Bitlis Tarihçe

Bitlis Tarihçe

Bitlis Tarihçe

Geçmişi MÖ 2000'li yıllara dayanan bir yerleşim merkezi olan Bitlis il sınırları içinde Urartu Pers Mekadonya Krallığı roma ve Bizans dönemlerine ait izlere rastlanmaktadır

Halife Hz Ömer zamanında (641) İslamiyetle tanışan Bitlis Emeviler Abbasiler ve Mervanilerin yönetiminde kalmıştır Selçuklu ve Eyyubi Türkleri ile birlikte bölgeye gelen Müslüman Türklerden önce bölge Türk iskanını Anadolu'da İslamiyetle tanışan Proto-Türklerle birlikte Sultan Alparslan'dan beş buçuk asır önce görmüştür

Bitlis Müslüman Türklerin Anadolu'ya giriş tarihi olan 1071'den itibaren çeşitli Türk devlet ve beyliklerinin idarisinde (Safavi Selçuklu Eyyubi Ak Koyunlu Kara Koyunlu Devletleri Ahlatşahlar Çandaroğulları Şerefhanbey) Osmanlı İmparatorluğu'nun bölgeye hakim oluşuna kadar gelmiştir

1537 tarihli bir icmal defterinde Bitlis çevresindeki Tatvan Ahlat Muş Bulanık ve Hınıs nahiyeleri kendisine bağlı olan bir Osmanlı ili olarak gösterilmektedir

Daha sonra Muş sancağına bağlı bir kaza olarak 19 yüzyılın ortalarına kadar gelen Bitlis 1879'da Siirt Muş Genç Bitlis Merkez sancaklarının bağlı olduğu 4 sancak 19 kaza 8 nahiye ve 2088 köyden oluşan vilayet merkezi olmuştur Bitlis merkez sancağının sınırları bugünkü Bitlis ilinin sınırlarına denk düşmektedir

Bitlis 17 18 ve 19 yüzyıllarda bölgenin kültür ve sanat merkezi olmuştur Dönemin medrese cami külliye han hamam gibi yapıları bugün ilin geçmişteki o parlak döneminin delili olarak ayakta durmaktadır Evliya Çelebi Seyahatnamesinde monografisini çizdiği dört ilden biri Bitlis'tir Seyahatnamenin Türkçeye çevrilen 6 cildinin 200 sayfayı aşkın bölümü Bitlis ve çevresini anlatmaktadır

3 Mart 1916 tarihinde Ruslarca işgal edilen Bitlis Gazi Mustafa Kemal Atatürk komutasındaki 16 Kolordu ve Çanakkale cephesinden gelen 2 Ordu birlikleri ile milis güçlerinin mücadelesi sonucu 8 Ağustos 1816'da düşman işgalinden kurtarılmıştır

Birinci Dünya Savaşı başlarken nüfusu 60000'e yaklaşan Bitlis Rus işgali sırasında büyük bir yıkım ve göç yaşamış özellikle Ermeni çetelerinin katliamı sonucu il merkezinin nüfusu birkaç yüz kişiye kadar inmiştir

Bu sosyal kültürel ve ekonomik çöküntünün sonucu olarak 12 Haziran 1929'da 1509 sayılı Kanun'la Muş iline bağlanarak ilçe yapılan Bitlis 1936 yılında yeniden il olmuştur Ancak bu güzel şehir tüm çabalara rağmen Birinci Dünya Savaşı öncesi parlak günlerini yakalayamamıştır