Fatih Paşa Camisi (Kurşunlu- Bıyıklı Mehmet Paşa Camisi) (Diyarbakır)

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-14-2012

Fatih Paşa Camisi (Kurşunlu- Bıyıklı Mehmet Paşa Camisi) (Diyarbakır)

Diyarbakır’ın kuzeydoğusunda İçkale’nin güney kapısından başlayan yolun üzerindedir

Kitabeli dış kapısı 1819 yılında yıkılmıştır

Diyarbakır’ın ilk Valisi Bıyıklı Mehmet Paşa tarafından 1516-1520 yıllarında yaptırılmıştır

Osmanlı döneminde Diyarbakır’da yapılan ilk cami olan bu yapı, diğer Diyarbakır camilerinden farklı bir plana sahiptir

Yapıda taş ve düzgün olmayan malzemelerden de yararlanılmıştır

Son cemaat yeri sekiz sütunun taşıdığı yedi kubbe ile örtülmüştür

Son cemaat yeri siyah ve beyaz taşlardan yapıldığı için zengin bir görünümü vardır

Kemerlerin arasında sütunların üzerinde ve köşelerde bezemeli madalyonlar yapılmıştır

Caminin ibadet mekanından çok daha uzun olan bu tür son cemaat yerinin burada yapılmış olması, iki yanındaki mekanlardan kaynaklanmaktadır

Son cemaat yerinden bu yan mekanlara kapılar ve pencereler açılmıştır

Buradaki son cemaat yerinin kubbeleri Diyarbakır’daki diğer camiler gibi dışarıdan gizlenmemiştir

Özellikle orta giriş kubbesi daha da yükseltilmiştir

Son cemaat yerinin sağında Klasik Osmanlı mimarisinde görülen tek şerefeli minaresi bulunmaktadır

Kare kaidesi siyah taştan olup, üst köşelerdeki profillerle beyaz taşlı gövdeye geçilmektedir

Minarenin yanına türbe eklenirken minare kaidesinin bir kısmı kapatılmıştır

İbadet mekanının içerisinde dört kare paye üzerine pandantifli ana kubbe oturtulmuş ve bu kubbe dört kenardaki yarım kubbelerle desteklenmiştir

Bu yarım kubbeler duvarlara ve kemerlere birer büyük, daha sonra da daha küçük eksedralarla bağlanmıştır

İlk yapıldığı dönemde duvarların belirli bir yerine kadar yükselen çiniler onarım sırasında yerlerinden sökülmüş ve bir daha da yerlerine konulmamıştır

İçeride görülen kalem işleri son dönemde yapılmıştır

Mihrap ve minberi Klasik Osmanlı mihrap ve minberlerinin benzeridir

Bu caminin yanında Özdemiroğlu Osman Paşa’nın türbesi bulunmaktadır

Ayrıca hamam ve medrese olduğu sanılan birkaç ek yapının da kalıntıları görülmektedir

10-14-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Fatih Paşa Camisi (Kurşunlu- Bıyıklı Mehmet Paşa Camisi) (Diyarbakır) Fatih Paşa Camisi (Kurşunlu- Bıyıklı Mehmet Paşa Camisi) (Diyarbakır) Diyarbakır’ın kuzeydoğusunda İçkale’nin güney kapısından başlayan yolun üzerindedir Kitabeli dış kapısı 1819 yılında yıkılmıştır Diyarbakır’ın ilk Valisi Bıyıklı Mehmet Paşa tarafından 1516-1520 yıllarında yaptırılmıştır Osmanlı döneminde Diyarbakır’da yapılan ilk cami olan bu yapı, diğer Diyarbakır camilerinden farklı bir plana sahiptir Yapıda taş ve düzgün olmayan malzemelerden de yararlanılmıştır Son cemaat yeri sekiz sütunun taşıdığı yedi kubbe ile örtülmüştür Son cemaat yeri siyah ve beyaz taşlardan yapıldığı için zengin bir görünümü vardır Kemerlerin arasında sütunların üzerinde ve köşelerde bezemeli madalyonlar yapılmıştır Caminin ibadet mekanından çok daha uzun olan bu tür son cemaat yerinin burada yapılmış olması, iki yanındaki mekanlardan kaynaklanmaktadır Son cemaat yerinden bu yan mekanlara kapılar ve pencereler açılmıştır Buradaki son cemaat yerinin kubbeleri Diyarbakır’daki diğer camiler gibi dışarıdan gizlenmemiştir Özellikle orta giriş kubbesi daha da yükseltilmiştir Son cemaat yerinin sağında Klasik Osmanlı mimarisinde görülen tek şerefeli minaresi bulunmaktadır Kare kaidesi siyah taştan olup, üst köşelerdeki profillerle beyaz taşlı gövdeye geçilmektedir Minarenin yanına türbe eklenirken minare kaidesinin bir kısmı kapatılmıştır İbadet mekanının içerisinde dört kare paye üzerine pandantifli ana kubbe oturtulmuş ve bu kubbe dört kenardaki yarım kubbelerle desteklenmiştir Bu yarım kubbeler duvarlara ve kemerlere birer büyük, daha sonra da daha küçük eksedralarla bağlanmıştır İlk yapıldığı dönemde duvarların belirli bir yerine kadar yükselen çiniler onarım sırasında yerlerinden sökülmüş ve bir daha da yerlerine konulmamıştır İçeride görülen kalem işleri son dönemde yapılmıştır Mihrap ve minberi Klasik Osmanlı mihrap ve minberlerinin benzeridir Bu caminin yanında Özdemiroğlu Osman Paşa’nın türbesi bulunmaktadır Ayrıca hamam ve medrese olduğu sanılan birkaç ek yapının da kalıntıları görülmektedir