Ağrı İlçeleri, Ağrıdaki İlçeler, Ağrının İlçesi, Ağrı Nın İlçeleri

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-14-2012

TAŞLIÇAY

1954 yılında ilçe olan Taşlıçay’ın aynı yıl belediye teşkilatı da kurulmuştur

Beldesi bulunmayan ilçenin 37 köyü ve 21 mezrası bulunmaktadır

Taşlıçay İlçesi Ağrıya 32 km uzaklıkta olup Türkiye – İran transit yolu üzerindedir

Murat Nehrinin kuzey kıyısında kurulan ilçe doğudan Diyadin ve Doğubayazıt, kuzeyden Tuzluca (Iğdır), batıdan Ağrı merkez ilçe ve Hamur, güneyden Erciş (Van) ile çevrilidir

İlçenin 2000 yılı nüfus sayımına göre merkez nüfusu 5 180, toplam nüfusu ise 21 839’dur

Yüzölçümü 798 km 2 olan ilçenin nüfus yoğunluğu km2 başına 27 kişidir

İlçe merkezinden E–80 karayolu geçmektedir

İlçeye bağlı köylerden Aşağı Dumanlı ve Çökelge Köylerinin yolları asfalt, diğer köy yoları ise stabilizedir

İlçe merkezi ile tüm köy ve mezralarda elektrik ve telefon şebekesi mevcuttur

24 köyün su şebekesi bulunmakla birlikte tüm köylerin içme suyu mevcuttur

İlçenin geçim kaynağı Tarım ve Hayvancılık oluşturur

Taşlıçay, güneyde Aladağ, kuzeyde Sinek Yaylalarının birbirine çok yaklaştığı alanda olduğundan arazisi engebelidir

Bu yüzden tarıma elverişli yerleri azdır

Şeker pancarı ekilir, tahıl tarımı, küçük ve büyük baş hayvancılığı yapılır

Yerli ırk sığır ile Morkaraman koyun beslenir

İlçe’de kara iklimi egemendir

Yazlar sıcak, kışlar soğuk ve kar yağışlı geçer

Yüksek yerlerde kar kalınlığı 1 metreyi bulur

Aladağ’ın 2700 m

den yüksek yerleri kalıcı kar ve buzlarla kaplıdır

Yağmurlar ekseri ilkbahar ve sonbaharda görülür

Kışın yağan kar, nisan ayı başına kadar yerde kalır

Doğal bitki örtüsünü ağustosa kadar yeşil kalan otluklar teşkil eder

Orman yoktur, sadece Murat nehrinin kıyısındaki çalılıklar vardır

Deniz seviyesinden yüksekliği 1660 metre olan ilçenin büyük bölümü 2000 metreden yüksek dağlarla kaplıdır

Kuzey ve güneyde uzanan dağlar, orta bölümünde Murat Vadisi ile ayrılır

İlçe’nin en yüksek noktası, güneydeki Aladağ üzerinde bulunan Muratbaşı (Koçbaşı) (3510m) dağıdır

İlçe’nin en önemli akarsuyu doğu-batı yönünde akan Murat Nehridir

Murat suyu kuzey ve güneydeki dağlardan kaynaklanan derelerle beslenir

Yurdumuzun en yüksek gölü (2 245 m) olan Balık Gölü ilçe merkezine 40km mesafede olup Sinek Yaylası’nda bulunmaktadır

34 km2 lik yüzölçümü bulunan gölün çevresinde kurulu 10 tane köy vardır

Bu köylerden 5 tanesi ilçeye bağlıdır

Özel bir tür alabalığı ve çok lezzetli Sazan Balığı vardır

Gölün çevresindeki köy halkı geçimini balıkçılık ve hayvancılıkla sağlamaktadır

Gölün ortasında üzerinde tarihsel kalıntılar bulunan 4 dekar alanında bir de ada bulunmaktadır

Bayrak Tepe, ilçeye 3 km uzaklıkta, anayol üzerinde bulunan Geçitveren Köyü girişindeki Toptaş Tepesi’nin düzenlenmesi ile oluşturulmuş mesire alanıdır

HAMUR

Hamur’un bilinen tarihi M

Ö

14

Yüzyıl dönemine kadar uzanır

Değişik dönemlerde farklı devletlerin egemenliğine girmiştir

Eski adı Havaran’dır

Son olarak 1578 yılında Osmanlı topraklarına katılmıştır

1915 yılında Rus istilasına uğramış ve 14 NİSAN 1918 yılında işgalden kurtarılmıştır

Cumhuriyet döneminden önce Beyazıt vilayetine bağlı bir nahiye olan Hamur 1927 yılında Ağrı’ya bağlanmış ve 1 NİSAN 1958’de de ilçe olmuştur

İlçe Ağrı’nın güneyinde Aladağlar silsilesinin etekleriyle Murat Vadisi üzerinde kurulmuştur

Arazinin % 65‘i dağlık – % 35’lik kısmı ise düzlük bir yapıdadır

Ağrı iline 12

Km

uzaklıktadır

İlçenin denizden yüksekliği 1675 m

Yüzölçümü 898 Km2‘dir

2000 yılı sayımlarına göre nüfusu 22052’dir

İlçe Merkezi ise 3865’tir

İlçede tipik bir kara iklimi egemendir

Kış ayları çok şiddetli geçmektedir

Bitki örtüsü bozkırlardan oluşmaktadır

Yazın gür otlaklar olur

Bu gür otlaklarda hayvancılık yapılır ve baharın gelişi ile yaylalara çıkılır

İlimizin en önemli yaylalarından biri olan Aladağlar ilçe sınırlarındadır

Genelde insanların geçimi geleneksel tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır

İlçe son yıllarda arıcılık için önemli bir merkez haline gelmiştir

Özellikle Karadeniz Bölgesinden daha iyi bir ürün için ilçe yaylaları bulunmaz bir mekânlardır

Selçuklu mimarisi özelliği taşıyan Sürmeli Mahmut Paşa Kümbeti ilçedeki tarihi eserlerin önemlisi ve ayakta kalabilenidir

Bu tip kümbet ender örneklerden biridir

Ayrıca Karlıca köyünde Şoşik Kalesi, Karlıca Kalesi ve Beklemez Köyü Kardeşler Mahallesinde Urartulardan kalma yeraltı evleri ve Urartu mezarları, Süleyman Kümbette köyündeki Kümbet kalıntıları mevcuttur

İlçe Merkezinin kuzeyinde Havaran Kalesi kalıntıları bulunmaktadır

İlçe merkezi 6 mahalleden oluşur

Bağlı 46 köy ve 52 mahalle/mezra bulunmaktadır

Ağrı’nın ilçe merkezine çok yakın oluşu nedeniyle ekonomik bir gelişme gösterememiştir

Köylerin de çoğunun yolunun direkt Ağrı’ya çıkması nedeniyle resmi işler dışında bir çok köyün ilçeyle münasebeti yoktur

İlçede bir genel lise mevcut olup buna bağlı 100’er kişilik bir kız bir de erkek pansiyonu vardır

56 ilköğretim okulu, 1 öğretmenevi bulunmaktadır

Bu ilköğretim okullarından 8 tanesi 8 yıllıktır

7’si gündüzlü, biri yatılıdır

7 anasınıfı bulunmaktadır

Halk Eğitimi Merkezi bünyesinde başta ipek ve yün halı dokumacılığı olmak üzere birçok alanda mesleki ve kültürel kurslar verilmektedir

Bu halılar ülkemizin birçok yöresinde pazarlanmaktadırlar

İlçede tek spor kulübü Hamur Kümbet Spor kulübüdür

İlçemizi 1

Amatör kümede temsil etmektedir

İki sağlık ocağı bulunmaktadır

Hamur Ağrı arasında bulunan Yoğunhisar Mesire alanı, Havaran Kalesi dibindeki Ziyaret, Murat Nehri ve Mandalık Çayı ile Tatlısu Çayı kenarları yazın piknik yapmak ve dinlenmek için ideal yerlerdir

Alabalık tesislerinde üretilen Alabalıklar da damağınızda tad bırakacak cinstendir

Ayrıca Ayvacık ve Danakıran derelerinde hakiki Alabalıklar da şifa niyetine tüketilmektedir

Keledoş, Ayranaşı, Keşkek, Bişi, Kete,Otlu peynir, çökelek… İlçenin yöresel tatlarındandır

10-14-2012	#3
Prof. Dr. Sinsi	Ağrı İlçeleri, Ağrıdaki İlçeler, Ağrının İlçesi, Ağrı Nın İlçeleri TAŞLIÇAY 1954 yılında ilçe olan Taşlıçay’ın aynı yıl belediye teşkilatı da kurulmuştur Beldesi bulunmayan ilçenin 37 köyü ve 21 mezrası bulunmaktadır Taşlıçay İlçesi Ağrıya 32 km uzaklıkta olup Türkiye – İran transit yolu üzerindedir Murat Nehrinin kuzey kıyısında kurulan ilçe doğudan Diyadin ve Doğubayazıt, kuzeyden Tuzluca (Iğdır), batıdan Ağrı merkez ilçe ve Hamur, güneyden Erciş (Van) ile çevrilidir İlçenin 2000 yılı nüfus sayımına göre merkez nüfusu 5 180, toplam nüfusu ise 21 839’dur Yüzölçümü 798 km 2 olan ilçenin nüfus yoğunluğu km2 başına 27 kişidir İlçe merkezinden E–80 karayolu geçmektedir İlçeye bağlı köylerden Aşağı Dumanlı ve Çökelge Köylerinin yolları asfalt, diğer köy yoları ise stabilizedir İlçe merkezi ile tüm köy ve mezralarda elektrik ve telefon şebekesi mevcuttur 24 köyün su şebekesi bulunmakla birlikte tüm köylerin içme suyu mevcuttur İlçenin geçim kaynağı Tarım ve Hayvancılık oluşturur Taşlıçay, güneyde Aladağ, kuzeyde Sinek Yaylalarının birbirine çok yaklaştığı alanda olduğundan arazisi engebelidir Bu yüzden tarıma elverişli yerleri azdır Şeker pancarı ekilir, tahıl tarımı, küçük ve büyük baş hayvancılığı yapılır Yerli ırk sığır ile Morkaraman koyun beslenir İlçe’de kara iklimi egemendir Yazlar sıcak, kışlar soğuk ve kar yağışlı geçer Yüksek yerlerde kar kalınlığı 1 metreyi bulur Aladağ’ın 2700 mden yüksek yerleri kalıcı kar ve buzlarla kaplıdır Yağmurlar ekseri ilkbahar ve sonbaharda görülür Kışın yağan kar, nisan ayı başına kadar yerde kalır Doğal bitki örtüsünü ağustosa kadar yeşil kalan otluklar teşkil eder Orman yoktur, sadece Murat nehrinin kıyısındaki çalılıklar vardır Deniz seviyesinden yüksekliği 1660 metre olan ilçenin büyük bölümü 2000 metreden yüksek dağlarla kaplıdır Kuzey ve güneyde uzanan dağlar, orta bölümünde Murat Vadisi ile ayrılır İlçe’nin en yüksek noktası, güneydeki Aladağ üzerinde bulunan Muratbaşı (Koçbaşı) (3510m) dağıdır İlçe’nin en önemli akarsuyu doğu-batı yönünde akan Murat Nehridir Murat suyu kuzey ve güneydeki dağlardan kaynaklanan derelerle beslenir Yurdumuzun en yüksek gölü (2 245 m) olan Balık Gölü ilçe merkezine 40km mesafede olup Sinek Yaylası’nda bulunmaktadır 34 km2 lik yüzölçümü bulunan gölün çevresinde kurulu 10 tane köy vardır Bu köylerden 5 tanesi ilçeye bağlıdır Özel bir tür alabalığı ve çok lezzetli Sazan Balığı vardır Gölün çevresindeki köy halkı geçimini balıkçılık ve hayvancılıkla sağlamaktadır Gölün ortasında üzerinde tarihsel kalıntılar bulunan 4 dekar alanında bir de ada bulunmaktadır Bayrak Tepe, ilçeye 3 km uzaklıkta, anayol üzerinde bulunan Geçitveren Köyü girişindeki Toptaş Tepesi’nin düzenlenmesi ile oluşturulmuş mesire alanıdır HAMUR Hamur’un bilinen tarihi MÖ 14 Yüzyıl dönemine kadar uzanır Değişik dönemlerde farklı devletlerin egemenliğine girmiştir Eski adı Havaran’dır Son olarak 1578 yılında Osmanlı topraklarına katılmıştır 1915 yılında Rus istilasına uğramış ve 14 NİSAN 1918 yılında işgalden kurtarılmıştır Cumhuriyet döneminden önce Beyazıt vilayetine bağlı bir nahiye olan Hamur 1927 yılında Ağrı’ya bağlanmış ve 1 NİSAN 1958’de de ilçe olmuştur İlçe Ağrı’nın güneyinde Aladağlar silsilesinin etekleriyle Murat Vadisi üzerinde kurulmuştur Arazinin % 65‘i dağlık – % 35’lik kısmı ise düzlük bir yapıdadır Ağrı iline 12 Km uzaklıktadır İlçenin denizden yüksekliği 1675 m Yüzölçümü 898 Km2‘dir 2000 yılı sayımlarına göre nüfusu 22052’dir İlçe Merkezi ise 3865’tir İlçede tipik bir kara iklimi egemendir Kış ayları çok şiddetli geçmektedir Bitki örtüsü bozkırlardan oluşmaktadır Yazın gür otlaklar olur Bu gür otlaklarda hayvancılık yapılır ve baharın gelişi ile yaylalara çıkılır İlimizin en önemli yaylalarından biri olan Aladağlar ilçe sınırlarındadır Genelde insanların geçimi geleneksel tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır İlçe son yıllarda arıcılık için önemli bir merkez haline gelmiştir Özellikle Karadeniz Bölgesinden daha iyi bir ürün için ilçe yaylaları bulunmaz bir mekânlardır Selçuklu mimarisi özelliği taşıyan Sürmeli Mahmut Paşa Kümbeti ilçedeki tarihi eserlerin önemlisi ve ayakta kalabilenidir Bu tip kümbet ender örneklerden biridir Ayrıca Karlıca köyünde Şoşik Kalesi, Karlıca Kalesi ve Beklemez Köyü Kardeşler Mahallesinde Urartulardan kalma yeraltı evleri ve Urartu mezarları, Süleyman Kümbette köyündeki Kümbet kalıntıları mevcuttur İlçe Merkezinin kuzeyinde Havaran Kalesi kalıntıları bulunmaktadırİlçe merkezi 6 mahalleden oluşur Bağlı 46 köy ve 52 mahalle/mezra bulunmaktadır Ağrı’nın ilçe merkezine çok yakın oluşu nedeniyle ekonomik bir gelişme gösterememiştir Köylerin de çoğunun yolunun direkt Ağrı’ya çıkması nedeniyle resmi işler dışında bir çok köyün ilçeyle münasebeti yoktur İlçede bir genel lise mevcut olup buna bağlı 100’er kişilik bir kız bir de erkek pansiyonu vardır 56 ilköğretim okulu, 1 öğretmenevi bulunmaktadır Bu ilköğretim okullarından 8 tanesi 8 yıllıktır 7’si gündüzlü, biri yatılıdır 7 anasınıfı bulunmaktadır Halk Eğitimi Merkezi bünyesinde başta ipek ve yün halı dokumacılığı olmak üzere birçok alanda mesleki ve kültürel kurslar verilmektedir Bu halılar ülkemizin birçok yöresinde pazarlanmaktadırlar İlçede tek spor kulübü Hamur Kümbet Spor kulübüdür İlçemizi 1 Amatör kümede temsil etmektedir İki sağlık ocağı bulunmaktadır Hamur Ağrı arasında bulunan Yoğunhisar Mesire alanı, Havaran Kalesi dibindeki Ziyaret, Murat Nehri ve Mandalık Çayı ile Tatlısu Çayı kenarları yazın piknik yapmak ve dinlenmek için ideal yerlerdir Alabalık tesislerinde üretilen Alabalıklar da damağınızda tad bırakacak cinstendir Ayrıca Ayvacık ve Danakıran derelerinde hakiki Alabalıklar da şifa niyetine tüketilmektedir Keledoş, Ayranaşı, Keşkek, Bişi, Kete,Otlu peynir, çökelek… İlçenin yöresel tatlarındandır