Virüs Kökenli Karaciğer İltihabı

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-16-2012

EVRİM

Evrimi, klinik belirtiler (dışkı ve sidik rengi, sarılık, genel durum) ve biyolojik incelemeler (özellikle trans-----zlar) açısından izleyeceğiz

Evrim bu biçimde genellikle iyidir Sarılık 2-4 hafta sürer Giderek ortadan kalkar

Kan, sidik ve dışkı anormallikleri yavaş yavaş yiter: Karaciğer hücresi yetmezliği belirtileri, 2-3 haftada silinir; trans-----zlar 5-6 haftada normalleşir; genellikle en uzun sürenler iltihap belirtileridir

İyileşmeyi belirleyen belirtiler şunlardır: Klinik belirtilerin (özellikle sarılık) yitmesi; BSP temizleme katsayısının normale dönmesi Bu arada hastalık bazı izler bırakabilir: İştah bozuklukları; aylarca sürebilen az ya da çok önemli bir yorgunluk; sağ geğrek bölgesinde rahatsızlık; ağrı duyusu

HASTALIĞIN ÖTEKİ BİÇİMLERİ

Belirtileri yönünden farklı biçimler

Ağrılı biçimler

Karaciğer bölgesinde ağrılarla birlikte olan bu biçimler, sarılıkla aynı zamanda, ender olarak da daha önce belirirler Evrim genel biçimlerinkiyle aynıdır

Ödemli biçimler

Ödem (organizmanın su tutmasına bağlı şişme) genellikle azdır; özellikle bacaklarda görülür Bu biçimin de evrimi iyidir

Sarılıksız biçimler 2 tip ayırdedilir:

— trans-----zların ölçülmesi sırasında raslantıyla ortaya çıkarılan, bütünüyle gizli karaciğer iltihapları;

— sarılıksız, grip tablosuyla, mide bozukluğuy-la ve çok şiddetli genel yorgunlukla kendini gösteren biçimler

Teşhis, bu biçimde de trans-----zların ölçümüyle konur; evrim gene iyidir

Evrimleri yönünden farklı biçimler 3 tip ayırdedilir

Uzamış ama iyicil evrimli biçimler

Tekrarlamak biçimler

Belirgin iyileşmeden birkaç hafta sonra bir tekrarlama (kural olarak bir başka tekrarlama olmaz) görülebilir Biyolojik belirtilerin ve karaciğer biyopsisinde doku belirtilerinin yeniden ortaya çıkmasıyla sarılıklıdır ya da yalnızca biyolojik incelemelerle ortaya çıkarılan sarılıksız biçimdedir Geleceğinin genellikle iyi olmasına karşın, sıkı bir gözetim gerektirir

Safra durgunluktu biçimler

«Uzamış sarılık» diye adlandırılan bu biçim lere özellikle kadınlarda (hastaların yüzde 6O’ı) raslanır

Başlangıçta yalın görünüşlü sarılıklı bir kara ciğer iltihabıdır; ama 1-3 hafta sonra belirtiler değişir Kaşıntılar belirmesi, dışkının tamamen renk sizleşmesi, sidik miktarının azalması ve koyu laşmasıyla, sarılık giderek ciddileşir

Muayenede karaciğer normal ya da büyümüş bulunabilir

Biyolojik incelemede safra durgunluğu (yani safranın barsaklara akamaması) belirtilerinin belirgin olmasına karşılık, hücre yıkımının ve karaciğer hücresi yetmezliğinin iltihap belirtileri azdır Bu arada uygulanan karın içine bakma muayenesi (laparoskopi) açık renkte, az büyümüş ya da hiç büyümemiş bir karaciğer ya da yeşil renkli, az ya da çok büyümüş ve ince keskin alt kenarı ile nitelenen bir karaciğer gösterebilir

Olanak tars’a yapılan (önemli kan pıhtılaşması bozuklukları yoksa) karaciğer biyopsisi, her zaman teşhis koymayı sağlamaz

Sonuçlarsak, teşhis çoğunlukla güçtür; evrim bazen haftalarca ya da aylarca uzar; ama sonunda hastalık iz bırakmadan iyileşir Bu iyileşmeden sonra, bir ana safra yolu bozunu (taş, ur gibi mekanik bir engel) olasılığını bir yana bırakmak için, safra yollarının filmini çekmek gerekir

Kötücül biçimler

Öldürücü biçim

«Rokytansky-Friedrichs’in ivegen karaciğer kö-relmesi» diye nitelenen bu biçime ender raslanır Sarılık öncesi evre ya yalındır ya da 40°C ateş, titremeler, yaygın ağrılar, genel kırgınlık ile bir enfeksiyon tablosu oluşturarak ciddidir

Ciddi sarılık sendromu 2-3 günde belirir, 3 be lirti ile nitelenir:

— sarılık genellikle belirtisizdir; ama özellikle, karaciğer matlık alanının azalması ya da yitmesi ile yansıyan karaciğer küçülmesiyle birliktedir;

— sinirsel ve ruhsal bozukluklar erken ortaya çıkar; başlangıçta aşırı hareketlilik, uykusuzluk, hattâ bağırıp çağırma vardır; sonra bilinç yitimi ortaya çıkar ve koma ile sonlamr; koma, canlı refleksler, gözbebeklerinin genişlemesi (midriyazis) ve solukta özel bir koku (foetor hepaticus) belirirken, ellerde ve ayaklarda yavaş titremelerle birliktedir;

— deri kanamaları ya da bazen iç organlarda mukoza kanamaları (kan kusma, siyah dışkı) gibi başka ihtilatlar görülür; biyolojik olarak bütün karaciğer işlevleri bozulmuştur

Ağırlaşmış sarılık

Yalın bir karaciğer iltihabının 1Ö-15 günleri arasında ağırlaşma belirtileri ortaya çıkar Gerçekleşen tablo, öldürücü biçimdekiyle aynıdır Evrimi çok daha ciddidir; ama bazı hastalarda iyileşme sağlanabilmiştir

Siroz yapıcı asivegen karaciğer iltihabı Evrimi ciddidir

Başlangıcı yalın gidişli, ama özellikle ağrılı olan bu karaciğer iltihabı, sarılığın anormal bir süre uzamasıyla (tekrarlamalar da gösterebilir) nitelenir Muayenede kaygılandıncı bulgular elde edilir: Sert, giderek büyüklüğü azalan bir karaciğer; kapı toplardamarı yüksek basıncı belirtileri (dalak büyümesi; ayaklarda ödem) Biyolojik açıdan gerek karaciğerin hastalanması, gerek iltihap bulguları son derece açıktır

Karın içine bakma muayenesi (laparoskopi), karaciğerin düzensizliğini ve küçüldüğünü doğrular

Hastalık aşağıdaki iki biçimde sürebilir

Süreğen karaciğer iltihabı

Başlangıçtaki ivegen karaciğer iltihabı döneminden aylarca sonra, ivegen karaciğer iltihaplarının nekahet devresinde gözlenen doku bozumlarının sürmesi olarak tanımlanabilir Klinik belir tiler açısından gizli olabilir ya da bir karaciğer iltihabı sonrası sendromuyla yansıyabilir

Karaciğer işlev incelemeleri BSP temizleme katsayısının düştüğünü, kesin iltihap belirtilerini ve trans-----zların yükseldiğini ortaya koyar

Teşhisin başlıca öğesi olan karaciğerden iğneyle örnek alma (biyopsi), dağınık doku ölümü odakları ve iltihap bozunları gösterir

Daha önce anlattığımız incelemelerle izlenen evrim, çoğunlukla iyidir, bozunlar ortadan kalkar; ama, bazen bir bağdokusu artışı kalabilir; daha ender olarak, bu bağdokusu artışı siroza doğru gelişir

Karaciğer iltihabı sonrası siroz

Bir karaciğer iltihabından aylar ya da yıllar sonra gelişen bir sirozdur Karaciğer iltihabı sonrası kökenli olduğu bazen kolaylıkla doğrulanır: Karaciğer iltihabının başlangıcından beri düzenli olarak izlenen hastanın durumu Ama çoğunlukla, kökenin doğrulanması güçtür; çünkü karaciğer iltihabı eski, unutulmuş, hattâ sarıhksız ve farkedilmeden geçmiş olabilir Özellikle karın içine bakma muayenesinde (laparoskopi) görülebilen farklara karşın, bu biçimi alışılmış alkol kökenli sirozdan ayırdetmek hemen hemen olanaksızdır

Görüldüğü kişi yönünden biçimler Gebe kadında

İki büyük tehlike vardır Ciddi sarılık tehlikesi (öldürücü karaciğer iltihaplarının yüzde 30′u gebe kadınlarda görülür); karaciğer iltihabı gençliğin ilk üç ayı içinde olursa dölütün hastalığa yakalanma tehlikesi

Yeni doğmuş çocukta

Karaciğer iltihabı virüsünün anneden eten riasenta) yoluyla geçişine bağlıdır Safra yolları bozukluğuyla birlikte çok güç teşhis sorunlarını ortaya koyar

AYIRICI TEŞHİS

en sık görülen biçim şunlarla karıştırılabilir:

— sarılıksız dönemde, bir grip ya da bir mide bozukluğuyla;

— sarılıklı dönemde, bir zehire ya da ilaca bağlı karaciğer iltihabıyla; leptospirozun (bir fare asalağı tarafından geçirilen bulaşıcı hastalık) hafif biçimiyle, safra durgunluğuna bağlı biçimlerde özellikle, karaciğer dışı bir tıkanma sanlığı (safra yolu taşı, pankreas kanseri) ya da ilaç kökenli karaciğer iltihabı olasılıkları ayırdedilmelidir

TEDAVİ

İyileştirici tedavi

Normal gelişen biçimler

Sarılıklı dönem süresince yatak dinlenmesine, normal kalorili, yağsız, alkolsüz beslenme rejimine, çeşitli ilaçlara (vitamin tedavisi; vb) dayan dirilir

Kortizon tedavisi, bir süre geniş ölçüde uygu-lanmışsa da, günümüzde bırakılmıştır

Ciddi biçimler

Bu alanda son derece özel servisleri olan has tanelere yatırılmayı gerektirir Tedavi, en modern yöntemlere gereksinme gösteren özenli bir bakıma dayanır

Çok yüksek dozlarda kortizon tedavisi uygulanır ve büyük ölçüde kan aktarımları yapılır

Koruyucu tedavi

Bazı kurallara mutlaka uyulmalıdır:

– iğne gereçlerinin mikroptan arındırılması

(bir kez kullanılıp atılan iğneler kullanma);

- karaciğer iltihabı geçirmiş vericilerden kar alınmaması;

— Avustralya antijeni taşıyan vericilerden kan alınmaması

SONUÇ

Virüs kökenli karaciğer iltihabı çoğunlukla iyicil bir hastalık olmasına karşılık, bazı biçimlerinin ciddi olduğunu ve ortaya çıkışlarını izleyen aylarda klinik, özellikle de biyolojik gözetimin son derece önemli olduğunu unutmamak gerekir

10-16-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Virüs Kökenli Karaciğer İltihabı EVRİM Evrimi, klinik belirtiler (dışkı ve sidik rengi, sarılık, genel durum) ve biyolojik incelemeler (özellikle trans-----zlar) açısından izleyeceğiz Evrim bu biçimde genellikle iyidir Sarılık 2-4 hafta sürer Giderek ortadan kalkar Kan, sidik ve dışkı anormallikleri yavaş yavaş yiter: Karaciğer hücresi yetmezliği belirtileri, 2-3 haftada silinir; trans-----zlar 5-6 haftada normalleşir; genellikle en uzun sürenler iltihap belirtileridir İyileşmeyi belirleyen belirtiler şunlardır: Klinik belirtilerin (özellikle sarılık) yitmesi; BSP temizleme katsayısının normale dönmesi Bu arada hastalık bazı izler bırakabilir: İştah bozuklukları; aylarca sürebilen az ya da çok önemli bir yorgunluk; sağ geğrek bölgesinde rahatsızlık; ağrı duyusu HASTALIĞIN ÖTEKİ BİÇİMLERİ Belirtileri yönünden farklı biçimler Ağrılı biçimler Karaciğer bölgesinde ağrılarla birlikte olan bu biçimler, sarılıkla aynı zamanda, ender olarak da daha önce belirirler Evrim genel biçimlerinkiyle aynıdır Ödemli biçimler Ödem (organizmanın su tutmasına bağlı şişme) genellikle azdır; özellikle bacaklarda görülür Bu biçimin de evrimi iyidir Sarılıksız biçimler 2 tip ayırdedilir: — trans-----zların ölçülmesi sırasında raslantıyla ortaya çıkarılan, bütünüyle gizli karaciğer iltihapları; — sarılıksız, grip tablosuyla, mide bozukluğuy-la ve çok şiddetli genel yorgunlukla kendini gösteren biçimler Teşhis, bu biçimde de trans-----zların ölçümüyle konur; evrim gene iyidir Evrimleri yönünden farklı biçimler 3 tip ayırdedilir Uzamış ama iyicil evrimli biçimler Tekrarlamak biçimler Belirgin iyileşmeden birkaç hafta sonra bir tekrarlama (kural olarak bir başka tekrarlama olmaz) görülebilir Biyolojik belirtilerin ve karaciğer biyopsisinde doku belirtilerinin yeniden ortaya çıkmasıyla sarılıklıdır ya da yalnızca biyolojik incelemelerle ortaya çıkarılan sarılıksız biçimdedir Geleceğinin genellikle iyi olmasına karşın, sıkı bir gözetim gerektirir Safra durgunluktu biçimler «Uzamış sarılık» diye adlandırılan bu biçim lere özellikle kadınlarda (hastaların yüzde 6O’ı) raslanır Başlangıçta yalın görünüşlü sarılıklı bir kara ciğer iltihabıdır; ama 1-3 hafta sonra belirtiler değişir Kaşıntılar belirmesi, dışkının tamamen renk sizleşmesi, sidik miktarının azalması ve koyu laşmasıyla, sarılık giderek ciddileşir Muayenede karaciğer normal ya da büyümüş bulunabilir Biyolojik incelemede safra durgunluğu (yani safranın barsaklara akamaması) belirtilerinin belirgin olmasına karşılık, hücre yıkımının ve karaciğer hücresi yetmezliğinin iltihap belirtileri azdır Bu arada uygulanan karın içine bakma muayenesi (laparoskopi) açık renkte, az büyümüş ya da hiç büyümemiş bir karaciğer ya da yeşil renkli, az ya da çok büyümüş ve ince keskin alt kenarı ile nitelenen bir karaciğer gösterebilir Olanak tars’a yapılan (önemli kan pıhtılaşması bozuklukları yoksa) karaciğer biyopsisi, her zaman teşhis koymayı sağlamaz Sonuçlarsak, teşhis çoğunlukla güçtür; evrim bazen haftalarca ya da aylarca uzar; ama sonunda hastalık iz bırakmadan iyileşir Bu iyileşmeden sonra, bir ana safra yolu bozunu (taş, ur gibi mekanik bir engel) olasılığını bir yana bırakmak için, safra yollarının filmini çekmek gerekir Kötücül biçimler Öldürücü biçim «Rokytansky-Friedrichs’in ivegen karaciğer kö-relmesi» diye nitelenen bu biçime ender raslanır Sarılık öncesi evre ya yalındır ya da 40°C ateş, titremeler, yaygın ağrılar, genel kırgınlık ile bir enfeksiyon tablosu oluşturarak ciddidir Ciddi sarılık sendromu 2-3 günde belirir, 3 be lirti ile nitelenir: — sarılık genellikle belirtisizdir; ama özellikle, karaciğer matlık alanının azalması ya da yitmesi ile yansıyan karaciğer küçülmesiyle birliktedir; — sinirsel ve ruhsal bozukluklar erken ortaya çıkar; başlangıçta aşırı hareketlilik, uykusuzluk, hattâ bağırıp çağırma vardır; sonra bilinç yitimi ortaya çıkar ve koma ile sonlamr; koma, canlı refleksler, gözbebeklerinin genişlemesi (midriyazis) ve solukta özel bir koku (foetor hepaticus) belirirken, ellerde ve ayaklarda yavaş titremelerle birliktedir; — deri kanamaları ya da bazen iç organlarda mukoza kanamaları (kan kusma, siyah dışkı) gibi başka ihtilatlar görülür; biyolojik olarak bütün karaciğer işlevleri bozulmuştur Ağırlaşmış sarılık Yalın bir karaciğer iltihabının 1Ö-15 günleri arasında ağırlaşma belirtileri ortaya çıkar Gerçekleşen tablo, öldürücü biçimdekiyle aynıdır Evrimi çok daha ciddidir; ama bazı hastalarda iyileşme sağlanabilmiştir Siroz yapıcı asivegen karaciğer iltihabı Evrimi ciddidir Başlangıcı yalın gidişli, ama özellikle ağrılı olan bu karaciğer iltihabı, sarılığın anormal bir süre uzamasıyla (tekrarlamalar da gösterebilir) nitelenir Muayenede kaygılandıncı bulgular elde edilir: Sert, giderek büyüklüğü azalan bir karaciğer; kapı toplardamarı yüksek basıncı belirtileri (dalak büyümesi; ayaklarda ödem) Biyolojik açıdan gerek karaciğerin hastalanması, gerek iltihap bulguları son derece açıktır Karın içine bakma muayenesi (laparoskopi), karaciğerin düzensizliğini ve küçüldüğünü doğrular Hastalık aşağıdaki iki biçimde sürebilir Süreğen karaciğer iltihabı Başlangıçtaki ivegen karaciğer iltihabı döneminden aylarca sonra, ivegen karaciğer iltihaplarının nekahet devresinde gözlenen doku bozumlarının sürmesi olarak tanımlanabilir Klinik belir tiler açısından gizli olabilir ya da bir karaciğer iltihabı sonrası sendromuyla yansıyabilir Karaciğer işlev incelemeleri BSP temizleme katsayısının düştüğünü, kesin iltihap belirtilerini ve trans-----zların yükseldiğini ortaya koyar Teşhisin başlıca öğesi olan karaciğerden iğneyle örnek alma (biyopsi), dağınık doku ölümü odakları ve iltihap bozunları gösterir Daha önce anlattığımız incelemelerle izlenen evrim, çoğunlukla iyidir, bozunlar ortadan kalkar; ama, bazen bir bağdokusu artışı kalabilir; daha ender olarak, bu bağdokusu artışı siroza doğru gelişir Karaciğer iltihabı sonrası siroz Bir karaciğer iltihabından aylar ya da yıllar sonra gelişen bir sirozdur Karaciğer iltihabı sonrası kökenli olduğu bazen kolaylıkla doğrulanır: Karaciğer iltihabının başlangıcından beri düzenli olarak izlenen hastanın durumu Ama çoğunlukla, kökenin doğrulanması güçtür; çünkü karaciğer iltihabı eski, unutulmuş, hattâ sarıhksız ve farkedilmeden geçmiş olabilir Özellikle karın içine bakma muayenesinde (laparoskopi) görülebilen farklara karşın, bu biçimi alışılmış alkol kökenli sirozdan ayırdetmek hemen hemen olanaksızdır Görüldüğü kişi yönünden biçimler Gebe kadında İki büyük tehlike vardır Ciddi sarılık tehlikesi (öldürücü karaciğer iltihaplarının yüzde 30′u gebe kadınlarda görülür); karaciğer iltihabı gençliğin ilk üç ayı içinde olursa dölütün hastalığa yakalanma tehlikesi Yeni doğmuş çocukta Karaciğer iltihabı virüsünün anneden eten riasenta) yoluyla geçişine bağlıdır Safra yolları bozukluğuyla birlikte çok güç teşhis sorunlarını ortaya koyar AYIRICI TEŞHİS en sık görülen biçim şunlarla karıştırılabilir: — sarılıksız dönemde, bir grip ya da bir mide bozukluğuyla; — sarılıklı dönemde, bir zehire ya da ilaca bağlı karaciğer iltihabıyla; leptospirozun (bir fare asalağı tarafından geçirilen bulaşıcı hastalık) hafif biçimiyle, safra durgunluğuna bağlı biçimlerde özellikle, karaciğer dışı bir tıkanma sanlığı (safra yolu taşı, pankreas kanseri) ya da ilaç kökenli karaciğer iltihabı olasılıkları ayırdedilmelidir TEDAVİ İyileştirici tedavi Normal gelişen biçimler Sarılıklı dönem süresince yatak dinlenmesine, normal kalorili, yağsız, alkolsüz beslenme rejimine, çeşitli ilaçlara (vitamin tedavisi; vb) dayan dirilir Kortizon tedavisi, bir süre geniş ölçüde uygu-lanmışsa da, günümüzde bırakılmıştır Ciddi biçimler Bu alanda son derece özel servisleri olan has tanelere yatırılmayı gerektirir Tedavi, en modern yöntemlere gereksinme gösteren özenli bir bakıma dayanır Çok yüksek dozlarda kortizon tedavisi uygulanır ve büyük ölçüde kan aktarımları yapılır Koruyucu tedavi Bazı kurallara mutlaka uyulmalıdır: – iğne gereçlerinin mikroptan arındırılması (bir kez kullanılıp atılan iğneler kullanma); - karaciğer iltihabı geçirmiş vericilerden kar alınmaması; — Avustralya antijeni taşıyan vericilerden kan alınmaması SONUÇ Virüs kökenli karaciğer iltihabı çoğunlukla iyicil bir hastalık olmasına karşılık, bazı biçimlerinin ciddi olduğunu ve ortaya çıkışlarını izleyen aylarda klinik, özellikle de biyolojik gözetimin son derece önemli olduğunu unutmamak gerekir