Epidemiyolojinin Yöntemleri Epidemiyolojik Araştırma

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-15-2012

Epidemiyolojinin Yöntemleri, Epidemiyolojik Araştırma

Sağlık hizmetleri planlanırken toplumun sağlık düzeyinin ölçülmesi, toplumun önemli sağlık sorunlarının saptanması, hizmet sunumunda öncelik verilerek sağlık sorunlarının, tehlike unsurlarının ve daha çok tehlike altında bulunan kişilerin belirlenmesine gereksinim vardır

Bu bilgiler yeni dönem hizmetleri için hedef belirleme açısından da önemlidir

Plan dönemi sonunda hedeflere ne ölçüde varıldığının da belirlenmesi gerekir

Sağlık düzeyi ne ölçüde geliştirilmiştir, önemli hastalıklarda savaşım ne ölçüde gerçekleştirilebilmiştir? Planlama ve değerlendirme aşamaları için gerekli bilgi epidemiyolojik çalışmalarla sağlanır

epidemiyolojik çalışmalarda gözlemsel ve deneysel olmak üzere iki temel yöntem kullanılır

Gözlemsel Yöntem, Epidemiyolojik Çalışma

Gözlemsel incelemeler kendi içinde tanımlayıcı ve çözümleyici olmak üzere ikiye ayrılır

Tanımlayıcı gözlem yöntemi

Hastalıkların toplumda dağılımının incelenmesi ve hastalık durumunun tanımlanmasını sağlar

Epidemiyolog hastalığın kimlerde, nerede ve ne zaman ne sıklıkla görüldüğünü saptamaya çalışır

Bunun için kişi, yer ve zaman ile ilgili bilgiler toplar

Kişiye ait bilgiler; yaş, cins, eğitim düzeyi, meslek, sosyo ekonomik durum, evli veya bekar olup olmadığı vb

Yer ile ilgili bilgiler; ülkeler, değişik bölgeler, kırsal ve kentsel yerleşim alanları, toplumlar, hastaneler ve hastane içindeki üniteler gibi

Zaman ile ilgili bilgiler; yıl, mevsim, ay, gün gibi zaman birimleridir

Bu tür çalışmalarda veriler günlük gazete, dergi, nüfus yıllıkları, vital istatistikler, hastane kayıtları gibi mevcut kaynaklardan daha önce yayınlanmış raporlardan görüştüğü toplum üyelerinden elde edilir

Tanımlayıcı araştırma sonuçlarından ortaya çıkan sorulara cevap bulmak için yeni araştırmalar da gerekebilir

Tanımlayıcı incelemelerden elde edilen bilgilerden sonra hipotez kurulur ve çeşitli metodlar kullanarak kurulan hipoteze varılır

Çözümleyici Yöntem Epidemiyolojisi

Kurulan hipotezleri doğrulamak için retrospektif (geriye yönelik) ve prospektif (ileriye yönelik) gözlemsel yöntemler kullanılarak sebebin açıklanmasına ilişkin spesifik bilgiler eled edilir

Retrospektif gözlemsel yöntem, bu yöntemde veriler geçmişte tutulan kayıtlardan, çeşitli araştırmalardan ve araştırılan konu ile ilgili öykülerden elde edilir

Hastalık sonuçlarından sebebe gidilmeye çalışılır

Prospektif gözlemsel yöntem, hipotezin gerçekleşmesi için gerekli veriler gelecekte ve istenilen bir plan dahilinde toplanır

Hastalık sebebinden sonuca gidilir

Deneysel Yöntem Epidemiyolojisi

Bilimsel alandaki bütün çalışmalarda kurulan hipotezlerin kanıtlanması için deneysel araştırmalar yapılır

Deneyler hayvan veya insan üzerinde yada alan çalışmaları ile gerçekleştirilir

Her deneysel araştırmada olduğu gibi bu yöntemde de ayrı ayrı kontrol ve deney grupları oluşturulur

Deneysel çalışmaları yaparken dikkat edilecek en önemli kural etik kurallardır

Deneysel çalışmalara örnek olarak bir flor içeren içme suyunun diş çürüklerinden koruduğunu gösteren bir araştırmadır

Bu araştırmada suyuna flor katılan bir yerleşim yerinin çocukları deney grubunu oluştururken suyuna flor eklenmeyen bir yerleşim yerinin çocukları da kontrol grubunu oluşturmuştur

Bu çalışmada deney öncesinde her iki yerleşim yerininde suları flor yönünden yetersizdir

10-15-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Epidemiyolojinin Yöntemleri Epidemiyolojik Araştırma Epidemiyolojinin Yöntemleri, Epidemiyolojik Araştırma Sağlık hizmetleri planlanırken toplumun sağlık düzeyinin ölçülmesi, toplumun önemli sağlık sorunlarının saptanması, hizmet sunumunda öncelik verilerek sağlık sorunlarının, tehlike unsurlarının ve daha çok tehlike altında bulunan kişilerin belirlenmesine gereksinim vardır Bu bilgiler yeni dönem hizmetleri için hedef belirleme açısından da önemlidir Plan dönemi sonunda hedeflere ne ölçüde varıldığının da belirlenmesi gerekir Sağlık düzeyi ne ölçüde geliştirilmiştir, önemli hastalıklarda savaşım ne ölçüde gerçekleştirilebilmiştir? Planlama ve değerlendirme aşamaları için gerekli bilgi epidemiyolojik çalışmalarla sağlanırepidemiyolojik çalışmalarda gözlemsel ve deneysel olmak üzere iki temel yöntem kullanılır Gözlemsel Yöntem, Epidemiyolojik Çalışma Gözlemsel incelemeler kendi içinde tanımlayıcı ve çözümleyici olmak üzere ikiye ayrılır Tanımlayıcı gözlem yöntemi Hastalıkların toplumda dağılımının incelenmesi ve hastalık durumunun tanımlanmasını sağlar Epidemiyolog hastalığın kimlerde, nerede ve ne zaman ne sıklıkla görüldüğünü saptamaya çalışır Bunun için kişi, yer ve zaman ile ilgili bilgiler toplar Kişiye ait bilgiler; yaş, cins, eğitim düzeyi, meslek, sosyo ekonomik durum, evli veya bekar olup olmadığı vb Yer ile ilgili bilgiler; ülkeler, değişik bölgeler, kırsal ve kentsel yerleşim alanları, toplumlar, hastaneler ve hastane içindeki üniteler gibi Zaman ile ilgili bilgiler; yıl, mevsim, ay, gün gibi zaman birimleridir Bu tür çalışmalarda veriler günlük gazete, dergi, nüfus yıllıkları, vital istatistikler, hastane kayıtları gibi mevcut kaynaklardan daha önce yayınlanmış raporlardan görüştüğü toplum üyelerinden elde edilir Tanımlayıcı araştırma sonuçlarından ortaya çıkan sorulara cevap bulmak için yeni araştırmalar da gerekebilir Tanımlayıcı incelemelerden elde edilen bilgilerden sonra hipotez kurulur ve çeşitli metodlar kullanarak kurulan hipoteze varılır Çözümleyici Yöntem Epidemiyolojisi Kurulan hipotezleri doğrulamak için retrospektif (geriye yönelik) ve prospektif (ileriye yönelik) gözlemsel yöntemler kullanılarak sebebin açıklanmasına ilişkin spesifik bilgiler eled edilir Retrospektif gözlemsel yöntem, bu yöntemde veriler geçmişte tutulan kayıtlardan, çeşitli araştırmalardan ve araştırılan konu ile ilgili öykülerden elde edilir Hastalık sonuçlarından sebebe gidilmeye çalışılır Prospektif gözlemsel yöntem, hipotezin gerçekleşmesi için gerekli veriler gelecekte ve istenilen bir plan dahilinde toplanır Hastalık sebebinden sonuca gidilir Deneysel Yöntem Epidemiyolojisi Bilimsel alandaki bütün çalışmalarda kurulan hipotezlerin kanıtlanması için deneysel araştırmalar yapılır Deneyler hayvan veya insan üzerinde yada alan çalışmaları ile gerçekleştirilir Her deneysel araştırmada olduğu gibi bu yöntemde de ayrı ayrı kontrol ve deney grupları oluşturulur Deneysel çalışmaları yaparken dikkat edilecek en önemli kural etik kurallardır Deneysel çalışmalara örnek olarak bir flor içeren içme suyunun diş çürüklerinden koruduğunu gösteren bir araştırmadır Bu araştırmada suyuna flor katılan bir yerleşim yerinin çocukları deney grubunu oluştururken suyuna flor eklenmeyen bir yerleşim yerinin çocukları da kontrol grubunu oluşturmuştur Bu çalışmada deney öncesinde her iki yerleşim yerininde suları flor yönünden yetersizdir