Akdenizin İsparta İli Tanıtımı

İlin ortalama yıllık yağış toplamı 5518 kg/m2’dir Yağışların büyük kısmı kış ve bahar aylarında (%7269) olmaktadır Yaz ve sonbahar ayları ise oldukça kurak (toplam yağışın %2931) geçmektedir Yağışlar genellikle yağmur, kış aylarında ise zaman zaman kar, bahar ve yaz aylarında ise sağanak yağışlar şeklinde gözlenir İl içindeki yağış dağılımında ise güneyden, kuzeye çıkıldıkça, yıllık yağış toplamları azalmaktadır

İl coğrafik yapısı nedeniyle dağ-vadi meltemlerinin etkisinde kalmaktadır Orta Akdeniz üzerinden gelen alçak basınç sistemlerinin önünde güneyli yönlerden kuvvetli rüzgarlar, zaman zaman fırtınalar görülür Bahar aylarında görülen orajlı kararsızlık yağışlarıyla birlikte kuvvetli rüzgarlar gözlemlenir, uzun yıllar ortalama hızı 21 m/sn’dir Rüzgar hakim yönü ise güneybatıdır Ortalama fırtınalı günlerin sayısı 49, kuvvetli günlerin sayıs

Bitki Örtüsü ve Yaban Hayatı

Isparta ili arazisinin yarısına yakın bir kısmı ormanlardan oluşmaktadır Bu alanlar içinde verimli orman ağaçlarının yanı sıra fundalık ve çalılık alanlara da karşılaşılmaktadır Bu araziler dışındaki alanlarda ise bitki örtüsü otlardır

Aksu Vadisi boyunca Davras dağı eteklerine kadar, Akdeniz sahillerinin tipik bitkilerinden olan zeytin, mersin gibi ağaçlara rastlanır Davras dağının güney eteklerinde sedir ağaçları da bu bitki topluluklarına katılır

Isparta’da 1500 m yükselti kuşağına kadar, Akdeniz’e özgü maki türü ağaççıklarla birlikte, meşenin egemen olduğu yapraklı ormanlar bulunur Eğirdir Gölü’nün kuzeyinde, Gelendost-Yalvaç arasında, Afşar yöresinde, Isparta-Ağlasun arasında ve Sütçüler bölgesinde yer yer iyi koru niteliği gösteren yapraklı ormanlar geniş alanlar kaplar Yapraklı ormanlar üzerinde 1700-1800 mlere kadar kızılçam, karaçam, sedir ve ardıç gibi ibreli ağaçlardan oluşan ve özellikle ilin güneyinde çok iyi koru özelliği gösteren, iğne yapraklı ormanlar yayılmıştır Bu ağaçlardan başka buralarda yer yer köknar ağaçlarına da rastlanmaktadır

Kızılçam ve karaçamdan sonra ilde en çok alan kaplayan ağaç Torosların temel ağacı olan sedir, olumsuz insan etkileri nedeniyle daralmıştır Sedir ormanları, ancak Davras dağı eteklerinde, Barla-Senirkent arasında ve yüksek dağların doğu ve kuzey yamaçlarında yayılım göstermiştir

Asli Orman Ağaçları: Isparta Orman Bölge Müdürlüğü ormanlarında kızılçam, karaçam, sedir, göknar, ardıç, sarıçam (Gölcük Tabiat Parkında) gibi ibreliler ile meşe, çınar, kızılağaç, akasya, dişbudak, kestane ve sığla gibi yapraklı türler bulunmaktadır

Diğer Orman Ağaç ve Ağaççıkları: Pırnal Meşesi, kermes meşesi, akçaağaç, akçakesme, kocayemiş, zeytin, keçiboynuzu, defne ve mersin ağaç türleri yörede bulunmaktadır

Otsu Bitkiler: Kekik, adaçayı, sistuslar, ladenler, katırtırnağı, çayır ve mera bitkileri en çok görülen bitki türleridir

Isparta ili, yabani hayvan türleri bakımından zengin bir yörede yer almaktadır İldeki yaban hayvanları arasında yaban domuzu, sansar, porsuk, tilki, tavşan, sincap, kurt, karaca, alageyik, dağ keçisi, ayı ile kuş türlerinden yaban ördeği, keklik, çulluk, saksağan, sülün ve kaz sayılabilir Isparta’daki tatlı sularda ise levrek, sazan, çiçek ve ıstakoz bulunmaktadır

Isparta Milli Parklar ve Av-Yaban Hayatı Başmühendisliği sınırları içerisinde 2 adet Milli Park, 2 adet Tabiat Parkı, 2 adet Tabiatı Koruma Alanı, 2 adet Orman İçi Dinlenme Yeri, 3 adet Yaban Hayatı Koruma ve Üretme Sahası ve 4 adet Tabiat Anıtı bulunmaktadır

Nüfüs ve Yerleşme

Isparta İli, Osmanlı İmparatorluğu döneminde Konya vilayetine bağlı bir sancak merkezi idi Cumhuriyet öncesi, Hamit Sancağı adıyla bilinen Isparta İli hakkındaki ilk nüfus bilgileri o dönemde zaman zaman tutulan tahrir defterlerinden elde edilmektedir Ancak, tahrir defterleri düzenli olarak tutulmadığı ve sadece erkek nüfusun kaydı bulunduğu için elde edilen veriler gerçek nüfus hakkında doğruyu tam olarak yansıtmamaktadır

Bu dönemde, Hamit Sancağı’nın nüfusu hakkında en geniş bilgileri, 1882 Konya Vilayet Salnamesinden edinmek mümkündür Bu kayıtlarda, hem dini hem de kadın-erkek nüfusla ilgili veriler bulunmaktadır

Vital Cuinet ise, ‘‘Turquie D’Asie Geographie Administrative’’ adlı eserinde Hamidabat Sancağı’nın nüfusunu 192000 olduğunu ve bu nüfusun 17000’inin Rum-Ortodoks, 600’ünün Ermeni-Grogeryan, 20’sinin Ermeni-Protestan ve 3’ünün de Ermeni-Yahudi olduğunu belirtmektedir Rum nüfus, Kurtuluş Savaşından sonra yapılan nüfus mübadelesi antlaşması ile Isparta’dan ayrılmıştır

Salnameye göre, Hamit Sancağının toplam nüfusu 120661’dir Bu nüfusun 113659 kişisi Müslüman, 6450 kişisi Rum-Ortodoks ve 552 kişisi ise Ermeni-Grogeryan’dır Rum nüfus, Isparta Merkez, Uluborlu, Eğirdir ve Barla’da, Ermeni nüfus ise sadece Isparta merkezde yaşamaktadır En çok nüfusa sahip kazalar, Isparta Merkez, Karaağaç ve Yalvaç’tır

1927-2000 arası nüfus sayım dönemleri esas alındığında Isparta ilinin nüfusu devamlı artış göstermiştir 1927 yılında 144804 olan Isparta ilinin nüfusu, 2000 yılında yapılan son sayımda 513681 olarak tespit edilmiştir İlde en düşük yıllık nüfus artış hızı %0 09 ile 1940-1945 II Dünya Savaşı döneminde ve %0 62 ile 1935-1940 döneminde, en yüksek yıllık nüfus artış hızı ise %0 266 ile 1955-1960 dönemi ve %0 259 ile 1950-1955 dönemlerinde gerçekleşmiştir 1990-2000 nüfus sayım dönemlerinde ise nüfus artış hızı %0 166’dır Isparta’da km2’ye düşen kişi sayısı 1927 yılında 17 kişi iken, 2000 yılında 62’ye yükselmiştir Son 73 yılda Türkiye nüfusu yaklaşık 5 kat artış gösterirken aynı dönemde Isparta ilinin nüfusu 35 kat artış göstermiştir

Isparta ilinde 1927 yılında nüfusun % 253’ü şehirde, %747’si de köylerde yaşamıştır 2000 nüfus sayımına göre ise, nüfusun %587’si şehirde, %413’ünün de köylerde yaşadığı tespit edilmiştir Bu değerler özellikle 1945 yılından sonra Isparta ili nüfusunun devamlı bir şekilde şehirler lehine geliştiğini ve köylerden şehirlere göçün olduğunu göstermektedir

Isparta ilinin 2000 yılındaki nüfusu 513681’dir Bu nüfusun ilçelere göre dağılışı incelendiğinde, en fazla nüfusa Merkez ve Yalvaç ilçelerinin, en az nüfusa ise YBademli ve Aksu ilçelerinin sahip olduğu görülmektedir 1990 nüfus sayımına oranla, 2000 yılında Aksu, Eğirdir, Gelendost, Sütçüler ve YBademli ilçelerinin nüfuslarında azalma kaydedilmiştir

1992 yılında kurulan ve bugün 35000’ne ulaşan öğrencisi ve öğretim elemanı ile Süleyman Demirel Üniversitesi’nin açılması, Isparta Organize Sanayi Bölgesinin faaliyete geçmesi, Dinar depremi ile bir kısım Dinarlıların Isparta’ya yerleşmesi, Isparta-Antalya karayolunun açılması gibi bir çok gelişmeler Isparta ilinde 1990 yılından sonra nüfusun artmasını sağlamıştır

Sayım dönemleri itibariyle en önemli yerleşim birimi, Isparta şehridir Kent merkezinin nüfus yoğunluğu, 1980’de 130, 1985’de 151, 1990’da 238 iken son sayımda ise km2 ye 250 kişi olarak tespit edilmiştir

2000 nüfus sayımı rakamlarına göre, Isparta ili toplam nüfusunun, 270782’sini erkek nüfus, 242899’unu da kadın nüfus oluşturmaktadır Yani Isparta ili nüfusunun % 527’si erkekler, % 473’ünü kadınlar meydana getirmektedir

Isparta ilinde ekonomik faaliyetlere göre istihdam edilen nüfus incelendiğinde; verilen tüm dönemlerde, tarım sektörünün nüfusun yarıdan fazlasını istihdam ettiği görülmektedir İstihdamda, ikinci olarak hizmet sektörü, üçüncü sektör olarak da sanayi sektörü sıralanmaktadır 2000 yılında Isparta ilinde toplam 222337 kişi istihdam edilmiştir İstihdam edilen nüfusun 126518’i tarım, 67466’sı hizmet, 18532’si sanayi ve 9752’si de inşaat sektöründe çalışmaktadır

Isparta ili, 13 ilçe merkezi, 38 belde ve 173 köy yerleşmesi ile toplam 224 yerleşim yerine sahiptir Ayrıca bu yerleşim yerleri haricinde, 110’dan fazla köy altı yerleşmesi ilin güneyinde eğimin kısa mesafeler dahilinde değiştiği, topoğrafyanın derin vadilerle yarıldığı kesimlerde dikkati çekmektedirler

Isparta ilinde, yerleşmelerin %70’i 900-1200 mler arasında yer seçmiş iken geriye kalan yerleşmelerin hemen hepsi 1200-1500 mler arasında bulunmaktadır