Belediyelerin Sağlık Hizmetlerindeki Yeri

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-16-2012

Tarihçe

Ülkemizdeki belediye hizmetlerinin başlangıç tarihi Osmanlı dönemine rastlar

Osmanlı yönetimi merkeziyetçi ve mutlakiyetçi bir yapıya sahip idi

Bu yapı içerisinde yerel hizmetlerin yürütülmesi için bir örgüt oluşturulması yerine esnaf kuruluşları, vakıf ve kadılar eliyle hizmetler yürütülmekte idi

Şimdiki belediye meclisine benzeyen ve Şehir Kethüdası, Muhtesip, Pazarbaşı, Mimarbaşı, Esnaf Kethüdası gibi kişilerden oluşan bir kurul vardı

Muhtesip, Osmanlının yönetimsel örgütlenmesi içinde bugünkü Belediye Zabıtası görevini gören kişiler idi

İltizam (kayırma) usulüyle 1 yıllığına atanılan bu memuriyet için adaylar başvuru yapar, İhtisab, İltizam bedelini peşin ödeyenler arasından Kadı ya da Sadrazam önerisi ve Padişah beratı ile seçilirlerdi

Peşin ödenen iltizam bedelleri cezalar, yerel vergi ve resim gelirleriyle karşılanırdı

Muhtesip’in geniş görev ve sorumluluk alanı bulunurdu ve kendilerine yardımcı alt birimlerle birlikte çalışırdı

Bunlar babadan oğula geçen Koloğlanları (dükkanlardan günlük gelir vergilerini toplar), Terazicibaşı ve Emin gibi kendi uzmanlık alanlarından yararlanılan kişilerdi

Osmanlı’da ilk Belediye örgütünün kurulması 1855 yılında gerçekleşmiştir

Bu tarihte, daha önce kent hizmetleri için görevlendirilen İhtisap Nezareti kaldırılmış ve İstanbul Şehremaneti kurulmuştur

Şehremanetinin başı olan Şehremini padişah tarafından atama ile gelir ve gene padişah tarafından atanan 12 kişilik Şehremenati Meclisi ile çalışır idi

Denetim memurları olarak da Kavas adı verilen görevliler tayin edilirdi, bunlara daha sonra Komiser ünvanı verilmiştir

Belediye örgütlenmesinde ikinci aşama yabancıların yoğun olarak yaşadığı Beyoğlu ve Galata semtlerini içine alan Pera Belediyesinin kurulmasıdır

1869 yılında yayınlanan Dersaadet Belediye Nizamnamesi ile Pera Belediyesine benzer 13 semt belediyesi kurulmuştur

1877’de hazırlanan Dersaadet Belediye Yasası ile semt belediyeleri sayısı 14’den 20’ye çıkarılmıştır

Bu yolla, birisi bugünkü Anakent Belediyesinin statüsüne benzer bir konumda olan İstanbul Şehremaneti ile 20’si şimdiki Ilçe belediyelerine benzeyen “Daire-i Belediyeler” olmak üzere 21 adet belediye örgütü kurulmuştur

Cumhuriyet döneminin ilk belediyesi olan Ankara Belediyesi, 16 Şubat 1924 yılında 417 sayılı yasa ile kurulmuştur

Bu yasa, Ankara’da İçişleri Bakanlığınca atanacak bir Şehremini başkanlığında 24 üyeli bir Belediye Genel Meclisi kurulmasını, bu meclis tarafından bir bütçe yapılmasını ve içişleri yürütmek üzere aylıkları bütçeden ödenen memurlar atanmasını öngörmektedir

Bu uygulama 6 yıl sürmüş ve 3 Nisan 1930 tarihinde 1580 sayılı Belediye Kanunu ile yeni bir yapılanmaya kavuşmuştur

10-16-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Belediyelerin Sağlık Hizmetlerindeki Yeri Tarihçe Ülkemizdeki belediye hizmetlerinin başlangıç tarihi Osmanlı dönemine rastlar Osmanlı yönetimi merkeziyetçi ve mutlakiyetçi bir yapıya sahip idi Bu yapı içerisinde yerel hizmetlerin yürütülmesi için bir örgüt oluşturulması yerine esnaf kuruluşları, vakıf ve kadılar eliyle hizmetler yürütülmekte idi Şimdiki belediye meclisine benzeyen ve Şehir Kethüdası, Muhtesip, Pazarbaşı, Mimarbaşı, Esnaf Kethüdası gibi kişilerden oluşan bir kurul vardı Muhtesip, Osmanlının yönetimsel örgütlenmesi içinde bugünkü Belediye Zabıtası görevini gören kişiler idi İltizam (kayırma) usulüyle 1 yıllığına atanılan bu memuriyet için adaylar başvuru yapar, İhtisab, İltizam bedelini peşin ödeyenler arasından Kadı ya da Sadrazam önerisi ve Padişah beratı ile seçilirlerdi Peşin ödenen iltizam bedelleri cezalar, yerel vergi ve resim gelirleriyle karşılanırdı Muhtesip’in geniş görev ve sorumluluk alanı bulunurdu ve kendilerine yardımcı alt birimlerle birlikte çalışırdı Bunlar babadan oğula geçen Koloğlanları (dükkanlardan günlük gelir vergilerini toplar), Terazicibaşı ve Emin gibi kendi uzmanlık alanlarından yararlanılan kişilerdi Osmanlı’da ilk Belediye örgütünün kurulması 1855 yılında gerçekleşmiştir Bu tarihte, daha önce kent hizmetleri için görevlendirilen İhtisap Nezareti kaldırılmış ve İstanbul Şehremaneti kurulmuştur Şehremanetinin başı olan Şehremini padişah tarafından atama ile gelir ve gene padişah tarafından atanan 12 kişilik Şehremenati Meclisi ile çalışır idi Denetim memurları olarak da Kavas adı verilen görevliler tayin edilirdi, bunlara daha sonra Komiser ünvanı verilmiştir Belediye örgütlenmesinde ikinci aşama yabancıların yoğun olarak yaşadığı Beyoğlu ve Galata semtlerini içine alan Pera Belediyesinin kurulmasıdır 1869 yılında yayınlanan Dersaadet Belediye Nizamnamesi ile Pera Belediyesine benzer 13 semt belediyesi kurulmuştur 1877’de hazırlanan Dersaadet Belediye Yasası ile semt belediyeleri sayısı 14’den 20’ye çıkarılmıştır Bu yolla, birisi bugünkü Anakent Belediyesinin statüsüne benzer bir konumda olan İstanbul Şehremaneti ile 20’si şimdiki Ilçe belediyelerine benzeyen “Daire-i Belediyeler” olmak üzere 21 adet belediye örgütü kurulmuştur Cumhuriyet döneminin ilk belediyesi olan Ankara Belediyesi, 16 Şubat 1924 yılında 417 sayılı yasa ile kurulmuştur Bu yasa, Ankara’da İçişleri Bakanlığınca atanacak bir Şehremini başkanlığında 24 üyeli bir Belediye Genel Meclisi kurulmasını, bu meclis tarafından bir bütçe yapılmasını ve içişleri yürütmek üzere aylıkları bütçeden ödenen memurlar atanmasını öngörmektedir Bu uygulama 6 yıl sürmüş ve 3 Nisan 1930 tarihinde 1580 sayılı Belediye Kanunu ile yeni bir yapılanmaya kavuşmuştur