Çifte Minareli Medrese ( Erzurum)

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-14-2012

Çifte Minareli Medrese ( Erzurum)
Erzurum’da Anadolu’nun en büyük medreselerinden biri olan Çifte Minareli Medrese’nin kitabesi bulunmadığından yapım tarihi kesinlik kazanamamıştır

Bununla beraber XII

yüzyılın ortalarına ait bir Saltuklu eserinin kalıntıları üzerine yapılmıştır

Yapının doğu duvarının aynı zamanda kale surları oluşundan ve mimari özelliklerinden XIII

yüzyıl sonlarında veya XIV

yüzyılın başlarında yapıldığı sanılmaktadır

Osmanlı döneminde harap bir halde bulunan yapıyı Sultan IV

Murat (1623-l640) onarmış ve top imalathanesi ve kışla haline getirmiştir

Sonraki yıllarda yeniden medreseye dönüşmüş, Cumhuriyetin ilk yıllarında bir süre Erzurum Arkeoloji Müzesi olmuştur

Osmanlı mimarisinde açık avlulu dört eyvanlı ve iki katlı medreseler gurubundan olan yapının iki yanında payandalar üzerinde yükselen iki minaresi ile Anadolu Osmanlı mimarisinde önemli bir yer edinmiştir

Ön cephesiyle dikkati çeken bu medresenin bu bölümünde cephe kompozisyonu oldukça belirgindir

Anadolu Selçuklu Mimarisinde portallerin yan yüzleri süslenmediği halde bu yapıda çeşitli bezemeler birbirini izlemektedir

Girişin derin nişi çeşitli derinliklerde palmet motifli beş sıra şeritle çerçevelenmiş üzeride mukarnaslarla tamamlanmıştır

Portalin bir bölümünü oluşturan figürlü panolar Orta Asya Türk Kültürünün izlerini yansıtan çift başlı kartal, hayat ağacı ve ejderlerden oluşan panolara yer verilmiştir

Ancak bunların tam olarak bitirilemediği de gözlemlenmektedir

00 m

dir

Sırlı tuğla minareler kalın yivli olup yer yer aralarına üçgen çiniler yerleştirilmiştir

Minarelerin pabuç kısımları kare çerçeveler içerisine alınmış ve son derece süslü daireler içerisine “Allah”, ”Muhammed” isimleri başta olmak üzere dört halifenin isimleri yazılmıştır

Medrese içerisine 5

20 m

derinliğinde, beşik tonoz örtülü bir dehlizden girilmektedir

Avlu dikdörtgen planlı olup, 30

50x12

20 m

ölçüsündedir

Avlu üç taraftan sivri kemerlerle birbirine bağlanmış on dört sütunun taşıdığı iki katlı revaklarla çevrilmiştir

Yan kenarlarda bulunan eyvanlar çatı hizasına kadar yükselmekte olup üst katlar ayrı ayrı merdivenlerle çıkılan enlemesine ikiye bölünmüştür

Girişin sağında 5

80x5

80 m

ölçüsünde üzeri kubbeli bir mescit bulunmaktadır

Medresenin güney tarafında ana eyvanın arkasında medreseye bitişik içten ve dıştan onikigen gövdeli, külahla örtülü bir kümbet bulunmaktadır

Bu kümbetin kitabesi olmadığından ne zaman ve kimin için yapıldığı anlaşılamamıştır

Kümbetin gövdesi iç içe yuvarlak kemerlerle bezenmiştir

Ayrıca zengin bezemelerle süslenmiştir

Kümbetin üzerini örten kubbesi de külah şeklindedir

Mumyalık kısmı haçvari planlı, çapraz tonozlu olup üst mekan mihraplı ve içten kubbe ile örtülüdür

Burada sanduka bulunmamaktadır

Bu nedenle de mescide çevrilmiştir

10-14-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Çifte Minareli Medrese ( Erzurum) Çifte Minareli Medrese ( Erzurum) Erzurum’da Anadolu’nun en büyük medreselerinden biri olan Çifte Minareli Medrese’nin kitabesi bulunmadığından yapım tarihi kesinlik kazanamamıştır Bununla beraber XIIyüzyılın ortalarına ait bir Saltuklu eserinin kalıntıları üzerine yapılmıştır Yapının doğu duvarının aynı zamanda kale surları oluşundan ve mimari özelliklerinden XIIIyüzyıl sonlarında veya XIVyüzyılın başlarında yapıldığı sanılmaktadır Osmanlı döneminde harap bir halde bulunan yapıyı Sultan IVMurat (1623-l640) onarmış ve top imalathanesi ve kışla haline getirmiştir Sonraki yıllarda yeniden medreseye dönüşmüş, Cumhuriyetin ilk yıllarında bir süre Erzurum Arkeoloji Müzesi olmuştur Osmanlı mimarisinde açık avlulu dört eyvanlı ve iki katlı medreseler gurubundan olan yapının iki yanında payandalar üzerinde yükselen iki minaresi ile Anadolu Osmanlı mimarisinde önemli bir yer edinmiştir Ön cephesiyle dikkati çeken bu medresenin bu bölümünde cephe kompozisyonu oldukça belirgindir Anadolu Selçuklu Mimarisinde portallerin yan yüzleri süslenmediği halde bu yapıda çeşitli bezemeler birbirini izlemektedir Girişin derin nişi çeşitli derinliklerde palmet motifli beş sıra şeritle çerçevelenmiş üzeride mukarnaslarla tamamlanmıştır Portalin bir bölümünü oluşturan figürlü panolar Orta Asya Türk Kültürünün izlerini yansıtan çift başlı kartal, hayat ağacı ve ejderlerden oluşan panolara yer verilmiştir Ancak bunların tam olarak bitirilemediği de gözlemlenmektedir 00 mdir Sırlı tuğla minareler kalın yivli olup yer yer aralarına üçgen çiniler yerleştirilmiştir Minarelerin pabuç kısımları kare çerçeveler içerisine alınmış ve son derece süslü daireler içerisine “Allah”, ”Muhammed” isimleri başta olmak üzere dört halifenin isimleri yazılmıştır Medrese içerisine 520 m derinliğinde, beşik tonoz örtülü bir dehlizden girilmektedir Avlu dikdörtgen planlı olup, 3050x1220 m ölçüsündedir Avlu üç taraftan sivri kemerlerle birbirine bağlanmış on dört sütunun taşıdığı iki katlı revaklarla çevrilmiştir Yan kenarlarda bulunan eyvanlar çatı hizasına kadar yükselmekte olup üst katlar ayrı ayrı merdivenlerle çıkılan enlemesine ikiye bölünmüştür Girişin sağında 580x580 m ölçüsünde üzeri kubbeli bir mescit bulunmaktadır Medresenin güney tarafında ana eyvanın arkasında medreseye bitişik içten ve dıştan onikigen gövdeli, külahla örtülü bir kümbet bulunmaktadır Bu kümbetin kitabesi olmadığından ne zaman ve kimin için yapıldığı anlaşılamamıştır Kümbetin gövdesi iç içe yuvarlak kemerlerle bezenmiştir Ayrıca zengin bezemelerle süslenmiştir Kümbetin üzerini örten kubbesi de külah şeklindedir Mumyalık kısmı haçvari planlı, çapraz tonozlu olup üst mekan mihraplı ve içten kubbe ile örtülüdür Burada sanduka bulunmamaktadır Bu nedenle de mescide çevrilmiştir