Ağrı İlinin Coğrafi Konumu

Ağrı ilinin coğrafi konumu

Ağrı ilinin coğrafi konumu

- İLİN COĞRAFİ KONUMU -

3905 ve 4007 kuzey enlemleri ile 4220 ve 4430 doğu boylamları arasında yer alan il deniz seviyesinden 1640 m yükseklikte kurulmuştur Anadolu’nun İran’la bağlantısını sağlayan yolun üzerinde bulunması ile önemi artan ilin doğusunda İran batısında Muş ve Erzurum kuzeyinde Kars güneyinde Van ve Bitlis ile kuzeydoğusunda Iğdır ili bulunmaktadır Doğu Anadolu Bölgesi’nin Yukarı Murat-Van bölümü içinde kalan yüksek Anadolu yaylasının devamı üzerinde yer almaktadır Yüzölçümü 11376 kilometre karedir Topraklarının %46’sını dağlık alanlar %29’unu ovalar %18’ini platolar ve %7’sini yaylalar oluşturmaktadır

DAĞLAR:

Ağrı ilinde dağlar ilin adıyla özdeşleşecek kadar önemli bir yer tutar Bunların başında Büyük ve Küçük Ağrı Dağı gelir Bunlardan başka yükseklikleri 3000m’yi aşan birçok doruğa rastlanır Türkiye’nin en büyük dağı olan Ağrı Dağı Doğubeyazıt ilçesine 15km uzaklıkta olup il topraklarının %11’ini kaplayan bir alana oturur Denizden yüksekliği 5137 m’yi bulmaktadır Doruk tepesi tamamen buzla kaplıdır kuzey yönünde bulunan Ahora buzulunun “V tipi” çatlak halinde yer yer 100 metre kadar derinliğe inebilmektedir Güney yönünde bulunan Öküz Deresi içinde vadi buzulu 4200 metreye kadar inmektedirDağcılar için asıl buzul başlangıcı dağın klasik rotası olan 4995 metrede başlayıp zirveye kadar gitmektedir Zirvede yer yer buzul çatlakları bulunmaktadır Doruktan başlayarak başlayarak 1000m’lik bir bölüm sürekli karla kaplıdır ve burada Türkiye’nin en büyük buzulu bulunmaktadır Zirvesinde bulutsuz zamanın az olduğu dağ merkezi bir lav püskürmesi sonucu oluşmuştur Tepesi dışa doğru kabarık bir koniyi andıran dağın en önemli özelliği küçük tepeler meydana getirmeden dikine olarak birdenbire yükselmesidir

Büyük ve Küçük Ağrı Dağı dorukları arasında tabanı 2700m’ye inen Serdarbulak beli bulunur Ağrı Dağı daha batıdaki Hama Dağı’ndan Çengelli gediği ile ayrılır Ağrı Dağı’nın zirvesine ilk defa 1829 yılında Prof Frederic Parat başkanlığındaki heyet çıkmıştır

Nuh Tufanı ile ilgili olarak Nuh’un Gemisi’nin burada bulunduğu yolundaki varsayım nedeniylede Ağrı Dağı önemli bir yer teşkil etmektedir

İlde; Ağrı-Van arasında yükselen 3343m yüksekliğe sahip Tendürek Dağı Van Gölü’nün kuzeybatısında sönmüş bir volkanik dağ olan ve 4058m yükseklikteki Süphan Dağı ile Hama Dağı Aşağı Dağ ( 3270 ) Karadağ ( 3243 ) Aladağ ( 3250 ) Mirgemir Dağı Çemçi Dağları Mergezer Dağları Tahir Dağları Çift Öküz ( Solhan ) Dağları ile Mızrak Dağları bulunur

OVALAR:

Bölgenin volkanik bir arazi olması sebebiyle ovalar çöküntü neticesinde meydana gelmiştir Ovalar daha çok tahıl ekimi yapılan ve mera olarak kullanılan klasik ova tanımının ötesinde genel anlamıyla düzlüklerdir

Ağrı-Eleşkirt Ovası:

İlin en büyük ovasıdır Tabanı derin olmayan yarıklarla kaplı düzlüklerden oluşan bu ovadan Murat Irmağı’nın bazı yan kolları geçer Toprağının verimliliği ve ulaşımın rahatlığı nedeniyle nüfusun kalabalık olduğu bir yerdir Doğubeyazıt Ovası:

Rakımı en yüksek olan ovanın dört bir tarafı dağlarla çevrili olup 280 metrekarelik bir alanı kapsamaktadır Az karın yağdığı ovada yazlar kurak geçer Ovanın toprağı verimli olmadığından tarıma elverişli değildir

Tutak Ovası:

Murat Nehri’nin ikiye böldüğü ovanın batı tarafında kalan kısmına Antep Ovası doğusunda kalan tarafa ise Göl Ovası denilmektedir

Göl Ovası Antep Ovası’na göre daha çok düzlüklerden oluşmaktadır Su oldukça azdır

Patnos Ovası:

Etrafını çevreleyen dağlardan aşağılara doğru akarsular inmektedir Bu akarsular daha sonra Murat Nehri’ne karışmaktadır Patnos Barajı ve Şekerova Barajı’nın suladığı ova tarıma elverişli olup bir çok tarım ürünü yetiştirilmektedir

YAYLALAR:

Topraklarının %7’sini kaplayan yaylalar özellikle hayvancılık açısından büyük önem taşırlar Bunlar geniş otlaklarla kaplı düzlüklerdir

Aladağ Yaylaları:

Doğu Anadolu’nun en engebeli en yüksek ve en geniş ovalarından biri olan Aladağ Yaylaları ilin güneyinde bulunmaktadır Hamur Vadisi’nden Tendürek Dağı’na kadar olan büyük bir alanı kapsamaktadır Hayvancılık açısından oldukça önemli bir yer teşkil etmektedir

Sinek Yaylası:

İlin Aladağ Yaylasından sonra ikinci büyüklüğe sahip yaylası olan Sinek Yaylası Ahtalar Gediği ile Balık Gölü arasında kalan alanı kapsamaktadır İlde bunların dışında; Mirgemir- Çakmak ( Kılıç ) Yaylaları Davul Yaylası Kraktin Yaylası Pani Yaylası ve Katavin Yaylası bulunmaktadır

BİTKİ ÖRTÜSÜ:

Volkanik bir arazi oluşu yağışların az ısının çok düşük olması sebebiyle dağlar ve ovalar çıplaktır Arazinin %80’i ekime elverişli değildir Tabii bitki örtüsü genellikle yüksek plato stepleri görünümündeki bozkırlardır Bozkırlar özellikle Ağrı merkez Eleşkirt ilçesi ve Yukarı Murat Irmağı civarında yoğunluk kazanırEskiden Ağrı Dağı’nın yamaçları zengin ormanlarla kaplı iken tahripler neticesinde bugün bitki örtüsü step görünümünü almıştır İklim koşullarından dolayı bir çok ot türü yetişmektedir

AKARSULAR:

Ağrı ilinde irili ufaklı birçok akarsu vardır En önemlileri Keban Baraj Gölü’ne dökülen Murat Irmağı’nın yukarı çığrını oluşturan derelerdir İlin en büyük akarsuyu Fırat Nehri’nin ana kollarından biri olan Murat Irmağı’dır Muratbaşı yöresinden doğan ırmak Ağrı-Eleşkirt Ovası’ndan geçerek çeşitli kollara ayrılırEleşkirt Ovası’nda aldığı Şeryan Çayı en önemli koludur Daha sonra güneye yönelerek Hamur Boğazı’ndan geçer ve Muş Ovası’na kadar iner Irmağa katılan diğer kollar Şiryan ( Şeriyan ) Deresi dışında Eleşkirt Deresi Kopuzdere Taşlıçay Körsu Gelutan Deresi Ahmetbey Deresi Küpkıran Çayı ve Mandalık Çayı’dır İlde bulunan diğer akarsular ise; Eleşkirt Çayı Murat Suyu Sarısu ve Balık Çayı’dır

GÖLLER:

İl sınırları içinde en önemli göl Balık Gölü’dür Türkiye’nin en yüksek göllerinden biri olan bu gölde alabalık avlanır Çevresiyle birlikte oluşturduğu manzara görülmeye değerdir Ayrıca Büyük ve Küçük Ağrı dağlarının eteklerinde Gölyüzü ve Saz Gölü adlı iki göl daha vardır Bunların dışında Şeyh ve Danikel gölleri bulunur ancak bunlar yaz aylarında bir bataklık görünümündedirler

İKLİM:

Ağrı iklim bakımından Türkiye’nin en karasal ve sert iklimli bölümüne girer Kışlar çok sert geçer Türkiye’de en soğuk gün Ağrı’da 13 Ocak 1940’da –43 C olarak tespit edilmiştir Yazları sıcaktır İlkbahar ve sonbahar kısa sürer Az yağmur daha çok kar yağar Senenin 115-125 günü karla kaplıdır Yıllık ortalama yağış miktarı 5285mm’dir En yağışlı ay 668mm ile nisan ve en kurak ay da 123mm ile ağustostur Ağrı’nın yıllık ortalama sıcaklığı 61 C en soğuk ayın ortalaması –10C en sıcak ay ortalaması 21C dir Ağrı’da özellikle soğuk dönemlerde sisli günler sayısı da artmaktadır Buna büyük ölçüde radrasyon sisleri etkili olmaktadır Ortalama sisli gün sayısı yılda 30 gündür

AĞRIDA GEÇİTLER

Tahir Geçidi:

Eleşkirt ile Horasan arasındadır

İpek Geçidi: Doğubeyazıt ile Diyadin arasındadır

Ahtalar Geçidi: Kağızman-Kars ile Ağrı arasındadır

Çat Geçidi: Ağrı ile Erzurum arasındadır

Çilli Geçidi: Iğdır ile Doğubeyazıt arasındadır

Kılıç Gediği Geçidi: Eleşkirt Ovasını’nın batısındadır

Ağrı Geçidi: Ağrı-Van arasında Aladağ’ın güneyindedir