Şanlıurfa Harran Evleri

Şanlıurfa Harran EvleriŞanlıurfa Harran ilçesinin sivil mimari örneklerinden Harran Evleri yörenin ilgi çeken yapıları arasındadır Bu evler bindirme tekniğinde yapılmış, üzerleri külah biçiminde kubbelerle örtülmüştür

Sivil mimaride kubbeli evlerin geçmişinin de düz damlı evler kadar eski olduğu kaynaklardan öğrenilmektedir Nitekim Musul yakınında Arpachiyah, Tiflis yakınında Schulaveri ve Kıbrıs’ta yapılan kazılarda bunlara benzer kubbeli evlere rastlanmıştır Bu tür yapılar daha çok MÖ6000 yıllarına kadar tarihlendirilmektedir Bu tür sivil mimari örnekleri Mezopotamya ve Ege’de de MÖ3000 yıllarına kadar yoğun biçimde yapılmıştır Ayrıca İtalya’nın Apulya bölgesindeki kırsal kesimlerde Harran evlerine benzeyen bu tür bindirme tekniği ile yapılmış kubbeli yapılarla karşılaşılmıştır

yüzyılın başında Anadolu’da yapılan araştırmalarda Urfa ve Birecik arasında kubbeli evlerin yoğun biçimde yapıldıkları görülmektedir Bu tür evler Suruç ve çevresinde, Urfa-Akçakale arasında ve Harran çevresinde bulunmaktadır Harran evleri tuğla kubbelerle örülmüş, diğerleri ise kerpiçten yapılmışlardır Harran evlerindeki kubbelerin tuğla ile örülmesinin nedeni yörede bol miktarda tuğla malzemesinin bulunmasından kaynaklanmaktadır Ayrıca yörede ağacın olmayışı da bunun bir başka nedenidir

Harran ilçesinin güney kesiminde yoğunlaşan bu evler eski kent kalıntıları üzerine yaklaşık 150-200 yıl öncesi yapılmışlardır Bu bölge 1979 yılında Arkeolojik ve Kentsel sit alanı olarak ilan edilmiş ve böylece sayıları bine yaklaşan bu evler koruma altına alınmıştır

İçeriden kubbeli olan bu üst örtüye geçiş basit tromplar ve pandantiflerle sağlanmıştır Yükseklikleri 5 myi aşmayan bu kubbeler 30–40 tuğla dizisi ile örülmüştür

Kubbeli evler ikili, üçlü, dörtlü, beşli ve altılı gruplar içermektedir Bunlar içeriden kemerlerle birbirlerine bağlanmış ve böylece geniş mekânlar elde edilmiştir Bu kubbelerin bir özelliği de üzerlerinin açık bırakılmış olmalarıdır Bu açıklık içerideki dumanın dışarıya çıkmasını sağladığı gibi aynı zamanda da iç mekânın aydınlanmasını sağlamaktadır Kubbelerin onarılması için, yan kısımlarına zaman zaman tırmanma çıkıntıları yapılmıştır

Harran evlerinin duvarları ve üst örtüleri balçık harçla sıvanmıştır Aynı sistem içeride de uygulanmıştır Harran evleri yazları serin, kışları da sıcaktır