Hakkari 'De Düğün Ve Evlenme Adetleri

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-14-2012

GELİN ALMA

Düğünün ikinci günü sağdıcın evinde damat tıraş edilir banyosu yapılır damatlık elbisesi giydirilerek davetlilerle birlikte kahvaltıya oturtulur

Kahvaltının ardından sağdıcın evinde bir iki halay çekildikten sonra damadın evine doğru yol alınır

Yol buyunca düğün şarkıları söylenir

Damada evde taht gibi odanın bas kösesinde bir yer hazırlanır

Damat buraya oturtulur

Damat kendisi için oturduktan sonra tebrikleri kabul etmeye baslar

Davetliler basta para olmak özere damada çeşitli hediyeler verirler

Gün buyu damada kendisi için hazırlanan tere oturması adettendir

Zorunlu haller dışında yerini terk etmez

Damat tebrikleri kabul ede dursun öbür yanda düğün ve halay devam eder

Erkekler kendi aralarında kadınlar kendi aralarında davul zurna ve oyun havaları esliğinde halay çekerler

Çok değişik oyun ve figür hareketlerin yer aldığı oyunlar oldukça hareketlidir

Şarkılar oyuncular tarafında koru halinde söylenir

Şarkılar beyitler halinde olup birinci koru söylerken diğeri dinler ikinci koru söylerken birinci koru dinler

Bu şekilde hem söylenir hem de oynanır

Gelin evinde de damat evi kadar olmasa da oyunlar oynanır

Bur da genellikle genç kızlar ve kadınlar halay çeker

Gelin evinde davetli erkeklerin oyun oynaması yadırganır

Damat ta olduğu gibi geline de para ve çeyizlik hediye verilir

Gelin almaya genellikle ikindi sularında gidilir

Damadın yakın çevresinden davetliler gelin almaya giderken damat evde oturur

Gelin alayında kınada olduğu gibi erkekler önde kadınlar arkada olmak özere artarda sıra olunur

Erkekler önde oyun türküleri söylerken kadınlar da vakur ve ağır adımlarla onları takip eder

Kadınlar gelin almaya giderlerken elbiseleri üzerine “hizark” denilen ipekli Bağdat kumaşı giyerler

Kadın alayının önünde 6-10 yaşlarında başı kavuklu kızlar yürürler

Bunları evlenme çağında olan genç kızlarevli kadınlardan bir grup tek sıra halinde takip eder

gelin evine varıldığında berbük(gelin almaya gelen kadınlar) ile sağdıç gelinin bulunduğu odada ağlanırken dışarıda gelin almaya gelen gençler sevinçle hareketli oyunlarla halay çekerler

Hizark giydirilip hazırlıklar tamamlanınca gelinin bir elinde sağdıç diğer elinde sağdıcın hanimi girer ve gelini üç kere kaldırıp oturttuktan sonra sağdıç gelinin başına bir miktar bozuk para saçar yere düsen paralar çocuklar tarafından kapışılır

Gelin adayı damadın evine doğru yol alırken yer yer yol kesilir yol bahşişi istenir

Yol bahşişini genellikle sağdıç dağıtır

gelin damat evine gelirken damadın annesi evliliğin mutluluk geçmesi dileğiyle su para şekerleme bir kabı gelinin ayakları dibine atar

Gelin odasına alınarak hem erkekler hem de kadınlar düğüne devam eder

Eğlenceler aksam yemeğine kadar devam eder

Yemek yenildikten sonra davetliler dağılır yalnız damadın yakın akrabaları kalır

Sağdıç ve kalanlar şarkılar ve elinde mumular esliğinde damadı gelinin odasına götürürler

Damat geline yanaşarak sağ ayağı ile gelinin ayağına basar bu da aile içinde erkek üstünlüğünü ifade eder

Bu arada kendilerine bir bardak şerbet ikram edilir

Şerbetin yarısını önce damat diğer yarısını da gelin içer

Bu evlilik hayatları buyunca acı ve tatlı günleri beraber paylaşacaklarını ifade eder

Böylelikle evlilikte ilk müşterek adim atılmış olur

Fatiha okunarak geri kalan misafirlerde dağılır

DÜĞÜN SONRASI

Hakkari düğünlerinde balayı adeti yoktur

Düğünün ertesi gününden başlayarak damadın yakın akrabaları bir hafta buyunca düğün evini yemeğe davet ederler

Davette hem güzel yemekler ikram edilir hem de bütçelerine göre hediyeler verilir

Bu hediyeler il ve ilçe merkezinde takılar köylerde elbise vb

şeylerden oluşur

Düğünden sonraki ilk Çarşamba günü “sersini” günüdür

O gün gelinin çeyizi gelini evinden damadın evine gönderilir

Bu günün anısına damadın yakın çevresinden kadınlar davet edilir

Gelen kadınlara hem yemek ikram edilir hem de çeyiz gösterilir

Kadınlar da geline çeşitli hediyeler verir

Düğün gününden bir hafta sonra kız ve oğlan evi arasında karşılıklı davetler baslar

Önce gelin kocası ile beraber baba evine gelir

Bunu müteakiben ailenin ileri gelenleri karşılıklı ziyaretlerde bulunurlar davet esnasında karşılıklı saat silah kıymetli hediyeler takdim ederler

BAŞLIK PARASI

Eskilerin namı sanı yayılmış damat adaylarının sırtındaki büyük yük kalkmış gelin adaylarının önündeki engel kalkmış artık ilimizde

Ama hala gölgesi dolaşıyor ortalıkta

Şeker kırma merasiminde bir zarfın içinde kız tarafına takdim edilen halen usulen takdim edilmektedir

Eskiden kısmen “ayak parası” olarak iade edilirken artık tümü iade edilir

Bu karşılıklı olarak her iki tarafın saygınlıklarına halel getirmemeleri anlamına gelir

BERDEL EVLİLİĞİ

İlimizdeki diğer bir evlilik türü de berdel evliliğidir

Bu evlilik türü evlenme çağında olan hem erkek ham de oğulları olan ailelerin kızlarını oğulları için değiştirme usulüdür

Berdel evliliği ilimiz de başlık parasını bir alternatifi olarak doğmuştur

Berdel evliliği ile aileler karşılıklı olarak baslık parasının ve düğünün ekonomik güçlüklerinden kurtulurlar

Daha çok ekonomik olarak zayıf olan aileler bu usulü tercih ederler

10-14-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Hakkari 'De Düğün Ve Evlenme Adetleri GELİN ALMA Düğünün ikinci günü sağdıcın evinde damat tıraş edilir banyosu yapılır damatlık elbisesi giydirilerek davetlilerle birlikte kahvaltıya oturtulur Kahvaltının ardından sağdıcın evinde bir iki halay çekildikten sonra damadın evine doğru yol alınır Yol buyunca düğün şarkıları söylenir Damada evde taht gibi odanın bas kösesinde bir yer hazırlanır Damat buraya oturtulur Damat kendisi için oturduktan sonra tebrikleri kabul etmeye baslar Davetliler basta para olmak özere damada çeşitli hediyeler verirler Gün buyu damada kendisi için hazırlanan tere oturması adettendir Zorunlu haller dışında yerini terk etmez Damat tebrikleri kabul ede dursun öbür yanda düğün ve halay devam eder Erkekler kendi aralarında kadınlar kendi aralarında davul zurna ve oyun havaları esliğinde halay çekerler Çok değişik oyun ve figür hareketlerin yer aldığı oyunlar oldukça hareketlidir Şarkılar oyuncular tarafında koru halinde söylenir Şarkılar beyitler halinde olup birinci koru söylerken diğeri dinler ikinci koru söylerken birinci koru dinler Bu şekilde hem söylenir hem de oynanır Gelin evinde de damat evi kadar olmasa da oyunlar oynanır Bur da genellikle genç kızlar ve kadınlar halay çeker Gelin evinde davetli erkeklerin oyun oynaması yadırganır Damat ta olduğu gibi geline de para ve çeyizlik hediye verilir Gelin almaya genellikle ikindi sularında gidilir Damadın yakın çevresinden davetliler gelin almaya giderken damat evde oturur Gelin alayında kınada olduğu gibi erkekler önde kadınlar arkada olmak özere artarda sıra olunur Erkekler önde oyun türküleri söylerken kadınlar da vakur ve ağır adımlarla onları takip eder Kadınlar gelin almaya giderlerken elbiseleri üzerine “hizark” denilen ipekli Bağdat kumaşı giyerler Kadın alayının önünde 6-10 yaşlarında başı kavuklu kızlar yürürler Bunları evlenme çağında olan genç kızlarevli kadınlardan bir grup tek sıra halinde takip eder gelin evine varıldığında berbük(gelin almaya gelen kadınlar) ile sağdıç gelinin bulunduğu odada ağlanırken dışarıda gelin almaya gelen gençler sevinçle hareketli oyunlarla halay çekerler Hizark giydirilip hazırlıklar tamamlanınca gelinin bir elinde sağdıç diğer elinde sağdıcın hanimi girer ve gelini üç kere kaldırıp oturttuktan sonra sağdıç gelinin başına bir miktar bozuk para saçar yere düsen paralar çocuklar tarafından kapışılır Gelin adayı damadın evine doğru yol alırken yer yer yol kesilir yol bahşişi istenir Yol bahşişini genellikle sağdıç dağıtır gelin damat evine gelirken damadın annesi evliliğin mutluluk geçmesi dileğiyle su para şekerleme bir kabı gelinin ayakları dibine atar Gelin odasına alınarak hem erkekler hem de kadınlar düğüne devam eder Eğlenceler aksam yemeğine kadar devam eder Yemek yenildikten sonra davetliler dağılır yalnız damadın yakın akrabaları kalır Sağdıç ve kalanlar şarkılar ve elinde mumular esliğinde damadı gelinin odasına götürürler Damat geline yanaşarak sağ ayağı ile gelinin ayağına basar bu da aile içinde erkek üstünlüğünü ifade eder Bu arada kendilerine bir bardak şerbet ikram edilir Şerbetin yarısını önce damat diğer yarısını da gelin içer Bu evlilik hayatları buyunca acı ve tatlı günleri beraber paylaşacaklarını ifade eder Böylelikle evlilikte ilk müşterek adim atılmış olur Fatiha okunarak geri kalan misafirlerde dağılır DÜĞÜN SONRASI Hakkari düğünlerinde balayı adeti yoktur Düğünün ertesi gününden başlayarak damadın yakın akrabaları bir hafta buyunca düğün evini yemeğe davet ederler Davette hem güzel yemekler ikram edilir hem de bütçelerine göre hediyeler verilir Bu hediyeler il ve ilçe merkezinde takılar köylerde elbise vb şeylerden oluşur Düğünden sonraki ilk Çarşamba günü “sersini” günüdür O gün gelinin çeyizi gelini evinden damadın evine gönderilir Bu günün anısına damadın yakın çevresinden kadınlar davet edilir Gelen kadınlara hem yemek ikram edilir hem de çeyiz gösterilir Kadınlar da geline çeşitli hediyeler verir Düğün gününden bir hafta sonra kız ve oğlan evi arasında karşılıklı davetler baslar Önce gelin kocası ile beraber baba evine gelir Bunu müteakiben ailenin ileri gelenleri karşılıklı ziyaretlerde bulunurlar davet esnasında karşılıklı saat silah kıymetli hediyeler takdim ederler BAŞLIK PARASI Eskilerin namı sanı yayılmış damat adaylarının sırtındaki büyük yük kalkmış gelin adaylarının önündeki engel kalkmış artık ilimizde Ama hala gölgesi dolaşıyor ortalıkta Şeker kırma merasiminde bir zarfın içinde kız tarafına takdim edilen halen usulen takdim edilmektedir Eskiden kısmen “ayak parası” olarak iade edilirken artık tümü iade edilir Bu karşılıklı olarak her iki tarafın saygınlıklarına halel getirmemeleri anlamına gelir BERDEL EVLİLİĞİ İlimizdeki diğer bir evlilik türü de berdel evliliğidir Bu evlilik türü evlenme çağında olan hem erkek ham de oğulları olan ailelerin kızlarını oğulları için değiştirme usulüdür Berdel evliliği ilimiz de başlık parasını bir alternatifi olarak doğmuştur Berdel evliliği ile aileler karşılıklı olarak baslık parasının ve düğünün ekonomik güçlüklerinden kurtulurlar Daha çok ekonomik olarak zayıf olan aileler bu usulü tercih ederler