|
Prof. Dr. Sinsi
|
Geleneksel Bursa Kadın Kıyafetleri Nelerdir
Sıktırma: Üçeteğin ve kapatmanın üstüne işe gidilmediği zaman "sıktırma" giyilir Bu bir nevi sütyen vazifesi görür Arkası dirilden, önleri kırmızı bezdendir Boyu oldukça kısadır, göğüs altı hizasında biter Ön beden arka bedene kol altına denk gelen yan parçayla birleştirilir Önlere üçer parmak eninde siyah pamuklu kumaş geçirilmiştir Elde kapitone dikişle kırmızı kumaşa monte edilir Üzeri tamamen işlidir İşlerin arasına zigzag sutaşıyla süslemeler yapılır Önde dört düğme ve binilerle iliklenir Oldukça dar kesimlidir Yaka etrafına, önlere ve ön etek ucuna bir sıra beyaz boncukla süsleme yapılır
Sarka: Sıktırmanın üzerine "sarka" giyilir Sarkaya, fermene, ilbade gibi adlar verilir Yine bordo, kırmızı, yeşil, siyah renklerde pamuklu kumaştan yapılır, içi çiçekli divitinle astarlanır, üstten kapitone dikiş yapılır Cepken şeklinde olup, iliklenmeden kullanılır Sıfır yakalı ve düz kolludur Boyu bel hizasındadır Önler dört parmak eninde telle işlidir Ayrıca önlere ve ön etek uçlarına bir sıra pullu veya boncuklu oya geçirilir
Kadifeden ya da çuhadan yapılan sarkaları gelinler giyerler Bu sarkalar ağır işlemeli olur
Güdük: İşe gidilirken daha basit olan "güdük" giyilir Güdüklerin içi pamukla astarlanır "olgarlama" dikişle tüm beden parçaları kapitone olup, dikişlerin üzerine de pul ve boncukla işlemeler yapılır Kollar bedene kare kuşla tutturulur
Önlük: Güdük, sarka ya da kapatma nın önüne "önlük" tutulur Önlük, dikdörtgen şeklinde olup siyah renkli yün dokumadır Kumaşın kendi enine sadık kalınarak iki enden yapılır Enler birbirine renkli ipliklerle eklenir Her en, çift sıra çizgili olup arasında bağlama batik tekniğiyle elde edilmiş yuvarlak desenler vardır Bu desenlerin ortasında renkli püsküller bulunur Bel kısmındaki bağcıklarla bele bağlanır Etek boyu diz kapağından yaklaşık 10 cm aşağıdadır
Arkalık Kuşak: Bele, önlüğün üzerine "arkalık" sarılır Arkalık 1 metrekare büyüklüğünde siyah yün dokumadır Üzeri beyaz çizgili ve serpme benekli dokumadan desenlidir İki kenarı uzun saçaklıdır Bele üçgen katlanarak sarılır Arkalığın üstüne "dizge" veya "çizge" denilen bir kuşak daha sarılır Yün dokuma olan bu kuşağa "Kolan" adı da verilir Kolan, 3-4 m uzunluğunda iki parmak genişliğindedir Çarpana dokuma olup, çok çeşitli desenlerdedir İki ucu yünden yapılma uzun püsküller ve boncuklarla süslüdür
Kuşağın üzerine gelinler gümüş veya altın gümüş karışımı kemerler takarlar
Çorap - Ayakkabı: Ayağa yünden, beş örülmüş desenli çoraplar, üzerine ise çetik veya yemeni giyilir
Baş Giyimi: Baş süslemeleri apayrı bir hüner gerektirir Başa önce "saçlık" takılır Bir bez üzerine tutturulmuş altı adet uzun örgülü saçtan ibarettir Örgülerin ucundan bir karış yukarısı çividi mavi renkte yünle örülmüş olup, uçları püsküllüdür, Saçlık, saça tutturulduktan sonra başa boncuklu fes giyilir Fesin yüksekliği en az 10 cm'dir Üzerine yünden örülme takke geçirilir Tepesi ve önü boncukla işlidir Arkasında pullu boncuklu örülmüş "kaşbastı" süslemeleri vardır Etrafına "almalı" denilen yazma sarılarak kullanılır
Baş donanımında bazı farklılıklar görülür Genç kızlar günlük olarak başlarına akbez, gelinler çeşitli renklerde krepler, oyalı-pullu yazmalar; yaşlılar üstlük örterler Yaşlılar başörtülerinin altına beyaz takke giyerler Takkenin üzerine karabez, onun üzerine "üstlük" örterler Gelinler başa takke takarlar, takkenin üzerinde dizili gümüş paralar olur Üstüne kırmızı, sarı, yeşil gibi renklerden krepler örtünürler Takkenin iki yanına, iki önüne, iki arkasına toplam altı tane krep sarkıtırlar Tepeden dört sıra sim tel tutturulur Tellerin boyu topuklara kadar uzun olur Buna "duvak gülü" denir
Gelinler düğünden sonra bir ay, üç krep örtünürler Başlarında duvak gülü, arkalarında tel, kırmızı, sarı, yeşil yazmayı sırayla örtünürler Ardından iki telli krep arasına sarı yazına, üzerine bir al, bir yeşil (emir) yazmayı, sarık şeklinde kullanırlar Daha sonra da yazma ve akbez örtünürler
Genç Kız Baş Giyimi: Genç kız baslıkları yüksekçedir Bu doğal yün renginde veya kırmızı yünden örülen bir çeşit festir İç kısmından mukavva ile serileştirilir Tepesi oldukça sık boncuklarla işlenir Başlığın çevresine "almalı" veya "alyanak" denilen siyah üzerine kırmızı elma motifli yazma bağlanır Başlığın ön kısmına çeşitli motiflerde renkli boncuklarla bezenmiş "mendiller takılır Birbirine bağlı üç parça halindedir Mendilli başlık, düğün veya bayram törenlerinde takılır Başlığın iki yanında renk renk yünlerden yapılmış toplar bulunur Bunlara beyaz boncuklar ve karanfiller dizilir Kuru karanfil bir nevi parfümdür, kadınların güzel kokmalarını sağlar
Terlik: Başlığın içinde terlik denilen beyaz bir başlık daha vardır Takkenin çevresinde boncukla örülmüş, iki parmak kalınlığında "kaşbastı" süslemesi bulunur Terlik üzerine giyilen esas başlık gündelik olarak kullanılmakladır
Yanakdöven: Yeni gelinde başörtüsünün kenarlarında yanakdövenler dikili olur Yanaklar üzerinde küme küme boncuklar ve pullar hareket ettikçe kadınların yanaklarını döver Genç gelinde de zülüf kesilir
Genç kızlarda bu kadar süslü başlık olmaz, takı takmaz, zülüf kesmezler
Gıdıklık: Aksesuar olarak boyuna "gıdıklık" takılır Gıdıklık; kırmızı, beyaz, siyah, mavi, sarı renklerde boncuklardan örülmüş bir nevi gerdanlıktır Bundan başka aralarına boncuk dizilmiş, turalı para da bulunur
Uludağ dağ dibi köylerinde sarkıtmalı gelin fesi, pullu-pulyatlı ağır gelin bazisi kullanılır
Kıvrak: Dışarı yabana gidilirken, bu gibi kıyafetlerin üzerine "kıvrak" giyilir Yaka kısmı "V" şeklinde olup ipek ya da kadifeden yapılır Omuz kısımları basmayla astarlanır Entari ya da paça üzerine giyilir Göğüs hizasından itibaren yapılan büzgü, genişliği sağlar Boyu oldukça uzundur
|