Sargilari Epoksi Reçine İle Örtülü Kuru Tip Og/Ag Dağıtım Güç Transformatörleri

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-15-2012

Genel anlamı ile Kuru Tip Transformatörler;manyetik devresi ve sargıları yalıtıcı bir sıvıya daldırılmamış olanbir transformatörlerdir

Bu transformatörler 1970�li yıllara kadarsargıları E veya H sınıfı izolasyona sahip iletkenler kullanılaraküretilmişlerdir

Ancak dielektrik dayanımından dolayı genellikle 10 kVseviyesinin üstüne çıkılamamıştır

1970�li yıllardan itibaren reçineteknolojisinde sağlanan gelişmeler reçinenin işlenmesinde, kısmi deşarjve reçinenin ömrü ile ilgili problemleri çözmüş ve günümüzde yaygınkullanımı olan (36 kV gerilim seviyesi de dahil) sargıları epoksi reçine ile örtülmüş dökme reçineli kuru tip transformatörler üretilmeye başlanmıştır

SARGILARI DÖKME REÇİNE EPOKSİ İLE ÖRTÜLMÜŞ KURU TİP TRANSFORMATÖRLERİN YAPISI:

Sargılarıepoksi reçine ile örtülmüş dökme reçineli kuru tip transformatörlerinyağlı tip trafolara göre başlıca farkı manyetik devrenin ve sargılarınyalıtıcı bir sıvıya daldırılmamış olmamasıdır

Sargılar cam elyaftakviyeli epoksi ile örtülmüş ve yalıtılmıştır

Soğutma ortamı havadır

ÖZELLİKLERİ:

1

Sargıyalıtımında kullanılan epoksi kolay tutuşmayan, kendi kendine sönebilenve arka maruz kaldığında dahi çevreye zehirli gaz yaymayan özellikleresahiptir

2

Neme karşı yüksek dayanıklılığa sahiptir %100 nemli ortamlarda dahi çalışmasında herhangi bir sakıca bulunmamaktadır

3

Fanlı soğutma sistemi ilavesi ile güç kapasitesinin %50�ye varan oranlarda artırmak mümkün olabilmektedir

4

Korumave sinyal donanımı olarak sadece sargıları, yüksek çevre sıcaklığı veyaaşırı yüklenmelerin neden olduğu izin verilmeyen aşırı ısınmalara karşıkoruyan Sıcaklık Kontrol Sistemi bulunur

5

Mahfaza içine alınarak insanların yoğun olarak bulunabileceği yerlerde emniyetle kullanılabilir

6

Sargı yapısı nedeniyle kısa devrelere karşı yüksek dayanıklılık göstermektedir

Bakımgerektirecek herhangi bir parçası mevcut olmadığından işletme ömrüboyunca bakım gerektirmemektedir

Bu nedenle işletme masrafları yokdenecek kadar azdır

AVANTAJLARI:

Sargılarıepoksi reçine ile örtülmüş dökme reçineli kuru tip transformatörleryukarıda belirtilen özelliklerinden dolayı pek çok avantajlara dasahiptir

Bunlar;

1

Sadece mahfaza içine alınarak ve başka da önlem gerektirmeden doğrudan doğruya insanların yakınında kullanılabilmek mümkündür

2

Çevre sağlığını olumsuz etkilemediğinden özel önlemler gerektirmezler

3

Yangına karşı son derece güvenlidir

Yangın ortamında yangını hızlandırıcı etkisi yoktur

4

Küçük boyutlarından dolayı aynı güçteki yağlı transformatörlere oranla daha az bir alan kaplamaktadır

5

Sargıların rijit yapısından dolayı kısa devrelere karşı mekanik dayanımı oldukça yüksektir

6

İşletmede bakım gereksinimi yok denecek kadar azdır

7

Doğrudan doğruya tüketici ağırlık merkezine yerleştirilmesi mümkün olduğundan kablo yatırımları ve bakır kayıpları azalmaktadır

8

Soğutucu fan kullanılarak anma işletme gücünü sürekli % 50�ye varan oranlarda artırmak mümkündür

TRANSFORMATÖRÜ DEVREYE ALMADAN ÖNCE ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER

1

Dökmereçineli kuru tip transformatörler yalnız üzerindeki kaldırmakulaklarından kaldırılarak taşınmalıdır

Kesinlikle bobinlerden tutarakçekme ve itme yapılmamalıdır

2

Ambarlama işlemi; üstü kapalı, güneş ışını olmayan, nem ve su buharından uzak -25°C�den soğuk olmayan dahili ortamlarda yapılmalıdır

3

IP00 koruma sınıfında (Hücresiz) olan bir dökme reçineli kuru tiptransformatörün yerleştirmesinde imalatçısı tarafından verilen minimummesafelere dikkat edilmelidir

Bu mesafeler kablo bağlantılarınınyapılabilmesi ve elektrik yönden korumanın sağlanması için gereklidir

4Dökmereçineli kuru tip transformatörün bir elektrik tesisineyerleştirilmesinde; tesadüfi dokunmaklara karşı korunmak için gerekliönlemler alınmalıdır

Bunun için pratikte çeşitli metotlar uygulanır

Dökme reçineli kuru tip transformatörler elektrik tesislerinde tekolarak kullanıldıklarında bariyer ve tel kafesle koruma öngörülmektedir

5

Transformatörünnominal yükü ile yüklenebilmesi için içinde bulunduğu odanın havasıcaklığı 40°C�i aşmamalıdır

Sıcaklığın artması durumunda oda içindekiısının dışarı atılması yani havalandırılması gereklidir

10-15-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Sargilari Epoksi Reçine İle Örtülü Kuru Tip Og/Ag Dağıtım Güç Transformatörleri Genel anlamı ile Kuru Tip Transformatörler;manyetik devresi ve sargıları yalıtıcı bir sıvıya daldırılmamış olanbir transformatörlerdir Bu transformatörler 1970�li yıllara kadarsargıları E veya H sınıfı izolasyona sahip iletkenler kullanılaraküretilmişlerdir Ancak dielektrik dayanımından dolayı genellikle 10 kVseviyesinin üstüne çıkılamamıştır 1970�li yıllardan itibaren reçineteknolojisinde sağlanan gelişmeler reçinenin işlenmesinde, kısmi deşarjve reçinenin ömrü ile ilgili problemleri çözmüş ve günümüzde yaygınkullanımı olan (36 kV gerilim seviyesi de dahil) sargıları epoksi reçine ile örtülmüş dökme reçineli kuru tip transformatörler üretilmeye başlanmıştır SARGILARI DÖKME REÇİNE EPOKSİ İLE ÖRTÜLMÜŞ KURU TİP TRANSFORMATÖRLERİN YAPISI: Sargılarıepoksi reçine ile örtülmüş dökme reçineli kuru tip transformatörlerinyağlı tip trafolara göre başlıca farkı manyetik devrenin ve sargılarınyalıtıcı bir sıvıya daldırılmamış olmamasıdır Sargılar cam elyaftakviyeli epoksi ile örtülmüş ve yalıtılmıştır Soğutma ortamı havadır ÖZELLİKLERİ: 1Sargıyalıtımında kullanılan epoksi kolay tutuşmayan, kendi kendine sönebilenve arka maruz kaldığında dahi çevreye zehirli gaz yaymayan özellikleresahiptir 2Neme karşı yüksek dayanıklılığa sahiptir %100 nemli ortamlarda dahi çalışmasında herhangi bir sakıca bulunmamaktadır 3Fanlı soğutma sistemi ilavesi ile güç kapasitesinin %50�ye varan oranlarda artırmak mümkün olabilmektedir 4Korumave sinyal donanımı olarak sadece sargıları, yüksek çevre sıcaklığı veyaaşırı yüklenmelerin neden olduğu izin verilmeyen aşırı ısınmalara karşıkoruyan Sıcaklık Kontrol Sistemi bulunur 5Mahfaza içine alınarak insanların yoğun olarak bulunabileceği yerlerde emniyetle kullanılabilir 6Sargı yapısı nedeniyle kısa devrelere karşı yüksek dayanıklılık göstermektedir Bakımgerektirecek herhangi bir parçası mevcut olmadığından işletme ömrüboyunca bakım gerektirmemektedir Bu nedenle işletme masrafları yokdenecek kadar azdır AVANTAJLARI: Sargılarıepoksi reçine ile örtülmüş dökme reçineli kuru tip transformatörleryukarıda belirtilen özelliklerinden dolayı pek çok avantajlara dasahiptir Bunlar; 1Sadece mahfaza içine alınarak ve başka da önlem gerektirmeden doğrudan doğruya insanların yakınında kullanılabilmek mümkündür 2Çevre sağlığını olumsuz etkilemediğinden özel önlemler gerektirmezler 3Yangına karşı son derece güvenlidir Yangın ortamında yangını hızlandırıcı etkisi yoktur 4Küçük boyutlarından dolayı aynı güçteki yağlı transformatörlere oranla daha az bir alan kaplamaktadır 5Sargıların rijit yapısından dolayı kısa devrelere karşı mekanik dayanımı oldukça yüksektir 6İşletmede bakım gereksinimi yok denecek kadar azdır 7Doğrudan doğruya tüketici ağırlık merkezine yerleştirilmesi mümkün olduğundan kablo yatırımları ve bakır kayıpları azalmaktadır 8Soğutucu fan kullanılarak anma işletme gücünü sürekli % 50�ye varan oranlarda artırmak mümkündür TRANSFORMATÖRÜ DEVREYE ALMADAN ÖNCE ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER 1Dökmereçineli kuru tip transformatörler yalnız üzerindeki kaldırmakulaklarından kaldırılarak taşınmalıdır Kesinlikle bobinlerden tutarakçekme ve itme yapılmamalıdır 2Ambarlama işlemi; üstü kapalı, güneş ışını olmayan, nem ve su buharından uzak -25°C�den soğuk olmayan dahili ortamlarda yapılmalıdır 3IP00 koruma sınıfında (Hücresiz) olan bir dökme reçineli kuru tiptransformatörün yerleştirmesinde imalatçısı tarafından verilen minimummesafelere dikkat edilmelidir Bu mesafeler kablo bağlantılarınınyapılabilmesi ve elektrik yönden korumanın sağlanması için gereklidir 4Dökmereçineli kuru tip transformatörün bir elektrik tesisineyerleştirilmesinde; tesadüfi dokunmaklara karşı korunmak için gerekliönlemler alınmalıdır Bunun için pratikte çeşitli metotlar uygulanırDökme reçineli kuru tip transformatörler elektrik tesislerinde tekolarak kullanıldıklarında bariyer ve tel kafesle koruma öngörülmektedir 5Transformatörünnominal yükü ile yüklenebilmesi için içinde bulunduğu odanın havasıcaklığı 40°C�i aşmamalıdır Sıcaklığın artması durumunda oda içindekiısının dışarı atılması yani havalandırılması gereklidir