Alkol Bağımlılığı Alkolizm Nedir

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-15-2012

Tanımlayıcı yaklaşım, ICD 10'un giriş bölümünde olduğu gibi, psikiyatrik bozukluklar, dolayısıyla da alkolizm konusunda kesin hatlı sınırlar çizmiştir

Bu, psikiyatriyle uğraşanlar arasında ortak bir dilin varlığı için gereklidir

Böylece alkolizmden, daha doğrusu alkol bağımlılığından söz edildiğinde neyin anlaşılması gerektiği ortaya konmuş olur

Anlaşılan, alkol bağımlılığının ne olduğu değil kimlere alkol bağımlısı denebileceğidir

Alkolizmin ne olduğu yine kuramsal yaklaşımlarla açıklanmak zorundadır

Hastalık modeli de nedenleri başlangıca kadar izleyen kuramsal yaklaşım ortaya koymamakla birlikte alkolizmin oluşumunu birbiriy-le etkileşime giren faktörlerin bir sonucu olarak açıklar

Alkolizme, nedenlerin bir sonucu olarak değil, etkileşimden doğan dinamik bir olgu olarak bakar

Tanımlayıcı yaklaşımdan da farklı olarak alkoliz-min ne olduğunu da inceler

Benzerliği ise alkolizmi kendi başına bir olgu olarak kabul etmesidir

Tanımlayıcı yaklaşım içerisinde, olguyu görünüşle tanımlamak sırasında dinamik modelin de feda edildiğini görüyoruz

Bir görünüşün tanımlanması onun hastalık olarak sunulması için yeterli olmayacaktır

Olguların açıklanması da gereklidir

Nedensel açıklamalara dayanan kuramlar ise alkolizm olgusuna bü-tüncül bir yaklaşım ortaya koyamamaktadır

Hâlâ aynı bilim dalı içinde kuramsal yaklaşımların farklılıkları yüzünden derin görüş ay-rılıkları hatta farklı terminolojiler varlığını korumaktadır

Alkolizm ve diğer pek çok psikiyatrik olgu üzerinde, ortaya çıkaran nedenler, hastalığın seyri, tedavi yaklaşımları hatta hastalık olup olmadığı ko-nusunda çok farklı görüşler varlığını korumayı sürdürürken her fark-lı görüş kendi yöntemini bilimsel araştırmalarla sınayarak geçerli kanıtlarını bilim dünyasına sunmaktadır

Kuramlar ve modellerden önce, gözlem ve deneylerle elde edilen sınanabilir bulgular ulaşılabilen en kesin hareket noktalandır

Ku-rumların bilgiyi kullanış biçimleri ise, bu bilginin, kurulan neden so-nuç ilişkisi içinde bir yere oturup oturmamasıyla sınırlıdır

Oluşturul-muş biçimleri nedeniyle, neden sonuç çizgisi dışındaki bir bilginin adapte edilebilmesi için gerekli esneklikten yoksundurlar

Örneğin, alkolizm için psikososyal etkileşimin özelliklerini ortaya koyan de-neysel bir sonucu, biyolojik model içine entegre etmek nerdeyse ola-naksızdır

Oysa neden sonuç ilişkileri yerine dinamik oluşumları öngören yaklaşım bilim dünyasında kullanılmaya başlandığı XX

yy

başların-da psikiyatri içinde de yerini bularak o dönem için köklü anlayış değişikliklerine yolaçmıştır

Analitik çalışmalarla oluşturulan ruhsal sis-tem (id, ego, süperego) işleyişini kendini oluşturan parçaların dinamik etkileşimi ile gerçekleştirir

Ruhsal bozukluklar bu üç ruhsal gücün etkileşimi sonucunda ortaya çıkar

Hiçbir ruhsal bozukluk yal-nızca idin ya da süperegonun sorumluluğunda değildir

Yine aynı yaklaşımla bilinç, bilinç-öncesi ve bilinçdışı durağan olmayıp karşılık-lı etkileşimlerini sürdürürler

Zaman içinde bu yaklaşım psikiyatrinin elde ettiği yenilikleri ör-neğin biyolojik bulguları yorumlamak için kullanılmadı

Yalnızca analitik psikolojiden kökünü alan kuramlara sanki bir patent hakkıymış gibi devredildi

Dinamik psikiyatri bu adla biyolojik ve davranış-çı psikiyatriden ayrı kaldı

Sanki öğrenilmiş davranışlar ve biyolojik özellikler insan bütününde dinamik etkileşime girmiyormuş gibi

Alkolizm, oluşumu sırasında, insanın ruhsal yapısı içinde tanım-lanmış ne kadar etken varsa, hepsinin katılımı sonucunda ortaya çıkar (diğer ruhsal bozukluklar gibi)

Bu katılım basitçe sırayla olaya dahil olma şeklinde bir katılım değildir

Bizim aklımız alsa da almasa da insan ruhunu oluşturan ne kadar değişken varsa hepsinin birden karşılıklı etkileşerek ve bu etkileşim sırasında birbirlerini de değiştire-rek ortaya koyduğu sistemin önceden kestirilmesi mümkün olmayan sonucudur alkolizm

Örneğin, alkol almam psikolojik durumumu de-ğiştirir, değişen psikolojik durumum, aldığım alkol hakkındaki fikir-lerimi ve bir sonraki alkol alışımı etkiler

Bu sırada alkol aldığım için beynimin kimyasal çalışma düzeninde de değişiklik olmuştur, bu da psikolojik durumumu değiştirir

Değişen psikolojik ve nörokimyasal durumumla çevreyi farklı algılarım bu arada tüm bunlardan belleğim de etkilenmiştir ve Bu hiçbir sonuca ulaşamadan sayfalar boyunca sürdürmek müm-kündür

Beni etkileyen bir değişken herşeyimi etkiler, benimle ilgili sonuç herşeyimle ilgilidir

Hastalık modelinde tüm bu incelenemeyeceği varsayılan değiş-kenler kişisel genetik yatkınlığı anlatır

Aslında yatkınlığı belirleyen yalnızca genetik geçiş değil, genetik zemin üzerine yaşananlardır da

Psikodinamik psikiyatri, kuramında bunu vurgular

Hastalık modeli karşılıklı etkileşim üzerinde durduğundan, farklı bulguları sisteme katmak mümkündür

Hastalık modeli öncelikle genetik yatkınlığı vurgulamıştır ancak psikolojik gelişimin de yatkınlığı belirleyen et-kenlerden biri olduğu psikodinamik psikiyatri tarafından modele ek-lenmiştir

Tüm bu karmaşa içinde alkolizm, birbirinden farklı pekçok (hatta ne kadar alkolik varsa o kadar) dinamik sürecin ortak sonuçlar küme-sidir

Alkolizmin nasıl bir şey olduğu aşağı yukarı bellidir

Onu orta-ya çıkaran ya da çıkarmayan süreç ise her birey için kendince farklı yollar izler

Alkolizmin nedenlerini ortaya koymak yerine, her alkolik için onun alkolik oluşunu belirleyen süreci incelemek bugün için ba-na elimizdeki tek gerçekçi yaklaşım gibi görünüyor

10-15-2012	#5
Prof. Dr. Sinsi	Alkol Bağımlılığı Alkolizm Nedir Tanımlayıcı yaklaşım, ICD 10'un giriş bölümünde olduğu gibi, psikiyatrik bozukluklar, dolayısıyla da alkolizm konusunda kesin hatlı sınırlar çizmiştir Bu, psikiyatriyle uğraşanlar arasında ortak bir dilin varlığı için gereklidir Böylece alkolizmden, daha doğrusu alkol bağımlılığından söz edildiğinde neyin anlaşılması gerektiği ortaya konmuş olur Anlaşılan, alkol bağımlılığının ne olduğu değil kimlere alkol bağımlısı denebileceğidir Alkolizmin ne olduğu yine kuramsal yaklaşımlarla açıklanmak zorundadır Hastalık modeli de nedenleri başlangıca kadar izleyen kuramsal yaklaşım ortaya koymamakla birlikte alkolizmin oluşumunu birbiriy-le etkileşime giren faktörlerin bir sonucu olarak açıklar Alkolizme, nedenlerin bir sonucu olarak değil, etkileşimden doğan dinamik bir olgu olarak bakar Tanımlayıcı yaklaşımdan da farklı olarak alkoliz-min ne olduğunu da inceler Benzerliği ise alkolizmi kendi başına bir olgu olarak kabul etmesidir Tanımlayıcı yaklaşım içerisinde, olguyu görünüşle tanımlamak sırasında dinamik modelin de feda edildiğini görüyoruz Bir görünüşün tanımlanması onun hastalık olarak sunulması için yeterli olmayacaktır Olguların açıklanması da gereklidir Nedensel açıklamalara dayanan kuramlar ise alkolizm olgusuna bü-tüncül bir yaklaşım ortaya koyamamaktadır Hâlâ aynı bilim dalı içinde kuramsal yaklaşımların farklılıkları yüzünden derin görüş ay-rılıkları hatta farklı terminolojiler varlığını korumaktadır Alkolizm ve diğer pek çok psikiyatrik olgu üzerinde, ortaya çıkaran nedenler, hastalığın seyri, tedavi yaklaşımları hatta hastalık olup olmadığı ko-nusunda çok farklı görüşler varlığını korumayı sürdürürken her fark-lı görüş kendi yöntemini bilimsel araştırmalarla sınayarak geçerli kanıtlarını bilim dünyasına sunmaktadır Kuramlar ve modellerden önce, gözlem ve deneylerle elde edilen sınanabilir bulgular ulaşılabilen en kesin hareket noktalandır Ku-rumların bilgiyi kullanış biçimleri ise, bu bilginin, kurulan neden so-nuç ilişkisi içinde bir yere oturup oturmamasıyla sınırlıdır Oluşturul-muş biçimleri nedeniyle, neden sonuç çizgisi dışındaki bir bilginin adapte edilebilmesi için gerekli esneklikten yoksundurlar Örneğin, alkolizm için psikososyal etkileşimin özelliklerini ortaya koyan de-neysel bir sonucu, biyolojik model içine entegre etmek nerdeyse ola-naksızdır Oysa neden sonuç ilişkileri yerine dinamik oluşumları öngören yaklaşım bilim dünyasında kullanılmaya başlandığı XX yy başların-da psikiyatri içinde de yerini bularak o dönem için köklü anlayış değişikliklerine yolaçmıştır Analitik çalışmalarla oluşturulan ruhsal sis-tem (id, ego, süperego) işleyişini kendini oluşturan parçaların dinamik etkileşimi ile gerçekleştirir Ruhsal bozukluklar bu üç ruhsal gücün etkileşimi sonucunda ortaya çıkar Hiçbir ruhsal bozukluk yal-nızca idin ya da süperegonun sorumluluğunda değildir Yine aynı yaklaşımla bilinç, bilinç-öncesi ve bilinçdışı durağan olmayıp karşılık-lı etkileşimlerini sürdürürler Zaman içinde bu yaklaşım psikiyatrinin elde ettiği yenilikleri ör-neğin biyolojik bulguları yorumlamak için kullanılmadı Yalnızca analitik psikolojiden kökünü alan kuramlara sanki bir patent hakkıymış gibi devredildi Dinamik psikiyatri bu adla biyolojik ve davranış-çı psikiyatriden ayrı kaldı Sanki öğrenilmiş davranışlar ve biyolojik özellikler insan bütününde dinamik etkileşime girmiyormuş gibi Alkolizm, oluşumu sırasında, insanın ruhsal yapısı içinde tanım-lanmış ne kadar etken varsa, hepsinin katılımı sonucunda ortaya çıkar (diğer ruhsal bozukluklar gibi) Bu katılım basitçe sırayla olaya dahil olma şeklinde bir katılım değildir Bizim aklımız alsa da almasa da insan ruhunu oluşturan ne kadar değişken varsa hepsinin birden karşılıklı etkileşerek ve bu etkileşim sırasında birbirlerini de değiştire-rek ortaya koyduğu sistemin önceden kestirilmesi mümkün olmayan sonucudur alkolizm Örneğin, alkol almam psikolojik durumumu de-ğiştirir, değişen psikolojik durumum, aldığım alkol hakkındaki fikir-lerimi ve bir sonraki alkol alışımı etkiler Bu sırada alkol aldığım için beynimin kimyasal çalışma düzeninde de değişiklik olmuştur, bu da psikolojik durumumu değiştirir Değişen psikolojik ve nörokimyasal durumumla çevreyi farklı algılarım bu arada tüm bunlardan belleğim de etkilenmiştir ve Bu hiçbir sonuca ulaşamadan sayfalar boyunca sürdürmek müm-kündür Beni etkileyen bir değişken herşeyimi etkiler, benimle ilgili sonuç herşeyimle ilgilidir Hastalık modelinde tüm bu incelenemeyeceği varsayılan değiş-kenler kişisel genetik yatkınlığı anlatır Aslında yatkınlığı belirleyen yalnızca genetik geçiş değil, genetik zemin üzerine yaşananlardır da Psikodinamik psikiyatri, kuramında bunu vurgular Hastalık modeli karşılıklı etkileşim üzerinde durduğundan, farklı bulguları sisteme katmak mümkündür Hastalık modeli öncelikle genetik yatkınlığı vurgulamıştır ancak psikolojik gelişimin de yatkınlığı belirleyen et-kenlerden biri olduğu psikodinamik psikiyatri tarafından modele ek-lenmiştir Tüm bu karmaşa içinde alkolizm, birbirinden farklı pekçok (hatta ne kadar alkolik varsa o kadar) dinamik sürecin ortak sonuçlar küme-sidir Alkolizmin nasıl bir şey olduğu aşağı yukarı bellidir Onu orta-ya çıkaran ya da çıkarmayan süreç ise her birey için kendince farklı yollar izler Alkolizmin nedenlerini ortaya koymak yerine, her alkolik için onun alkolik oluşunu belirleyen süreci incelemek bugün için ba-na elimizdeki tek gerçekçi yaklaşım gibi görünüyor