve üretici firmalar 3-8 yıl koruyuculuk olduğunu bildirmektedirler En sık kullanılan 380 mikrogram bakır içeren T biçimli RİA’lar ilk çıktıkları zamanlarda 5 yıl koruyucu oldukları bildirilmişti Daha sonra yapılan çalışmalarda bu süre 8 yıl hatta 10 yıl olarak belirlenmiştir Piyasada çok çeşitli RİA’lar bulunmaktadır RİA için başvuran kadınların önemli bir kısmının endişesi takılacak RİA’nın yerli mi yoksa ithal mi olduğudur Halbuki halen üretilen yerli RİA mevcut değildir, tüm RİA’lar ithaldir ve etkinlik açısından birbirlerine üstünlükleri yoktur RİA’nın avantajları ve dezavantajları nelerdir? RİA’nın en önemli avantajı, “taktır ve unut” olarak özetlenebilir Takma bazı sorunlu durumlar dışında kolaydır ve hastada ciddi bir rahatsızlık ya da ağrı oluşturmaz Çıkarma ise son derece kolaydır İpinden çekilerek çıkartılır İpinin görünmediği bazı nadir durumlarda çıkarma işlemi biraz zor olsa da takma ve çıkarma işlemleri genelde ciddi bir cerrahi müdahale olarak kabul edilmez Hastaya RİA takıldıktan sonra yerleştirilen RİA’nın özelliğine göre yıllar boyunca oldukça etkili bir korunma sağlar Güvenilirliği yüksektir, RİA kullanan kadınlarda 1 yıl sonunda gebelik riski 1000’de 6-8’dir Acil koruma amaçlı kullanılabilir Takıldığı zaman koruma hemen başlar Geri dönüşümlüdür ve çıkarıldığı zaman hemen gebelik oluşabilir Normal RİA’ların doğum kontrol hapları gibi ek yararları pek yoktur Rahim içi yapışıklıklar nedeniyle ameliyat yapılan hastalarda tekrar yapışmayı önlemek amacıyla kullanılabilir Spirallerin en çok endişe edilen dezavantajı enfeksiyonlara yatkınlık yaratmalarıdır Ancak uygun kişilere ve sterilizasyon kurallarına uygun takıldıklarında enfeksiyona nadiren neden olurlar Diğer bir dezavantaj da adet miktarını ve süresini artırmasıdır Ayrıca, adetlerde sancıya neden olabilirler Bazı ağrı kesiciler ağrıları azaltma yanında kanama miktarını azaltmada da faydalı olabilir RİA kimlerde tercih edilebilir, kimler için sakıncalıdır? Doğum kontrol hapı, aylık iğneler, prezervatif gibi dikkat ve takip gerektiren yöntemleri kullanmak istemeyen kadınlar için uygun bir yöntemdir (taktır ve unut) İleri yaş ve sigara kullanımı, gibi hormonal yöntemlerin uygun olmadığı hastalar da tercih edebilir Emziren annelere rahatlıkla uygulanabilir Bir kullanım amacı da acil kontrasepsiyondur, yani korunmasız ilişki sonrası erken dönemde takıldığında gebeliğin rahme yerleşmesini engelleyebilir Acil kontrasepsiyon amacıyla kullanılsa da bilinen ya da şüphe edilen bir gebelik varlığında uygulanmamalıdır RİA uygulamasının sakıncalı olduğu diğer durumlar: [IMG]file:///C:/DOCUME%7E1/izzet/LOCALS%7E1/Temp/msohtml1/01/clip_image001gif[/IMG] Tanısı konmamış anormal vajinal kanama olması [IMG]file:///C:/DOCUME%7E1/izzet/LOCALS%7E1/Temp/msohtml1/01/clip_image001gif[/IMG] Genital enfeksiyonu ve cinsel temasla bulaşan hastalığı olanlar (tedaviden sonra takılabilir) [IMG]file:///C:/DOCUME%7E1/izzet/LOCALS%7E1/Temp/msohtml1/01/clip_image001gif[/IMG] Bilinen ya da şüphe edilen serviks veya endometriyum kanseri olması, anormal smear testi olması [IMG]file:///C:/DOCUME%7E1/izzet/LOCALS%7E1/Temp/msohtml1/01/clip_image001gif[/IMG] Bağışıklık yetmezliği, AİDS, Lösemi gibi enfeksiyonlara duyarlılığa neden olan sistemik hastalıkların varlığı [IMG]file:///C:/DOCUME%7E1/izzet/LOCALS%7E1/Temp/msohtml1/01/clip_image001gif[/IMG] Rahimde anatomik anormallikler olması (çift rahim, bölmeli rahim, küçük ve kısa rahim, rahim ağzı darlığı) [IMG]file:///C:/DOCUME%7E1/izzet/LOCALS%7E1/Temp/msohtml1/01/clip_image001gif[/IMG] Bilinen bakır alerjisi olması [IMG]file:///C:/DOCUME%7E1/izzet/LOCALS%7E1/Temp/msohtml1/01/clip_image001gif[/IMG] Diatermi (ısı tedavisi) uygulanması (tedavi sırasında ısınan bakır endometriyumda hasara neden olabilir) [IMG]file:///C:/DOCUME%7E1/izzet/LOCALS%7E1/Temp/msohtml1/01/clip_image001gif[/IMG] Vücutta tehlikeli miktarlarda bakır birikimi ile karakterize, nadir görülen genetik geçişli bir hastalık olan Wilson Sendromu varlığı Sakıncalı olmasa da gerekli önlemler altında kullanılması gereken durumlar da vardır Örneğin adet kanamaları fazla olan kadınlarda adet miktarlarını daha da artırabileceğinden normal RİA’ların tercih edilmemesinde fayda olabilir Sancılı adet görenlerde de tercih edilmez Miyom RİA için kesin bir sakınca oluşturmaz ancak rahim içine doğru büyüyen bazı Miyomlar rahmin iç boşluğunun anatomik yapısının bozulmasına neden olur, bu nedenle önerilmez Bakteriyel endokardit için yüksek risk grubunda olan kalp kapakçık hastalarında tercih edilmez veya gerekli önlemler altında RİA kullanabilirler Doğurmamış kadınlarda bilimsel olarak RİA takılmasının sakıncalı olduğu gösterilememiş olsa da bir çok doktor doğurmamış kadınlarda RİA takılmasını önermez RİA ne zaman takılır? RİA takılması planlanan hastanın önceden mutlaka muayenesinin yapılması gerekir Enfeksiyon olup olmadığını değerlendirebilmek için muayenenin adetsiz dönemde yapılması tercih edilir RİA aslında herhangi bir dönemde takılabilir ancak, genellikle adet döneminde takılması tercih edilir Bunun en önemli nedeni bu şekilde gebeliğin olmadığından emin olunmasıdır Ancak, hasta adetini her zamanki adetinden farklı görmüşse o zaman bunu nedeni açıklanmamış anormal bir kanama olarak kabul etmeli ve bir problem olup olmadığı araştırılmalıdır Adet döneminin tercih edilmesinin diğer bir nedeni de rahim ağzının adet sırasında nispeten daha açık olduğu ve takma işleminin daha kolay olacağı düşüncesidir RİA doğum sonrası, düşük/kürtaj sonrası da güvenle takılabilir Doğumu takiben 48 saat içinde RİA takılabilir ancak bu uygulama daha çok hastaların sağlık hizmetlerine ulaşma şansının düşük olduğu bölgelerde yapılır Yapıldığı zaman da plasenta çıktıktan sonraki 10 dk içinde takılması önerilir Doğumun hemen sonrası takıldığında rahmin delinmesi ve RİA’nın rahim dışına atılması riski vardır Bu nedenle, çoğu hekim doğumdan 6 hafta sonra takmayı tercih eder RİA’sı olanların dikkat etmesi gereken durumlar RİA takıldıktan sonra: Hafif kramp tarzında ağrılar olabilir Bunlar normaldir ve geçicidir İlk birkaç ay adet kanamaları fazla miktarda ve ağrılı olabilir ancak zaman içinde bu durum azalabilir İlk birkaç ay adet aralarında lekelenme tarzında kanamalar olabilir Adet kanamalarının 7-10 güne kadar sürmesi normaldir Kontroller: