Anlam Boşluğu Hakkında Bilgi

Kitab-ı Mukaddes’in ilk sözünü değiştirir bazıları derler ki: “Önce ilişki vardı” Her şey bir ilişkidir Bebeğin anneyle kurduğu şey bir ilişkidir Hepimiz bu dünyada teyit edilmeyi bekleyen varlıklarız onaylanmak istiyoruz bir başkası sesimizi duysun istiyoruz Bir başkası sesimizi duymazsa bu dünyadaki varlığımız anlam kazanmıyor Eğer bir başkası beni duymazsa ne olacak ben burada kendi kendime konuşup gideceğim Benim anlamlı bir hayat yaşadığımı kim anlatacak bana? Eğer etrafımda benim anlamlı bir hayat sürdüğümü bana yankılayan insanlar yoksa bana ayna tutan insanlar yoksa giderek daha fazla kendimden bahsetmeye başlarım Dün ofisimde bir hanımefendi ile görüşüyorum diyor ki bana: “İnanamıyorum son günlerde hep kendimden bahsediyorum diğer insanlarla bir araya geldiğimde Hep kendimden bahsediyorum kendime dönüp bakıyorum şaşırıyorum Niye bu kadar çok kendimden bahsediyorum diye?” Bu çok açık bir şeyin yokluğunu hissettiğinizde ondan çok bahsedersiniz Bu kişi etrafında kendi varlığını teyit eden kişiler bulamadığı için onlara ısrarla kendini tanıtmak gündeme getirme ihtiyacı duyuyor Hepimiz teyit edilme ihtiyacı duyuyoruz hayatta ve anlam duygusunun bir kısmını buradan devşiriyoruz

Anlam hayatımızı yönlendiren hayatımıza istikamet veren şeylerden bir tanesi ama anlam sadece bizim kendi benliklerimizden neşet ettiği zaman çok yanar-söner bir şey olamaya da mahkum İnsanlar kendi anlamlarını kendi hayatlarını ve kendi benliklerini aşan yerlere yerleştirdikleri zaman o anlam çok daha kalıcı oluyor Benim hayatıma biçtiğim anlam benim hayat sınırlarımla kaim değilse ben öldükten sonra da o anlam duygusu kalabilecekse veya bir başkası bayrak yarışı gibi o anlamı alıp bir başka yere taşıyabilecekse o anlam duygusu çok daha güçlü olur O yüzden insanlar anlam duygusuna çok ihtiyaç duydukları zaman nerelere yöneliyorlar? Dinlere yöneliyorlar ideolojilere yönleniyorlar fikir akımlarına yöneliyorlar Yani benimle doğup benimle biten bir şey bana yetmiyor daha yüce bir şey olması lazım Benim benliğimi aşan bir şey olursa o çok daha sağlam çok daha kalıcı çok daha huzur verici bir şey oluyor Bazen hayatımıza biçtiğimiz anlam başka insanların hayatlarına öyle bir kahredici bir gölge olarak ta yansıyabilir Biz kendimizi evrenin kurtarıcısı olarak sayabiliriz böyle bir anlam biçebiliriz kendimize fakat karşımızdaki insan kurtarılmak istemiyordur bizim tarafımızdan onu zorlayacak mıyız yani kendi hayatımıza biçtiğimiz anlam yüzünden? Anlam duygusunun ahlaklılıkla beraber olması lazım Şimdi bizim hayatımıza biçtiğimiz anlam ne olursa olsun onun evrensel ahlak ölçülerine vurulduğunda bir değer ifade etmesi lazım Az önce söyledim bir işkenceci de çok anlamlı bir hayat sürdüğünü düşünüyor olabilir çok yüce bir ideale hizmet ettiğini düşünüyor olabilir Bakıyorsunuz bu ülkenin geçmişine de baktığınız zaman bir sürü karanlık işlere bulaşmış insanlar da görüyoruz değil mi? Onlara sorduğunuzda “Vatan için yaptık”diyorlar Yani herkes çok yüce bir davaya hizmet ettiğini iddia ederek kendi süfli basit arzularını rasyonalize edebilir İnsan çok kolay kendi kendini kandırabilen ve yalan söyleyebilen bir varlık Demek ki ahlak bir ölçü Ahlaklılık olursa anlam duygusu insana rehberlik edebilecek bir ışık oluyor Ahlaklılık olmazsa o anlam bizi daha iyi yerlere götürmüyor Anlam duygusundan kasıt insani olarak kendimizi geliştirebileceğimiz bizi daha iyi yerlere taşıyacak bir ışık bir meşale bir yön duygusu Hayatımızı niçin yaşadığımız sorusunun cevabı Bu soru çok önemli bir soru ve bu soru sadece dinin sadece bilimin ve sadece ahlakın alanına bırakılmaması gereken bir soru Herkesin en yakıcı sorusu bu en derininde hissetmesi gereken soru Hayatımıza bir anlam duygusu katabildiğimiz zaman hayatımızı daha sakin daha huzurlu eskilerin deyimiyle mutmain olarak yaşamış oluyoruz Hayatına anlam duygusunu katan herkes mutlu olmayabilir Anlam duygusu olmayan insanların mutsuz olacağını çok rahatlıkla söyleyebiliriz İstiklâl Harbi’ni düşünün bir sürü insan ne kadar ıstırap çekti değil mi? ülkemiz için bir çaba verdi dedelerimiz atalarımız Çanakkale Savaşı’nda 250-300 bin şehit verdik Mutlu muydu sizce oradaki insanlar? Mutlu olduklarını sanmıyorum siperlerde uyudular ama huzurluydular ve hayatlarına anlam duygusu katan bir şeyler vardı Yani oradaki müzeyi gezdiğinizde bir Türk askerinin mektubu vardır ve insanı ağlatır gerçekten O anlam duygusunun orada nasıl tüttüğünü nasıl oradan buram buram hissedildiğini görüyorsunuz Burada biz bir amaç için bulunuyoruz anneciğim diyor Hayatımızda bir anlam duygusu olduğu zaman yediğimiz darbeler geriye dönüp baktığımızda bizi zenginleştiren tecrübeler oluyor Hani Nietzsche’nin o ünlü sözü var ya: “Beni öldürmeyen şey beni güçlendirir” O zaman aldığım darbeler benim daha mukavemetli bir insan olmamı sağlıyor Hayata karşı daha hoşgörülü daha bilgece bakabilmemi sağlıyor Değişik alternatifleri hesaba katabilmemi sağlıyor Hayat Sting diye bir şarkıcı var -süremi de aşmayayım sorulara vakit bırakayım ben burada Marx’tan bahsettim Mevlana’dan bahsettim şimdi de Sting’den bahsediyorum- şöyle diyor: Şöyle bir şeye kuvvetle inanıyorum İnsanlığın ortak malı olan bir bilgelik var bir hikmet var Kimileri buna geçmişe dönüp bakıyorlar mesela Aldous Huxley “Perennial Philosophy/ Kalıcı Felsefe” diyor Onun mesela Türkçeye de çevrilmiş olan “Kalıcı Felsefe” kitabı çok ilginç bir kitaptır Batı dünyasında çok satmıştır ama Türkçe’de bin tane ya basıldı ya basılmadı pek kimsenin dikkatini çekmedi herhalde pek bilinmeyen bir yayınevinden çıktı Orada Mevlana’dan alıntı yapar Lao Tzu’dan alıntı yapar Üç-beş tane dünyanın en uzak yerlerindeki adamlardan alıntı yapar bir bakarsınız ki hepsi aynı şeyi söylemiş Değişik yani insanlığın en eski çağlardan beri gelen kadim çağlardan beri süzülüp gelen bir bilgeliği var ve bu bazen bir pop şarkıcısının sözlerinde karşınıza çıkar bazen bir şairde çıkar bazen köydeki Mehmet ağanın sözlerinde Anneannem o kadar hikmetli sözler edermiş ki annem bana anlatıyor benim ağzım bir karış açık kalıyor bunu anneannem mi söylüyordu diye Geçmişin kadınlarında da böyle bir irfani gelenek var Okullara gitmemişler ama çok hikaye dinlemişler Toparlamak gerekirse Sting şöyle diyor: “Her şey yıkılıp giderken geride kalan şeylerle güzel bir şeyler kurmaya çalışmaktır hayat” Her şey yıkılıp gidebilir ama geride kalan şeylerle eğer ben hala iyi bir hayat kurmaya çalışıyorsam işte o zaman anlamlı biçimde yaşamaya çalışıyorum demektir