Erzurumun Çoğrafyası

Erzurumun Çoğrafyası

Erzurumun Çoğrafyası

Erzurum Doğu Anadolu bölgesinde 39°- 55 kuzey enlemi 41-16 doğu boylamı üzerinde bulunmaktadır İl kuzeyden Artvin-Rize batıdan Gümüşhane-Erzincan güneyden Bingöl-Muş doğudan Ağrı -Kars illeri ile çevrilmiş olup genel sınırları içinde 24768 km2 dir Merkez ilçesinin alanı 2892 km2 dir Erzurum Fırat nehrinin başlangıcı olan Karasu'nun yukarı havzasında kendi adı ile anılan geniş Erzurum Ovası'nın güneydoğusundaki Palandöken dizisinin Eğerli Dağ (2974 m) eteğinde ve deniz seviyesinden 1850-1980 m yükseklikte eğimli bir yüzeyde bulunmaktadır Doğu-batı yönünde ovalık "Pasinler-Erzurum ovaları" kuzey-güney yönünde dağlık görünüştedir Her iki ova tektonik olaylar sonucu kırılmalardan meydana gelmiş çöküntü ovalarıdır Kuzeydeki dağlar: Doğudan batıya doğru Çilligül Yeniköydüzü Ziyaret Tepesi Kargapazarı Gavur Dağları "Dumlu Tepesi" Yeşerçöl Kop dağlarıdır Güneydekiler: Akbaba Sakaltutan Nalbant Şahveled Alibaba Dumanlı Turnagöl Palandöken ve Karagöl dağlandır Kent Anadolu-Kafkasya-İran demiryolu bağlantısında olup ortaçağdan beri İran-Hind ve ortaasya ticaretinin Akdeniz ülkelerine giden yol boyu üzerinde çok önemli bir konaklama ve canlı bir alış veriş "Ticaret" merkezi oluşmuştur Tiflis-Kars üzerinden gelen Kafkas yolu ve Tebriz-Doğubeyazıt'tan geçen Kuzey İran yolu; diğer taraftan Sivas üzerinden Diyarbakır-Irak-Suriye-Basra körfezine ve Akdeniz kıyılarına giden yollar ile yine Sivas üzerinden Ankara-İstanbul Ankara-İzmir'e giden yollar burada birleşir Kuzey Anadolu dağlarını Kop ve Zigana geçitleri üzerinden aşarak Trabzon'da Karadenize ulaşan transit yoluda Erzurum’dan geçmektedir Bu tarihi yollara ilaveten Erzurum "İspir" üzerinden Rizeye "Bingöl" üzerinden Diyarbakır iline bağlanmış durumdadır

SICAKLIK

Erzurum'da en sıcak ay Ağustos en yüksek sıcaklık ortalaması 19° 6C dir Yıllık yüksek sıcaklık ortalaması 11° 5C dir Yapılan istatistiklere göre Temmuz ayında en yüksek sıcaklık ortalaması 26° Ağustosta en yüksek ortalaması 26° 6C dir Toprak üstü ortalama sıcaklık: 5°C 2044 gün lO°C 1492 gündür Donlu günler ortalaması 1566 dır Aralık ve Ocak ayları bütünü ile donlu geçmektedir Şiddetli donlu günler Kasım Aralık Ocak Şubat Mart aylarında devam etmektedir 0° ve altındaki en erken donlu gün Ekim sonunda başlar Mayıs ortalarında biter Erzurum'da şiddetli ve uzun bir kış mevsimi hüküm sürmektedir

RÜZGAR

Bölge ekseriyetle Sibirya antisiklonu ve Basra siklonu etkisi altındadır Kış aylarında Sibirya antisiklonunun etkisinde bulunmaktadır Rüzgar SE(Keşişleme) SW(Lodos) S(Kıble) yönlerindendir ilkbaharda Sibirya antisiklonunun etkisi yavaş yavaş azalmaya başlar kararsız bir rüzgar ve sıcaklık hüküm sürer Mayıs sonlarından itibaren kararsız haller de ortadan kalkar Yaz mevsiminde Asya'da geçici olarak teşekkül eden termal siklon merkezinin etkisi altındadır Rüzgarlar "Güneydoğusu” "Poyraz" ve "Yıldız" yönlerindendir Sonbaharda Basra termal siklonunun etkisi altındadır Rüzgarlar "Keşişleme" ve "Kıble" yönlerindendir Özet olarak şehirdeki rüzgarlar çok yönlü ise de hakim rüzgar "Lodos" yönlerindendir

NEM

Nisbi nem ortalaması %6l dir Kenti etkileyen basınç merkezlerinin sık sık değişmesi sıcaklığın fazla düşük olması nedeniyle nem aynı seviyede kalabilmektedir

KAR YAĞIŞI

En erken 20 Ekim'de yağmaya başlar 15 Mayıs'a kadar devam eder Merkez ilçe'de yılın 797 günü açık 2008 günü bulutlu 847 günü ise kapalı geçmektedir Kar yağışlı günler sayısının 501 olduğu Erzurum il merkezi yılın 1136 günü karla kaplı kalmaktadır Yine Merkez ilçe'de 159 günün sisli 75 günün dolulu 415 günün ise kırağılı geçtiği belirlenmiştir

AKARSULAR

Erzurum akarsu kaynakları bakımından çok zengindir Türkiyenin en yüksek yerlerinden olan il toprakları sıradağlar ve yüksek yaylalarla kaplıdır Karların erimeye başladığı Mart sonlarından Haziran sonlarına değin akarsular için "Kabarma" dönemidir Akarsu yataklarının derin olması nedeniyle genellikle su taşkınlığı meydana gelmez Erzurum İli Çoruh Aras ve Fırat havzalarının birleşme noktasındadır Üç havza ana akarsu kaynaklarını Erzurum dağlarından alır

- Karasu Fırat ırmağının en önemli koludur Erzurum ovasının kuzeydoğusundaki Dumlu Dağı'nın eteklerinden doğar Gürcü boğazını geçtikten sonra Kargapazarı Dağ'ından gelen küçük bir çayla birleşerek Erzurum Ovası'na girer daha sonra güneybatı yönünde akarak Erzurum Ovasını geçer Ovanın batısında Ovacık yaylalarından gelen Serçeme deresini alır ve 60 km uzunluğundaki Aşkale Boğazına girer Erzincan istikametine akan Karasu daha sonra Erzurum'un Palandöken dağlarından kaynayan Tuzla suyunu da kendisine katarak yolculuğuna devam eder

- Çoruh Irmağı: Mescit Dağı'nın batı yamaçlarından doğar fazla derin olmayan bir vadide batıya doğru akar Daha sonra Gümüşhane il toprakları içerisine girer kuzeye yönelerek Bayburt iline geçer Sonra doğuya yönelir Erzurum İl sınırları içine girer Çoruh ırmağı bu noktadan sonra Çoruh vadisi boyunca akar ve Çamlıkaya yöresinde Artvin il topraklarına girer

- Oltu Çayı: İki ana koldan oluşan Oltu Çayı geniş bir havzanın sularını toplamaktadır Birinci kol Kargapazarı dağlarının kuzeydoğu yamaçlarından çıkar Oltu ilçesini geçtikten sonra Kars-Sarıkamış ilçesinin batısında Allahüekber dağlarından çıkan ve Şenkaya ilçe merkezinin içinden geçen ikinci kolla birleşir Olur ilçesinin güneyinde kuzeybatıya yönelerek Artvin il sınırlarına girer ve Çoruh Irmağı ile birleşir

- Tortum Çayı: Mescit dağlarından çıkan Tortum Çayı Tortum ilçesi'nin de bulunduğu havzanın bütün sularını toplar ve Tortum Gölü'ne dökülür Gölün kıyısında büyük bir çağlayan oluşturur Daha sonra Artvin il sınırında Oltu Çayı ile birleşir

- Aras Irmağı: Bingöl dağlarının Erzurum il sınırları içinde kalan kuzey yamaçlarından doğar Tekman Yaylası'nın bütün sularını toplayan Aras Irmağı Sakaltutan Dağları'nın doğusundaki havza içerisinde kuzey yönünde akar Sakaltutan dağı ile Topçu dağı arasında kalan derin ve sarp Mescitli Boğazı'nı geçtikten sonra Pasinler Ovası'na iner Burada Yukarı Pasin havzasının sularını toplayarak gelen Hasankale (Pasinler) Çayı'nı alır ve kuzeydoğu yönünde akarak il sınırları dışına çıkar

- Hınıs Çayı: Tekman Yaylası'nın güneyini sınırlayan Bingöl Dağları'nın doğu yamaçlarından çıkan Hınıs Çayı yaylanın sularını topladıktan sonra doğu yönünde akar Hınıs ovasının ortasından geçtikten sonra il sınırları dışında Murat Irmağı ile birleşir

GÖLLER

Erzurum İli göller bakımından zengin değildir Bölgenin en önemli gölü Tortum Gölü'dür Tortum çayının çevresindeki Kemerlidağ'dan inen bir toprak kayması sonucu kapanmasıyla oluşmuştur Tortum Çayı toprak kaymasıyla oluşan seddin doğusunda dolaşır ve burada yaklaşık 50m yüksekliğinde bir çağlayan oluşturur Hidroelektrik enerji üretimi için değerlendirilen bu göl turistik yönden de büyük önem taşımaktadır