Kars Sarıkamış Harekatı

Kosor'dan Beyköy'e inebilmek için 3000m yüksekliğindeki yolsuz bir kar çölü olan Allahüekber dağlarını aşmakla meşguldü 9ncu Kornun tek başına Sarıkamış'a müteaddit taarruzları başarısızlıkla sonuçlandı Büyük kayıplar verilmiş ve 9ncu Kornun mevcudu azalmıştı Sonunda Enver Paşa taarruzun 9ncu ve l0ncu Korlarca müştereken yapılmasını ve bunun içinde 9ncu Kornun l0ncu Koryu beklemesine karar verdi l0ncu Kor Allahüekber dağlarında erimiş durumdaydı Taburların mevcudu 150-200 kişiye inmişti Enver Paşa'nın l0ncu Kornun felaketli halinden haberi yoktu 29 Aralık'ta 9ncu ve l0ncu Korlarla yapılan taarruzlar 3 Ocak 1915'e kadar devam etti 9ncu Kornun 450 l0ncu Kornun 1500-2000 kişilik bir kuvveti kalmıştı Rus karşı taarruzunun başlamasıyla ordu ilk çıkış üslerine geri alınmıştır

SARIKAMIŞ HAREKATINDAN ALINAN DERSLER

1 Rus kuvvetlerinin imhası için düşü*nülen plan genel olarak uygun idi ancak kuşatma kavisleri çok geniş tutulmuştur

2 Geniş kuşatma kavisleri zaman kay*bına sebep olmuş bu ise düşmanın çekil*mesine ve karşı tedbirler almasına neden olmuştur

3 Arazi ve iklim pek dikkate alınmadı*ğından birlikler düşmandan ziyade tabiat*la savaşmışlardır

4 Ordunun kış ve dağ teçhizatı ve eği*tim yetersizliği felakete sebep olmuştur

5 Lojistik destek harekatı desteklemekten çok uzaktır

6 Harekattan hemen önce komutanla*rın değiştirilmesi hatalıdır

RUSLAR AÇISINDAN İSE;

1 800 Kmlik bir cepheye kuvvetlerini dağıtmışlar ve Sarıkamış gruplarının kuzey yanını daha açık bırakmışlardır Böylece Türk kuvvetlerine kuşatma imkan ve fırsatını vermişlerdir

2 Rusların başlangıçta Türk llnci Korsuna taarruzu harekat sonunda icra ettikleri karşı taarruzu müteakip takip ha*rekatı yapmamaları hatadır

SONUÇ

3ncü ordu çok engebeli bir arazide çok güç şartlar altında sıfırın altında 30 dereceye yaklaşan soğukta 15 gün süreyle çok büyük fedakarlıklar göstermiş ve mevcudunun %90'ını kaybettiği halde savaşa devam etmemiştir Telefonları donduran ve Rusların harekatını etkileyen soğuk Türk hücumlarını durduramıyordu

TARAFLARIN ZAYİAT DURUMU

TÜRK TARAFI:

* Yabancı kaynaklara göre: 90000 şehit

* Harp tarihi kaynaklarına göre: 50000 şehit ve yaralı

* Mareşal Fevzi Çakmak'a göre 60000 şehit ve yaralı

RUS TARAFI:sp; RUS TARAFI:

* Muharebede 20000'den fazla ölü ve yaralı

* Donan 9000