Türkiye’De Matbaacılık Tarihi

Türkiye’de Matbaacılık Tarihi

Sultan 2 Beyazit'ın 1492 yılında topraklarına kabul ettiği engizisyondan kaçan yahudiler matbaa tekniğini beraberlerinde getirmişlerdi Osmanlı'ya gelişlerinden hemen bir yıl sonra David ve Samuel ibn Namhias kardeşler 1493 yılında İstanbul'da ilk basımevini (matbaasını) kurarlar Kendilerine tevrat ve dnii kitaplar basma izni verilmişti Bu sebepten sadece tevrat dua ve din tarihi kitapları basılmıştır Bu tarihten sonra çeşitli kereler matbaa açma girişiminde bulunan Osmanlı'nın islam tebasından kişilere hep karşı çıkılmış Kuran'ın daha önce olduğu gibi mutlaka elle yazılması gereğini belirten bu kişiler zamanın önemli kişileri olan hattatlar tarafından kışkırtılmış ve himaye görmüşlerdir Osmanlı topraklarında çalışan ilk matbaadan 234 yıl sonra Osmanlı'nın islam tebasınadan olan İbrahim Mütefferika Lale Devri olarak bilinen dönemde 1772 yılında matbaasını kurmuştur Matbaasında basılan ilk kitap Kitab-ı Lügat-ı Vankulu (Vankulu sözlüğü)’dur Mütefferika yaşamı boyunca 18 farklı eser basmıştır Ancak kitapların maliyetlerinin ve buna bağlı olarak fiyatlarının çok yüksek olması matbaacılığın yaygınlaşmasını engellemiştir Mütefferka’nın ölümünden sonra matbaa zaman zaman atıl kalsa da çalışmaya devam etmiştir Matbaanın başına 1754 yılında İbrahim ve Ahmet Efendiler 1783 yılından sonra Beylikçi Raşid Mehmed Efendi ve Vak’a-nüvis Vasıf Efendi geçmişlerdir

1769 yılında Abdurrahman Efendi Mühendisane matbaasını kurmuştur Daha sonra Üsküdar matbaası(1802) ve sonrasında Takvimhane-i Amire adında bir matbaa daha açıldı (1831) Bu sırada Mısır’da Kavalalı Mehmet Ali Paşa Bulak matbaasını kurdu (1822) 1833 yılında ülkede 54 matbaa (15’i litografi) 1948 yılında 509 matbaa ve 1983 yılında 3537 matbaa bulunmaktaydı 2007 yılında 6000 civarında matbaa bulunmaktadır

Günümüzde Türk matbaacılığı teknolojik gelişmelere bağlı olarak gelişimini sürdürmektedir Basım sektörü Avrupa’daki emsalleriyle aynı kalitede ürünler üretebilmektedir Hazır teknoloji üretici ülkelerden alınmakta ülkemizde başarı ile uygulanmaktadır Ancak Türkiye bazı istinalar hariç teknoloji üretmekten uzak fakat iyi bir teknoloji takipçisi durumundadır Fust ise sermayesini katmıştır İlk çalışmaları olan 42 satırlık İncil’i 1455 yılında basmışlardır Fust ve Gutenberg işlerin yolunda gitmemesi neticesinde ortaklıklarına son vermiştir 1462’de Nassau başpsikoposunun askerleri Mainz şehrine saldırdı Kaçan basımcılar Avrupa’nın her yanına dağıldı