Mani Depresif Psikoz

MANIK DEPRESIF PSIKOZ NEDIR ?
(Iki uçlu mizaç bozuklugu, bipolar duygulanim bozuklugu, psikoz manik depresif-PMD)
Hastanini duygulanimi mani dönemlerinde nese, depresyon dönemlerinde umutsuzluk ve çökkünlükle karakterizedir Ara dönemlerde kisi normale döner Bazi hastalarda mani ve depresyon belirtileri bir arada görülürken, bazi hastalarda belirtiler hafif düzeydedir (hipomani)
Toplumda görülme sikligi %1-2’dir Kadinlar ve erkeklerde esit oranlarda görülür Hastalar ilk atagi genelde yirmi yaslarinda geçirirler ancak daha önce veya daha sonra da olabilir Bes alti yaslarinda veya elli yasindan sonra ilk atagini geçiren hastalara da rastlanabilmektedir Bazen ilk atak depresyondur, bu durumda tani koymak zordur ve genelde gecikir Hastaligin ortaya çikisi siklikla kisinin meslek ve es seçimi dönemine rastlar ve kisa sürede tani konulup önlem alinmazsa kisinin hayatinda önemli sekeller birakir Hastalik taskinlik yani mani döneminde ise asiri para harcama cinsel ilgi ve aktivitede artma ile kisiye ve aileye ciddi maddi ve manevi zararlar verir Çökkünlük dönemleri ise diger depresyonlara göre daha agirdir ve intihar riski daha yüksektir
Hastaligin belirtileri, süresi ve siddeti kisiden kisiye degisir Bazi hastalarda mani bazilarinda ise depresyon daha baskindir Bazen de mani ve depresyon esit oranda görülür Ataklar birkaç günden birkaç aya kadar degisir Özellikle tedavi edilmediginde uzun sürer Hastalar yasamlari boyunca ortalama 10 atak geçirirler ancak bundan az veya fazla sayida atak olabilir Atak sayisi arttikça ataklar arasindaki süre kisalir Bir yil içinde dört veya daha fazla sayida atak oldugunda hizli döngülü mani olarak adlandirilir
HASTALIK NEDEN ORTAYA ÇIKAR?
Pek çok rahatsizlikta oldugu gibi bu hastaligin nedeni de tam olarak bilinememektedir Diger psikiyatrik hastaliklar içinde genetik geçisi en fazla olan rahatsizlik manidir Hastalarin %50’sinin anne veya babasinda ayni hastalik oldugui tespit edilmistir Tek yumurta ikizlerinden birinde mani oldugunda digerinde mani görülme orani %70 tir Bu hastalarin birinci derece yakinlarinda mani ve depresyon görülme orani normal topluma göre daha ------ Akrabalik derecesi azaldikça risk azalmaktadir Örnegin hastanin kuzeninin ayni hastaliga yakalanma riski kardesine göre daha düsüktür
Hastaligin beyindeki nörotransmitter dedigimiz maddelerin islevlerinde bozulma ile ortaya çiktigi düsünülmektedir
Bilgisayarli tomografi ve MRI tetkiklerinde bu hastalarda bazi degisiklikler gözlenmektedir ancak bu hastaliga özgü bir degisiklik tespit edilememistir Yine EEG bulgulari da bir özellik göstermemektedir
Dogum sonrasi hastaligin aktive olmasi hormonal degisikliklerin de rolü oldugunu düsündürmektedir
Uykusuzlugun mani atagi ile yakin iliskisi vardir Hastalar genelde ilk atagin uykusuzlukla basladigini ifade ederler
Multiple skleroz, kafa travmasi veya epilepsi gibi bazi hastaliklarda mani de görülebilmektedir Yine bazi ilaçlarda mani ortaya çikarabilmektedir
MANI BELIRTILERI NELERDIR?
Mani belirtileri söyle özetlenebilir:
[*]Enerji artisi, kolay yorulmama, [*]Asiri neselenme veya asiri sinirlilik [*]Dikkatin çabuk dagilmasi [*]Uyku ihtiyacinda azalma [*]Muhakeme yeteneginde bozulma, düsüncelerde asiri artma [*]Cinsel istek ve aktivitede artma [*]Hastaligi kabul etmeme [*]Asiri para harcama [*]Riskli davranislar içine girme [*]Konusmada asiri artma, konusmanin bölünememesi, hizli konusma [*]Kendine asiri güven, kendini büyük ve önemli biri olarak görme
Bu belirtilerin tek basina bulunmasi bir anlam ifade etmez tani koyabilmek için birkaçinin bir arada olmasi ve bir süredir devam ediyor olmasi gerekir Mani atagi hizli baslangiçlidir ve hastalar atagin uykusuzlukla basladigini ifade ederler Kisi kendini asiri iyi hisseder, dikkati çok artmistir, kendine çok güvenmektedir ve sosyal iliskileri kolayca kurar hale gelmistir, çevredeki insanlara satasma, laf atma ------Baskalarinin konusmalarina katilir çevredekileri bu nedenle rahatsiz ederler Duygulanimda kisinin kendisini iyi hissetmesinin yaninda ani duygu degismeleri ve dengesizlik ------ Hasta gülerken aniden aglamaya veya bagirmaya baslayabilir Mani ve depresyonun birlikte bulundugu durumda depresyon ve mani belirtileri ayni anda bir arada bulunabilir veya birinden digerine geçis ------ Hastalik ilerledikçe asiri konusma ve hareketlilikte artis görülür Bazen konusma o kadar artar ki kisi cümleleri tamamlayamaz olur, konusmada birbiri ile baglantisi olmayan kelimelerin art arda siralanmasi dikkati çeker Kisi önemli birisidir, önemli görevler üstlenmistir, aklinda gerçeklestirilmesi güç planlar vardir, hatta bu nedenle kendisine zarar vermeye veya yok etmeye çalisanlar vardir Davranislar kontrolsüzdür Toplum kurallarini hiçe sayar Karsi cinse sakintilik edebilir, trafik kurallarini hiçe sayabilir Asiri para harcama, asiri makyaj yapma, göze çarpan giysilerle dolasma olabilir Hasta ödeyemeyecegi borçlar altina girebilir, kredi kartlarini sonuna kadar kullanabilir Yine kontrolsüz sekilde kumar oynayabilir Gayrimenkullerini yok pahasina satmaya veya baskalarina bagislamaya kalkabilir Bazi hastalar kendilerini kontrol edebilmek için alkole yönelir Bazen kisi gerçek hayatla ilgisini koparip hayal dünyasinda yasamaya baslayabilir Bu durumda sizofreniden ayrimi güçtür Bazi bedensel hastaliklar ve ilaç kullanimlarinda da benzer tablolar ortaya çikabilir bunlarin ayrimi gerekir Hastalar genelde hastaliklarinin farkinda degildir ve bu nednle doktora gelmek istemezler