Doğu Anadolu Bölgesinin Coğrafyası

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-14-2012

Doğu anadolu bölgesinin sanayisi

Doğal koşulların olumsuz etkisinin yaşandığı Doğu Anadolu Bölgesi’nde endüstri yeterince gelişmemiştir

Sanayi bakımından en geri kalmış bölge-dir

Sanayi kuruluşları yetersiz olduğu için, bölge halkı geçimini daha çok tarım ve hayvancılıktan te-min eder

Bölgede bulunan kuruluşlar daha çok tarıma dayalıdır

Maden çıkarımı bakımından zengin olsa da madenlerin işletilmesi azdır

Doğu Anadolu Bölgesi, maden varlığı ve elekt-rik enerjisi üretimi ile Türkiye sanayisinin gelişmesine büyük katkıda bulunmaktadır

Yalnızca Keban Barajı Türkiye’de üretilen elektrik enerjisinin yaklaşık % 25′ini sağlamaktadır

Bölgedeki Başlıca Sanayi Kuruluşları

Et Kombinaları : Malatya, Elazığ, Erzurum, Ağrı ve Van’da bulunur

Et üretiminin %25′i bu bölgeden karşılanır

Şeker Fabrikaları : Malatya, Elazığ, Van, Erzu-rum, Muş ve Erzincan’dadır

Dokuma ve İplik Fabrikaları : Daha çok pamuklu dokuma gelişmiştir

Malatya ve Erzincan’daki fabrikalarda pamuk işlenir

Sigara Fabrikaları: Malatya ve Bitlis’te kurulmuştur

Çimento Fabrikaları : Elazığ, Erzurum, Kars ve Van’da kurulmuştur

Doğu anadolu bölgesinin yeraltı zenginlikleri

Türkiye’de maden çeşitliliği ve rezervinin (miktar) en fazla olduğu bölge, Doğu Anadolu Bölgesi ve özellikle Yukarı Fırat Bölümü’dür

Demir: Türkiye’de çıkarılan demirin %35′ten fazlası bu bölgede Divriği (Sivas), Hekimhan ve Hasançelebi (Malatya)’de çıkarılır

Krom : Türkiye’deki kromun %33′ü bu bölgeden çıkarılır

Ergani, Guleman ve Maden önemli krom yataklarının bulunduğu merkezlerdir

Bakır : Türkiye’deki bakırın önemli bir kısmı bölgeden çıkarılır

Maden, Ergani ve Pütürge’de bakır yatakları vardır

Kurşun-Çinko : Kurşunun %90′ı, çinkonun %75′i Keban’da çıkarılır

Bu madenler Keban’da “Simli Kurşun İşletmeleri’nde” işlenir

Ancak son yıllarda üretim durma aşamasına gelmiştir

Linyit : Elbistan, İspir ve Erzurum çevresinde çıkarılır

Türkiye’deki linyit üretiminin %10′u bu bölgeden elde edilir

Afşin – Elbistan termik santralinde enerjiye dönüştürülür

Oltu Taşı : Erzurum’un Oltu ilçesinde çıkarılır

Tür-kiye ve Dünya üretiminde bölge birinci sıradadır

Asbest: Erzincan çevresinde çıkarılır

Barit: Muş ve çevresinde çıkarılır

Kalay : Elazığ ve çevresinde çıkarılır

Kaya tuzu : Kağızman, Narman ve Kars çevresinde kaya tuzu yatakları bulunmakta ve bu yataklardan tuz elde edilmektedir

Doğu anadolu bölgesinin turizmi

Doğu Anadolu’da bulunan, Ağrı Dağı, Van Gölü, Nemrut Dağı, Süphan Dağlan, Sat Dağları, Mercan Vadisi Milli Parkı turistlerin ilgisini çeken doğal güzelliklerdir

Bölgede dağcılık ve kış sporları için çok uygun ortamlar vardır

Palandöken Dağları’nda, Bingöl’de ve Sarıkamış’ta dağ sporları tesisleri bulunmaktadır

Bölgedeki göller, doğal güzellikleriyle birer gezi ve eğlence yerleridir

Ba-zı göllerin kıyısında da kamplar ve plaj tesisleri vardır

Doğubeyazıt yakınlarındaki İshak Paşa Sarayı da önemli turizm alanlarından birisidir

Erzurum ve Diyadin’de bulunan kaplıcalar sağlık turizmi için önemlidir

Doğu anadolu bölgesinin bölümleri

YUKARI FIRAT BÖLÜMÜ

Genel olarak dağlık olmakla beraber, geniş çöküntü ovalarına ( Afşin-Elbistan, Malatya, Elazığ ve Bingöl) sahiptir

Doğu Anadolu Bölgesi’nde etkili olan sert karasal iklim şartları bu bölümde daha az etkilidir

Kış mevsimi bölgenin diğer bölümlerine nazaran daha ılımandır

Sebebi yükseltinin azalması ve baraj göllerinin ılımanlaştırıcı etkisidir

Yağışlar ilkbahar mevsimine kaymıştır

Bölgede nüfus miktarı ve yoğunluğunun en fazla olduğu bölümdür

sebepleri ; iklim şartlarının daha ılıman olması, tarım alanlarının geniş alan kaplaması, sanayinin gelişmiş olması ve ulaşım imkanlarının daha iyi olmasıdır

Bölüm, Türkiye’de maden çeşitliliği ve rezervi en fazla olan bölümdür

Bölgede sanayinin en fazla geliştiği bölümdür

ERZURUM-KARS BÖLÜMÜ

Türkiye’nin ortalama yükseltisi en azla olan bölümüdür

Bu sebeple Türkiye’de kışları en sert geçen bölüm burasıdır

Bölümde sert karasal iklim etkilidir

Karasallığın etkisiyle bölümde en fazla yağış yazın, en az yağış kış mevsiminde düşmektedir

Yaz yağışlarıyla ortaya çıkan gür ot ve çayırlardan dolayı büyük baş hayvancılık gelişmiştir

İklimin elverişsizliği sebebiyle birinci ekonomik faaliyet hayvancılıktır

Bölümde tarım daha çok Aras Vadisi ile Iğdır Ovası’nda yoğunluk kazanmıştır

YUKARI MURAT-VAN BÖLÜMÜ

Dört bir yanı dağlarla kuşatılmış Yukarı Murat-Van bölümünün orta kısmı, 1500 m’yi geçmeyen, güneybatıya doğru eğimli bir havzadır ve bir plato görünümündedir

Büyük kısmı volkanik materyal ile örtülüdür

Bölgedeki başlıca volkanik dağlar bu bölümde yer almaktadır

Buradaki ovaların bir kısmı çöküntü ovalarıdır

Bölümde bulunan Van Gölü, Türkiye’nin en büyük gölüdür

Üzerinde ulaşım yapılabilmektedir

Volkanik set gölüdür ve suları sodalıdır

Engebeli olduğundan tarım alanları sınırlıdır

Tarım daha çok bölümün batısında yoğunlaşır

En önemli ekonomik uğraş küçük baş hayvancılıktır

Sanayi fazla gelişmemiştir

Daha çok tarıma dayalı sanayi gelişmiştir

HAKKARİ BÖLÜMÜ

Türkiye’nin en dağlık ve en engebeli bölümüdür

Bölümün tek ovası Yüksekova’dır

Türkiye’de nüfus yoğunluğu en az olan bölümdür

Sebepleri; yer şekillerinin engebeli olması, tarım alanlarının sınırlı olması,ulaşım ve sanayinin gelişmemiş olmasıdır

Bölümün en önemli ekonomik uğraşı hayvancılıktır

Türkiyenin Bölgeleri,

10-14-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Doğu Anadolu Bölgesinin Coğrafyası Doğu anadolu bölgesinin sanayisi Doğal koşulların olumsuz etkisinin yaşandığı Doğu Anadolu Bölgesi’nde endüstri yeterince gelişmemiştir Sanayi bakımından en geri kalmış bölge-dir Sanayi kuruluşları yetersiz olduğu için, bölge halkı geçimini daha çok tarım ve hayvancılıktan te-min eder Bölgede bulunan kuruluşlar daha çok tarıma dayalıdır Maden çıkarımı bakımından zengin olsa da madenlerin işletilmesi azdır Doğu Anadolu Bölgesi, maden varlığı ve elekt-rik enerjisi üretimi ile Türkiye sanayisinin gelişmesine büyük katkıda bulunmaktadır Yalnızca Keban Barajı Türkiye’de üretilen elektrik enerjisinin yaklaşık % 25′ini sağlamaktadır Bölgedeki Başlıca Sanayi Kuruluşları Et Kombinaları : Malatya, Elazığ, Erzurum, Ağrı ve Van’da bulunur Et üretiminin %25′i bu bölgeden karşılanır Şeker Fabrikaları : Malatya, Elazığ, Van, Erzu-rum, Muş ve Erzincan’dadır Dokuma ve İplik Fabrikaları : Daha çok pamuklu dokuma gelişmiştir Malatya ve Erzincan’daki fabrikalarda pamuk işlenir Sigara Fabrikaları: Malatya ve Bitlis’te kurulmuştur Çimento Fabrikaları : Elazığ, Erzurum, Kars ve Van’da kurulmuştur Doğu anadolu bölgesinin yeraltı zenginlikleri Türkiye’de maden çeşitliliği ve rezervinin (miktar) en fazla olduğu bölge, Doğu Anadolu Bölgesi ve özellikle Yukarı Fırat Bölümü’dür Demir: Türkiye’de çıkarılan demirin %35′ten fazlası bu bölgede Divriği (Sivas), Hekimhan ve Hasançelebi (Malatya)’de çıkarılır Krom : Türkiye’deki kromun %33′ü bu bölgeden çıkarılır Ergani, Guleman ve Maden önemli krom yataklarının bulunduğu merkezlerdir Bakır : Türkiye’deki bakırın önemli bir kısmı bölgeden çıkarılır Maden, Ergani ve Pütürge’de bakır yatakları vardır Kurşun-Çinko : Kurşunun %90′ı, çinkonun %75′i Keban’da çıkarılır Bu madenler Keban’da “Simli Kurşun İşletmeleri’nde” işlenir Ancak son yıllarda üretim durma aşamasına gelmiştir Linyit : Elbistan, İspir ve Erzurum çevresinde çıkarılır Türkiye’deki linyit üretiminin %10′u bu bölgeden elde edilir Afşin – Elbistan termik santralinde enerjiye dönüştürülür Oltu Taşı : Erzurum’un Oltu ilçesinde çıkarılır Tür-kiye ve Dünya üretiminde bölge birinci sıradadır Asbest: Erzincan çevresinde çıkarılır Barit: Muş ve çevresinde çıkarılır Kalay : Elazığ ve çevresinde çıkarılır Kaya tuzu : Kağızman, Narman ve Kars çevresinde kaya tuzu yatakları bulunmakta ve bu yataklardan tuz elde edilmektedir Doğu anadolu bölgesinin turizmi Doğu Anadolu’da bulunan, Ağrı Dağı, Van Gölü, Nemrut Dağı, Süphan Dağlan, Sat Dağları, Mercan Vadisi Milli Parkı turistlerin ilgisini çeken doğal güzelliklerdir Bölgede dağcılık ve kış sporları için çok uygun ortamlar vardır Palandöken Dağları’nda, Bingöl’de ve Sarıkamış’ta dağ sporları tesisleri bulunmaktadır Bölgedeki göller, doğal güzellikleriyle birer gezi ve eğlence yerleridir Ba-zı göllerin kıyısında da kamplar ve plaj tesisleri vardır Doğubeyazıt yakınlarındaki İshak Paşa Sarayı da önemli turizm alanlarından birisidir Erzurum ve Diyadin’de bulunan kaplıcalar sağlık turizmi için önemlidir Doğu anadolu bölgesinin bölümleri YUKARI FIRAT BÖLÜMÜ Genel olarak dağlık olmakla beraber, geniş çöküntü ovalarına ( Afşin-Elbistan, Malatya, Elazığ ve Bingöl) sahiptir Doğu Anadolu Bölgesi’nde etkili olan sert karasal iklim şartları bu bölümde daha az etkilidir Kış mevsimi bölgenin diğer bölümlerine nazaran daha ılımandır Sebebi yükseltinin azalması ve baraj göllerinin ılımanlaştırıcı etkisidir Yağışlar ilkbahar mevsimine kaymıştır Bölgede nüfus miktarı ve yoğunluğunun en fazla olduğu bölümdür sebepleri ; iklim şartlarının daha ılıman olması, tarım alanlarının geniş alan kaplaması, sanayinin gelişmiş olması ve ulaşım imkanlarının daha iyi olmasıdır Bölüm, Türkiye’de maden çeşitliliği ve rezervi en fazla olan bölümdür Bölgede sanayinin en fazla geliştiği bölümdür ERZURUM-KARS BÖLÜMÜ Türkiye’nin ortalama yükseltisi en azla olan bölümüdür Bu sebeple Türkiye’de kışları en sert geçen bölüm burasıdır Bölümde sert karasal iklim etkilidir Karasallığın etkisiyle bölümde en fazla yağış yazın, en az yağış kış mevsiminde düşmektedir Yaz yağışlarıyla ortaya çıkan gür ot ve çayırlardan dolayı büyük baş hayvancılık gelişmiştir İklimin elverişsizliği sebebiyle birinci ekonomik faaliyet hayvancılıktır Bölümde tarım daha çok Aras Vadisi ile Iğdır Ovası’nda yoğunluk kazanmıştır YUKARI MURAT-VAN BÖLÜMÜ Dört bir yanı dağlarla kuşatılmış Yukarı Murat-Van bölümünün orta kısmı, 1500 m’yi geçmeyen, güneybatıya doğru eğimli bir havzadır ve bir plato görünümündedir Büyük kısmı volkanik materyal ile örtülüdür Bölgedeki başlıca volkanik dağlar bu bölümde yer almaktadır Buradaki ovaların bir kısmı çöküntü ovalarıdır Bölümde bulunan Van Gölü, Türkiye’nin en büyük gölüdür Üzerinde ulaşım yapılabilmektedir Volkanik set gölüdür ve suları sodalıdır Engebeli olduğundan tarım alanları sınırlıdır Tarım daha çok bölümün batısında yoğunlaşır En önemli ekonomik uğraş küçük baş hayvancılıktır Sanayi fazla gelişmemiştir Daha çok tarıma dayalı sanayi gelişmiştir HAKKARİ BÖLÜMÜ Türkiye’nin en dağlık ve en engebeli bölümüdür Bölümün tek ovası Yüksekova’dır Türkiye’de nüfus yoğunluğu en az olan bölümdür Sebepleri; yer şekillerinin engebeli olması, tarım alanlarının sınırlı olması,ulaşım ve sanayinin gelişmemiş olmasıdır Bölümün en önemli ekonomik uğraşı hayvancılıktır Türkiyenin Bölgeleri,