Dikkat Eksikligi,Hiperaktivite Sendromu

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-15-2012

Dikkat Eksikligi ve Hiperaktivite Bozuklugu
Alt Tipler
Önceleri dikkat eksikligi hiperaktivite tablosunun ayni yogunlukta bulunduklari düsünülürdü

Oysa simdi DEHB’nun farkli alt tipleri tariflenerek tanisal yaklasimlar yeniden düzenlenmistir

Dikkat eksikligi hiperaktivite BILESIK TIP
Klasik anlamda DEHB dendiginde anlasilan bilesik tiptir

Dikkat eksikligi belirtilerinin yaninda hiperaktivite belirtileri de bulunmaktadir

Dikkat eksikligi hiperaktivite HIPERAKTIVITE ve IMPULSIVITENIN ÖNDE GELDIGI TIP
Hiperaktivite ve impulsivite belirtileri belirgin iken eksikligi belirtileri daha az gözlenir

Genellikle ders basarilari kötü degildir, ancak bulunduklari ortamda hiperakitvite ve impulsiviteleri nedeniyle uyum sorunu yasarlar

Dikkat eksikligi hiperaktivite DIKKATSIZLIGIN ÖNDE GELDIGI TIP
Dikkat eksikligi belirtileri belirgin iken hiperakitvite ve impulsivite belirtileri daha az gözlenir

Genellikle ders basarilari iyi degildir, ancak hiperakitvite ve impulsiviteleri belirgin olmadigindan uyum sorunu yasamazlar

Görülme Yasi, Cinsler Arasi Fark ve Görülme Sikligi
Belirtilerin 7 yasindan önce baslamasi gerekir

Genellikle 4-5 yaslarinda belirtiler belirgin hale gelir

Ancak bir kismi bebekliklerinden itibaren huysuzluklari az uyumalari ve az yemeleri ile dikkat çekerler

Okul döneminin baslamasiyla dikkat eksikligine bagli ögrenme sorunlarinin gündeme gelmesi ve arkadaslarla olan sorunlari aileyi tedirgin etmeye baslar

Ergenlik döneminde ise okul basarisizligi yaninda davranis sorunlari ve aileye karsi gelisen tutumlar gözlenir

Ergenlikte asiri hareketsizlik azalir ve yerine çabuk sikilma ve dikkat kusuru belirgin olur

Erkek çocuklarda kizlara oranla daha sik rastlanir

Erkek çocuklarda genellikle hiperaktivite ve impulsivite belirtileri ön planda iken, kiz çocuklarinda daha çok dikkat eksikligi belirgindir

DEHB her kültür ve toplumda görülen bir bozukluktur

Toplumda görülme sikligi farkli arastirmalarda farkli sonuçlar elde edilmesine karsin yaklasik %5-6 gibidir

DEHB'na Eslik Eden Diger Psikiyatrik Sorunlar
DEHB çocuklarda karsi gelme bozuklugu ve davranim bozuklugu ile birlikte görülebilir

Ayrica, özel ögrenme güçlügü sikligi bu çocuklarda daha fazladir

Özel ögrenme güçlügü ile birlikte görüldügünde ders basarisizligi çok daha belirgin hale gelir

DEHB'na Eslik Eden Diger Psikiyatrik Sorunlar ve Nedenleri
Son 15-20 yilda yapilan arastirmalar DEHB’nun organik kökenli oldugu görüsünü hakim kilmistir

Yeni arastirmalar beyin glikoz metabolizmasindaki bozukluklar üzerinde yogunlasmistir

Bu çocuklarin özgeçmislerinde hamilelikte ilaca maruz kalma ve intra uterin infeksiyonlar, zor dogum, düsük dogum agirligi,geçirilmis M

S

S infeksiyonlari dikkat çekmistir

Bozuklugun genetik geçisi üzerinde durulmus ve bu çocuklarin 1

dereceden akrabalarinda DEHB orani daha yüksek bulunmustur

Kaotik alie yapisinda yetisen ve agir ihmal ve tacize maruz kalan çocuklarda da DEHB belirtileri gözlenebilmektedir

Ülkemizde Hiperaktivite
Bati toplumlarinda ve özellikle A

B

D’de DEHB tanisinin fazlaca kondugu tartismalari sürerken, maalesef ülkemizde Çocuk Psikiyatristi sayindaki yetersizlik bu çocuklardan önemli bir kisminin zamaninda gerekli tedavi progr----- alinmasini engellemektedir

Toplumumuzdaki hiperaktivite konusunda yanlis ve eksik bilgilerin tedaviyi engelleyici veya geciktirici bir yani vardir

Halk arasinda DEHB belirtileri yanlis bir sekildi üstün zekali olma, simariklik, terbiyesizlik, tembellik ve huysuzluk gibi terimlerle izah edilmeye çalisilir

Dolasiyla belirtileri görmezlikten gelmeden, siddet uygulamaya kadar genis bir yelpazede çözüm aranir

Belirtileri bu sorunun yansimalari olarak görmek yerine suçlu aramak ve sonunda çocugu cezalandirmak aslinda en büyük çözümsüzlügü üretmek demektir

Anne/babalarin sürekli birbirlerini suçlayarak, ‘adeta sorunun nedeni ben degilim’ mesajini vermeye çalismalari, ev içindeki huzuru bozarak çocuga ulasmamizi daha da güçlestirir

Basta egitimciler olmak üzere çocukla ilgili her kesimin DEHB hakkinda temel bilgilere sahip olmasi gerekir

Toplumda yayginligi hiç de azimsanmayacak oranda olan bu saglik ve egitim sorunun erken teshisi anne-baba-çocuk üçgeninde olusacak yanlis tutumlarin en aza indirilmesini saglar

Tedavi
Tedavinin ilk sarti, aile okul ve hekim arasinda siki isbirligidir

Çünkü DEHB evde oldugu kadar okulda da sorun yasanmasina neden olur

Ögrenmeyle ilgili sorunlar yaninda arkadas iliskilerinde yasanan sorunlar ve kurallara uyma güçlügü aile ve okulun ortak ve saglikli yaklasimlariyla asilabilir

Öncelikle ailenin hiperaktivite hakkinda bilgi sahibi olmasi gerekir

Çünkü çocukta var olan sorunlarin nedenlerini baska yerlerde aramak, çözüm üretmeyi engelledigi gibi, telafisi mümkün olmayan yanlis yaklasimlar sergilenmesine neden olacaktir

Çocukla olan iliskimizi düzenleyebilmek için DEHB belirtilerini yanlis yorumlamamak gerekir

Çocugun davranislarini ya da derslerle ilgili zorlugunu yaramazlik ya da tembellik olarak yorumlayan anne-babalar çocukla iliskilerinin bozacak derecede sürekli ceza verme egilimindedirler

Oysa bu çocuklarin cezalardan pek anlamadiklari kisa süre içinde görülecektir

Tedavide çocukla yeniden saglikli iliski kurabilmenin yollari aranir

Ailenin çocuga yönelik tutumlari gözden geçirilerek yanlislar ayiklanmaya çalisilir

DEHB’nun tedavisinde ilaçlar önemli yer tutarlar

Dikkat arttirmaya ve davranislarin kontrol edilmesine yönelik ilaç tedavisi uzun yillardir kullanilmaktadir

Stimülanlarin bulunmasiyla ilaç tedavisinde ciddi gelismeler olmustur

Günümüzde DEHB’nun tedavisinde Metylfenidat, dextroamfetamin ve pemolin gibi stimülanlarin yaninda bazi antidepresan ve karbamezapin’den yarar görüldügü bilinmektedir

Medikal tedaviden elde edilen sonuçlar çocugun yasi, zeka düzeyi, ailenin tedaviye uyumu ve sebati gibi faktörlerden etkilenmektedir

Stimülanlarin devreye girmesiyle tedaviden elde edilen basari orani oldukça artmistir

Stimülanlar; tedavideki basarilari yanindi, güvenilir ilaç olmalari, çocuklarda bagimlilik yapmamalari ve yan etkilerinin az olmasi nedeniyle tercih edilirler

Ülkemizde psikiyatrik ilaç kullanimi konusundaki yanlis bilgilenmeler DEHB olan çocuklarin gerektiginde ilaç kullanmalarini da engellemektedir

Ailenin yan etkilerden korkarak ilaç reddetmesi, tedaviyi geciktirmekte ve sonradan geri dönüsümü olmayan sonuçlar dogurabilmektedir

Ögrenme güçlügü çeken çocuklarda özel egitim programlarinin uygulanmasi gerekebilir

Kalabalik siniflarda dikkatlerinin dagilmasi nedeniyle ögrenemeyen çocuklara bireysel egitim ögrenemeyen çocuklara bireysel egitim destegi verilmelidir

Olumsuz davranislarin düzeltilmesi ve yerine olumlu davranislarin konulmasi için çesitli destekleyici ve davranisçi tedavi teknikleri uygulanabilir

kaynak: psikoturk

10-15-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Dikkat Eksikligi,Hiperaktivite Sendromu Dikkat Eksikligi ve Hiperaktivite Bozuklugu Alt Tipler Önceleri dikkat eksikligi hiperaktivite tablosunun ayni yogunlukta bulunduklari düsünülürdü Oysa simdi DEHB’nun farkli alt tipleri tariflenerek tanisal yaklasimlar yeniden düzenlenmistir Dikkat eksikligi hiperaktivite BILESIK TIP Klasik anlamda DEHB dendiginde anlasilan bilesik tiptir Dikkat eksikligi belirtilerinin yaninda hiperaktivite belirtileri de bulunmaktadir Dikkat eksikligi hiperaktivite HIPERAKTIVITE ve IMPULSIVITENIN ÖNDE GELDIGI TIP Hiperaktivite ve impulsivite belirtileri belirgin iken eksikligi belirtileri daha az gözlenir Genellikle ders basarilari kötü degildir, ancak bulunduklari ortamda hiperakitvite ve impulsiviteleri nedeniyle uyum sorunu yasarlar Dikkat eksikligi hiperaktivite DIKKATSIZLIGIN ÖNDE GELDIGI TIP Dikkat eksikligi belirtileri belirgin iken hiperakitvite ve impulsivite belirtileri daha az gözlenir Genellikle ders basarilari iyi degildir, ancak hiperakitvite ve impulsiviteleri belirgin olmadigindan uyum sorunu yasamazlar Görülme Yasi, Cinsler Arasi Fark ve Görülme Sikligi Belirtilerin 7 yasindan önce baslamasi gerekir Genellikle 4-5 yaslarinda belirtiler belirgin hale gelir Ancak bir kismi bebekliklerinden itibaren huysuzluklari az uyumalari ve az yemeleri ile dikkat çekerler Okul döneminin baslamasiyla dikkat eksikligine bagli ögrenme sorunlarinin gündeme gelmesi ve arkadaslarla olan sorunlari aileyi tedirgin etmeye baslar Ergenlik döneminde ise okul basarisizligi yaninda davranis sorunlari ve aileye karsi gelisen tutumlar gözlenir Ergenlikte asiri hareketsizlik azalir ve yerine çabuk sikilma ve dikkat kusuru belirgin olur Erkek çocuklarda kizlara oranla daha sik rastlanir Erkek çocuklarda genellikle hiperaktivite ve impulsivite belirtileri ön planda iken, kiz çocuklarinda daha çok dikkat eksikligi belirgindir DEHB her kültür ve toplumda görülen bir bozukluktur Toplumda görülme sikligi farkli arastirmalarda farkli sonuçlar elde edilmesine karsin yaklasik %5-6 gibidir DEHB'na Eslik Eden Diger Psikiyatrik Sorunlar DEHB çocuklarda karsi gelme bozuklugu ve davranim bozuklugu ile birlikte görülebilir Ayrica, özel ögrenme güçlügü sikligi bu çocuklarda daha fazladir Özel ögrenme güçlügü ile birlikte görüldügünde ders basarisizligi çok daha belirgin hale gelir DEHB'na Eslik Eden Diger Psikiyatrik Sorunlar ve Nedenleri Son 15-20 yilda yapilan arastirmalar DEHB’nun organik kökenli oldugu görüsünü hakim kilmistir Yeni arastirmalar beyin glikoz metabolizmasindaki bozukluklar üzerinde yogunlasmistir Bu çocuklarin özgeçmislerinde hamilelikte ilaca maruz kalma ve intra uterin infeksiyonlar, zor dogum, düsük dogum agirligi,geçirilmis MSS infeksiyonlari dikkat çekmistir Bozuklugun genetik geçisi üzerinde durulmus ve bu çocuklarin 1dereceden akrabalarinda DEHB orani daha yüksek bulunmustur Kaotik alie yapisinda yetisen ve agir ihmal ve tacize maruz kalan çocuklarda da DEHB belirtileri gözlenebilmektedir Ülkemizde Hiperaktivite Bati toplumlarinda ve özellikle ABD’de DEHB tanisinin fazlaca kondugu tartismalari sürerken, maalesef ülkemizde Çocuk Psikiyatristi sayindaki yetersizlik bu çocuklardan önemli bir kisminin zamaninda gerekli tedavi progr----- alinmasini engellemektedir Toplumumuzdaki hiperaktivite konusunda yanlis ve eksik bilgilerin tedaviyi engelleyici veya geciktirici bir yani vardir Halk arasinda DEHB belirtileri yanlis bir sekildi üstün zekali olma, simariklik, terbiyesizlik, tembellik ve huysuzluk gibi terimlerle izah edilmeye çalisilir Dolasiyla belirtileri görmezlikten gelmeden, siddet uygulamaya kadar genis bir yelpazede çözüm aranir Belirtileri bu sorunun yansimalari olarak görmek yerine suçlu aramak ve sonunda çocugu cezalandirmak aslinda en büyük çözümsüzlügü üretmek demektir Anne/babalarin sürekli birbirlerini suçlayarak, ‘adeta sorunun nedeni ben degilim’ mesajini vermeye çalismalari, ev içindeki huzuru bozarak çocuga ulasmamizi daha da güçlestirir Basta egitimciler olmak üzere çocukla ilgili her kesimin DEHB hakkinda temel bilgilere sahip olmasi gerekir Toplumda yayginligi hiç de azimsanmayacak oranda olan bu saglik ve egitim sorunun erken teshisi anne-baba-çocuk üçgeninde olusacak yanlis tutumlarin en aza indirilmesini saglar Tedavi Tedavinin ilk sarti, aile okul ve hekim arasinda siki isbirligidir Çünkü DEHB evde oldugu kadar okulda da sorun yasanmasina neden olur Ögrenmeyle ilgili sorunlar yaninda arkadas iliskilerinde yasanan sorunlar ve kurallara uyma güçlügü aile ve okulun ortak ve saglikli yaklasimlariyla asilabilir Öncelikle ailenin hiperaktivite hakkinda bilgi sahibi olmasi gerekir Çünkü çocukta var olan sorunlarin nedenlerini baska yerlerde aramak, çözüm üretmeyi engelledigi gibi, telafisi mümkün olmayan yanlis yaklasimlar sergilenmesine neden olacaktir Çocukla olan iliskimizi düzenleyebilmek için DEHB belirtilerini yanlis yorumlamamak gerekir Çocugun davranislarini ya da derslerle ilgili zorlugunu yaramazlik ya da tembellik olarak yorumlayan anne-babalar çocukla iliskilerinin bozacak derecede sürekli ceza verme egilimindedirler Oysa bu çocuklarin cezalardan pek anlamadiklari kisa süre içinde görülecektir Tedavide çocukla yeniden saglikli iliski kurabilmenin yollari aranir Ailenin çocuga yönelik tutumlari gözden geçirilerek yanlislar ayiklanmaya çalisilir DEHB’nun tedavisinde ilaçlar önemli yer tutarlar Dikkat arttirmaya ve davranislarin kontrol edilmesine yönelik ilaç tedavisi uzun yillardir kullanilmaktadir Stimülanlarin bulunmasiyla ilaç tedavisinde ciddi gelismeler olmustur Günümüzde DEHB’nun tedavisinde Metylfenidat, dextroamfetamin ve pemolin gibi stimülanlarin yaninda bazi antidepresan ve karbamezapin’den yarar görüldügü bilinmektedir Medikal tedaviden elde edilen sonuçlar çocugun yasi, zeka düzeyi, ailenin tedaviye uyumu ve sebati gibi faktörlerden etkilenmektedir Stimülanlarin devreye girmesiyle tedaviden elde edilen basari orani oldukça artmistir Stimülanlar; tedavideki basarilari yanindi, güvenilir ilaç olmalari, çocuklarda bagimlilik yapmamalari ve yan etkilerinin az olmasi nedeniyle tercih edilirler Ülkemizde psikiyatrik ilaç kullanimi konusundaki yanlis bilgilenmeler DEHB olan çocuklarin gerektiginde ilaç kullanmalarini da engellemektedir Ailenin yan etkilerden korkarak ilaç reddetmesi, tedaviyi geciktirmekte ve sonradan geri dönüsümü olmayan sonuçlar dogurabilmektedir Ögrenme güçlügü çeken çocuklarda özel egitim programlarinin uygulanmasi gerekebilir Kalabalik siniflarda dikkatlerinin dagilmasi nedeniyle ögrenemeyen çocuklara bireysel egitim ögrenemeyen çocuklara bireysel egitim destegi verilmelidir Olumsuz davranislarin düzeltilmesi ve yerine olumlu davranislarin konulmasi için çesitli destekleyici ve davranisçi tedavi teknikleri uygulanabilir kaynak: psikoturk