Dikkat Eksikligi,Hiperaktivite Sendromu

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-15-2012

Dikkat Eksikligi ve Hiperaktivite Bozuklugu (DEHA)

Çogu zaman hareket halindedir ve bir motor tarafindan sürülüyormusçasina kosusturur durur, yükseklere tirmanir

Oturmasi istendiginde, oturdugu yerde bir müddet kalmakta güçlük çeker

Dikkati konu disi uyaranlarla çabuk dagilir

Zihinsel çabayi gerektiren ders dinleme, ders çalisma, okuma ve yazma görevlerinden kaçar

Ödevlerde ve sinavlarda dikkatsizce hatalar yapar

Sabirsizdir, sirasini beklemekte güçlük geçer

Kendisiyle konusuldugunda sanki dinlemiyormus izlemini verir

Sakin ve gürültüsüz biçimde oynamakta zorluk çeker

Verilen yönerge ve ödevleri yapmakta zorlanir, bu isi tamamlamadan digerine geçer

Çok konusur, sik sik baskalarinin sözünü keser ve lafa girer

Çabuk unutur, sik esya kaybeder

Çogu zaman sonuçlarini düsünmeden tehlikeli islere girer

Son 25-30 yildir Çocuk Psikiyatrisi kliniklerinde dikkat eksikligi hiperaktivite bozuklugu (DEHB) tanisi popülaritesini korumaktadir

Tarihsel süreç içinde minimal beyin disfonksiyonu, hiperkinezi, hiperkinetik sendromu ve hiperaktiviteli dikkat eksikligi sendromu gibi farkli isimlerler ele alinmis, son siniflama sisteminde ise dikkat eksikligi hiperaktivite bozuklugu olarak tanimlanmistir

DEHB tanimi ile yukarida sayilan tanimlar arasinda belirgin farkliliklarin oldugu bir gerçektir

Günümüzde DEHB alt tipleri tarif edilerek tanisal yaklasim sinirlari genisletilmistir

DEHB çocuklu çaginin en önemli psikiyatrik sorunlarinin basinda gelir

Aileyi, okulu ve toplumu ilgilendiren yönleriyle ve genis anlamiyla bir egitim ve ögretim sorunudur

Sorunun erken teshisinde tedaviden elde edilen sonuçlarin yüz güldürücü olmasi hiperaktivitenin saglik ve egitim alaninda çalisanlar tarafindan mutlak bilinmesi gerekli konular arasinda yer almasi gerçegini göstermektedir

Dikkat eksikligi hiperaktivite bozuklugu, asiri hareketlilik, dikkat eksikligi ve impulsivite olarak siniflandirilabilen üç temel belirti kümesinden olusur

Asiri Hareket(Hiperaktivite)
Aslinda her çocugun hareketli olmasi beklenir

Çocuk kosar, düser ve gürültü çikararak oynar

Bunlarin hepsi dogal karsilanabilir

Ancak DEHB’da ise çocugun hareketligi asiridir ve yasitlariyla kiyaslandiginda farklilik hemen anlasilir

Genellikle bu çocuklar bir motor tarafindan sürülüyormus gibi sürekli hareket halindedirler

Bitmek tükenmek bilmeyen bir enerjileri vardir

Yükseklere tirmanir, koltuk tepelerinde gezer, ev içinde kosusturur ve dur sözünden anlamazlar

Sakin bir seklide oynamayi beceremez, bir süre sakin bir sekilde oturamazlar

Oturmalari gereken durumlarda ise elleri ayaklari kipir kipirdir

Çok konusur, iki kisi konusurken sik sik lafa girerler

Masanin basinda oturamaz, dolayisiyla derslerini uygun mekanlarda çalisamazlar

Dikkat Eksikligi
Çocukta dikkat kusuru özellikle egitim hayatinin baslamasiyla belirgin hale gelir

Okul öncesi dönemde de her seyden çabuk sikilan ve bikan bu çocuklar, oyuncaklardan dahi sikilip kisa bir süre sonra onlari parçalamayi tercih ederler

Okulun baslamasiyla birlikte ögrenmeye karsi ilgisizdirler

Ödev yapmayi sevmez, anne/baba ve ögretmenin zoruyla ödev yaparlar

Ödevleri yapmakta hayli zorlanirlar

Masanin basina oturamaz, otursalar dahi çesitli bahaneler uydurarak (tuvalete gitme, su içme gibi) sik sik masa basindan kalkarlar

Anne /babayi ders çalisirken sürekli yanlarinda isterler

Üzerine aldiklari bir isi sürekli bitirmekte zorlanir, bir isi bitirmeden hemen digerine geçerler

Kendileriyle konusuldugunda sanki konusani dinlemiyormus görüntüsü verirler

Bir komutu birkaç defa söyledikten sonra yerine getirirler

Sinifta dersi takip etmedikleri gözlenir

Disaridan gelen uyarilarla hemen dikkatleri dagilir

Ders disi islerle fazlaca ilgilenir, elindeki kalem, defter ve oyuncak gibi malzemeyle ugrasir, dersi takip edemezler

Derste sikilmalari nedeniyle sinifin dikkatini ve huzurunu bozacak davranislar sergileyebilirler

(derste konusma, arkadaslarina laf atma ve garip asker çikarma gibi)

Okuma ve yazma kaliteleri yasitlarindan kötü, defter düzeni ve yazilari bozuk olabilir

Okurken sik hata yapabilir ve cümlenin sonunda kelime uydurmalarina rastlanabilir

Unutkandirlar

Sinifta sik esya kaybetme yaninda, iyi ögrendiklerini düsündügünüz bir bilgiyi de çabuk unutabilirler

Kendilerine uygun bir çalisma düzeni ve sistemi gelistiremezler

Okuma ve yazmayi genellikle sevmezler

Ders kitabi okumanin yaninda hikaye ve roman türü kitaplari okumaya karsi da isteksizdirler

Yasanan tüm bu ögrenme zorluklarina sinavlarda dikkatsizce yapilan hatalar eklenir

Sabirsizliklari nedeniyle sorulari hizlica okuma, tam okumama ve yanlis okumalara sik rastlanir

Bu nedenle çok iyi bildikleri bir soruyu dahi yanlis cevaplayabilirler

Test sinavlarinda çeldiricilere kolaylikla kanarlar

Özellikle ilkokula basladigi yillarda sinav kagidini öncelikle vermeyi marifet sayarlar

Sonunda bilgileri ve bildiklerinden daha azi oraninda not alirlar

Dikkat eksikligi okul öncesi dönemde pek fark edilmeyebilir

Ancak bu çocuklarin bir kismi ders disi islerde de çabuk sikilma belirtileri gösterirler

Zeka düzeyi iyi olan ve ek olarak özel ögrenme güçlügü olmayan çocuklar ilkokulun 3

ve 4

siniflarina kadar derslerde sorun yasamayabilirler

Çalismadiklari ve dersi iyi takip etmedikleri halde notlari kötü olmayabilir

Derslerin agirlasmasiyla birlikte basarida ciddi düsüsler yasanmaya baslanir

Ev içinde günlük yapmalari gereken isler konusunda sorumluluk almak istemezler

Genellikle daginiktirlar ve kurallardan hoslanmazlar

Dürtüsellik(Impulsivite)
Sonunu düsünmeden eyleme geçme olarak tarif edilebilecek olan impulsivite, bu çocuklarin uyumlarini bozan en ciddi belirti kümesidir

Sabirsizliklari, sirasini beklemekte güçlük çekmeleri ve yönergeleri dinlemeleri tipik özellikleridir

Sonuçta kendisi ve çevresindekiler için zararli olabilecek fevri hareketleri ve sinir tanimadaki zorluklari davranis sorunlarinin ilk habercileri gibidir

Yasitlariyla birlikte olduklarinda olaylara asiri tepki vermeleri ve fiil ve sözle arkadaslarini rahatsiz etmeleri nedeniyle toplum içinde istenmeyen adam ilan edilirler

10-15-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Dikkat Eksikligi,Hiperaktivite Sendromu Dikkat Eksikligi ve Hiperaktivite Bozuklugu (DEHA) Çogu zaman hareket halindedir ve bir motor tarafindan sürülüyormusçasina kosusturur durur, yükseklere tirmanir Oturmasi istendiginde, oturdugu yerde bir müddet kalmakta güçlük çeker Dikkati konu disi uyaranlarla çabuk dagilir Zihinsel çabayi gerektiren ders dinleme, ders çalisma, okuma ve yazma görevlerinden kaçar Ödevlerde ve sinavlarda dikkatsizce hatalar yapar Sabirsizdir, sirasini beklemekte güçlük geçer Kendisiyle konusuldugunda sanki dinlemiyormus izlemini verir Sakin ve gürültüsüz biçimde oynamakta zorluk çeker Verilen yönerge ve ödevleri yapmakta zorlanir, bu isi tamamlamadan digerine geçer Çok konusur, sik sik baskalarinin sözünü keser ve lafa girer Çabuk unutur, sik esya kaybeder Çogu zaman sonuçlarini düsünmeden tehlikeli islere girer Son 25-30 yildir Çocuk Psikiyatrisi kliniklerinde dikkat eksikligi hiperaktivite bozuklugu (DEHB) tanisi popülaritesini korumaktadir Tarihsel süreç içinde minimal beyin disfonksiyonu, hiperkinezi, hiperkinetik sendromu ve hiperaktiviteli dikkat eksikligi sendromu gibi farkli isimlerler ele alinmis, son siniflama sisteminde ise dikkat eksikligi hiperaktivite bozuklugu olarak tanimlanmistir DEHB tanimi ile yukarida sayilan tanimlar arasinda belirgin farkliliklarin oldugu bir gerçektir Günümüzde DEHB alt tipleri tarif edilerek tanisal yaklasim sinirlari genisletilmistir DEHB çocuklu çaginin en önemli psikiyatrik sorunlarinin basinda gelir Aileyi, okulu ve toplumu ilgilendiren yönleriyle ve genis anlamiyla bir egitim ve ögretim sorunudur Sorunun erken teshisinde tedaviden elde edilen sonuçlarin yüz güldürücü olmasi hiperaktivitenin saglik ve egitim alaninda çalisanlar tarafindan mutlak bilinmesi gerekli konular arasinda yer almasi gerçegini göstermektedir Dikkat eksikligi hiperaktivite bozuklugu, asiri hareketlilik, dikkat eksikligi ve impulsivite olarak siniflandirilabilen üç temel belirti kümesinden olusur Asiri Hareket(Hiperaktivite) Aslinda her çocugun hareketli olmasi beklenir Çocuk kosar, düser ve gürültü çikararak oynar Bunlarin hepsi dogal karsilanabilir Ancak DEHB’da ise çocugun hareketligi asiridir ve yasitlariyla kiyaslandiginda farklilik hemen anlasilir Genellikle bu çocuklar bir motor tarafindan sürülüyormus gibi sürekli hareket halindedirler Bitmek tükenmek bilmeyen bir enerjileri vardir Yükseklere tirmanir, koltuk tepelerinde gezer, ev içinde kosusturur ve dur sözünden anlamazlar Sakin bir seklide oynamayi beceremez, bir süre sakin bir sekilde oturamazlar Oturmalari gereken durumlarda ise elleri ayaklari kipir kipirdir Çok konusur, iki kisi konusurken sik sik lafa girerler Masanin basinda oturamaz, dolayisiyla derslerini uygun mekanlarda çalisamazlar Dikkat Eksikligi Çocukta dikkat kusuru özellikle egitim hayatinin baslamasiyla belirgin hale gelir Okul öncesi dönemde de her seyden çabuk sikilan ve bikan bu çocuklar, oyuncaklardan dahi sikilip kisa bir süre sonra onlari parçalamayi tercih ederler Okulun baslamasiyla birlikte ögrenmeye karsi ilgisizdirler Ödev yapmayi sevmez, anne/baba ve ögretmenin zoruyla ödev yaparlar Ödevleri yapmakta hayli zorlanirlar Masanin basina oturamaz, otursalar dahi çesitli bahaneler uydurarak (tuvalete gitme, su içme gibi) sik sik masa basindan kalkarlar Anne /babayi ders çalisirken sürekli yanlarinda isterler Üzerine aldiklari bir isi sürekli bitirmekte zorlanir, bir isi bitirmeden hemen digerine geçerler Kendileriyle konusuldugunda sanki konusani dinlemiyormus görüntüsü verirler Bir komutu birkaç defa söyledikten sonra yerine getirirler Sinifta dersi takip etmedikleri gözlenir Disaridan gelen uyarilarla hemen dikkatleri dagilir Ders disi islerle fazlaca ilgilenir, elindeki kalem, defter ve oyuncak gibi malzemeyle ugrasir, dersi takip edemezler Derste sikilmalari nedeniyle sinifin dikkatini ve huzurunu bozacak davranislar sergileyebilirler (derste konusma, arkadaslarina laf atma ve garip asker çikarma gibi) Okuma ve yazma kaliteleri yasitlarindan kötü, defter düzeni ve yazilari bozuk olabilir Okurken sik hata yapabilir ve cümlenin sonunda kelime uydurmalarina rastlanabilir Unutkandirlar Sinifta sik esya kaybetme yaninda, iyi ögrendiklerini düsündügünüz bir bilgiyi de çabuk unutabilirler Kendilerine uygun bir çalisma düzeni ve sistemi gelistiremezler Okuma ve yazmayi genellikle sevmezler Ders kitabi okumanin yaninda hikaye ve roman türü kitaplari okumaya karsi da isteksizdirler Yasanan tüm bu ögrenme zorluklarina sinavlarda dikkatsizce yapilan hatalar eklenir Sabirsizliklari nedeniyle sorulari hizlica okuma, tam okumama ve yanlis okumalara sik rastlanir Bu nedenle çok iyi bildikleri bir soruyu dahi yanlis cevaplayabilirler Test sinavlarinda çeldiricilere kolaylikla kanarlar Özellikle ilkokula basladigi yillarda sinav kagidini öncelikle vermeyi marifet sayarlar Sonunda bilgileri ve bildiklerinden daha azi oraninda not alirlar Dikkat eksikligi okul öncesi dönemde pek fark edilmeyebilir Ancak bu çocuklarin bir kismi ders disi islerde de çabuk sikilma belirtileri gösterirler Zeka düzeyi iyi olan ve ek olarak özel ögrenme güçlügü olmayan çocuklar ilkokulun 3ve 4siniflarina kadar derslerde sorun yasamayabilirler Çalismadiklari ve dersi iyi takip etmedikleri halde notlari kötü olmayabilir Derslerin agirlasmasiyla birlikte basarida ciddi düsüsler yasanmaya baslanir Ev içinde günlük yapmalari gereken isler konusunda sorumluluk almak istemezler Genellikle daginiktirlar ve kurallardan hoslanmazlar Dürtüsellik(Impulsivite) Sonunu düsünmeden eyleme geçme olarak tarif edilebilecek olan impulsivite, bu çocuklarin uyumlarini bozan en ciddi belirti kümesidir Sabirsizliklari, sirasini beklemekte güçlük çekmeleri ve yönergeleri dinlemeleri tipik özellikleridir Sonuçta kendisi ve çevresindekiler için zararli olabilecek fevri hareketleri ve sinir tanimadaki zorluklari davranis sorunlarinin ilk habercileri gibidir Yasitlariyla birlikte olduklarinda olaylara asiri tepki vermeleri ve fiil ve sözle arkadaslarini rahatsiz etmeleri nedeniyle toplum içinde istenmeyen adam ilan edilirler