Adana Da İnanç Merkezleri

Adana da inanç merkezleri

Adana'da İnanç Merkezleri (K1-17)

İnancın yaşatıldığı inanç merkezlerinde insan, kültür ve çevre ilişkisi ve etkileşimin boyutlarını ve dinamiklerini tesbit etmek için Adana’daki inanç merkezlerine toplu olarak bakmak yararlı olacaktır Adana’daki inanç merkezleri incelendiğinde inanç motiflerinin ve pratiklerin çerçevesinin yazılı kaynaklardan değil, yaşama biçimine ve çevre kültürüne göre biçimlendiği görülmektedir Kültürel değişim ve gelişime rağmen Adana’da otuzun üzerinde “yatır, ziyaret” adı verilen inanç merkezlerinde insan yaşamına damgasını vuran varlığı , o merkeze ait menkıbelerin anlatılması dikkati çekmektedir

Adana’da İnanç merkezlerini ziyarette ana amaç dilek dileyip adak adamaktır Adakları şu başlıklarda toplayabiliriz



1) Dilek Adakları :Kazadan , beladan ,kötülüklerden korunma, yağmur duası

2) Dileğin Yerine Gelmesinden Sonra Adağı Yerine Getirme: Çocuk , ev , araba , hastalıktan kurtulma , evlenme , uzun yolculuktan dönme , askerden gelme vd

3) Kefaret Adakları :Bir günahı, bir kusuru bağışlatmak için sunulan adaklar Sadaka vermek , kurban kesmek vd

4) Geçiş Dönemleri Her geçiş dönemi diğerleri gibi inanç merkezlerinde kutsanır

Günümüzde Adana inanç merkezlerinde kökü geçmişe dayalı din dışı halka özgü gelenek, İslâmiyet’in gereğindenmiş gibi sürdürülmektedir Bunlar kişileştirilmiş doğa üstü güç veya tasarımlardan şu ya da bu biçimde yardım sağlamaya, onlarla ilişki kurmaya, sevilip sayıldıklarını göstermeye yöneliktir Adak adayan kişi belirli pratikleri uygular Bunlar; dua etmek, fal açmak, hediye sunmak, kurban adamak , dinsel normlara uymak, bazı durumlardan kaçınmak, nazarlık, muska, göz boncuğu gibi kötülükleri engelleyiciler kullanma , doğrudan veya aracı kullanarak ilişki kurma vd

Adana inanç merkezlerinde veliler mahalli veli tipi olduğu için gerçek kimlikleri zamanla unutulmuş kerametleriyle anılır olmuşlardır Bazı adı olan velilerin tarihsel gerçekle ilgisi yoktur Hiçbir zaman Adana’yla ilgisi olmayan velilere ait yatırlar rüyaya dayalıdır Adana’da kuraklığı gidermek, çocuk sahibi olmak, hastalıkları sağaltmak vd isteklerle yatır ve ziyaretlere gidilir

Sağlık problemi olanlar, çağdaş tıbbın yanı sıra ziyaretlerden de şifa ummaktadır Ziyaret yerlerine gidilip sağlık dilekleri dilenmekte, adaklar adanmakta, sağlığa kavuşanlar adaklarını yerine getirmektedir Bu tür uygulamalar inanılarak, kutsallaştırılarak yapılır Adana inanç merkezlerinde atalar kültüne bağlı sağaltmalar kuşaklar boyu sürerek günümüze gelmiştir Etrafında kült oluşan ziyaretlerde, çeşitli büyüsel ve törensel işlemler uygulanmaktadır Ziyaretçiler, velilerin eşyalarını, mezarlarını kutsal kabul edip sağlık dileklerini Allah'a ulaştırmakta velileri aracı kılmaktadır Adanan adağın mutlaka yerine getirilmesine dikkat edilir Aksi halde adak adayan kişinin başına kötülük geleceğine inanılır

Adana halk kültüründe törenlere adaklara bağlı özel bir mutfak kültürü vardır Yiyecek ve yemekleri gelenek belirler Bu törenlerin değişmez yiyecek ve içecekleri vardır Yatır ziyaretlerinde adanan yiyecekler sunulur Yağmur dualarında kurban eti ve pilav topluca yenir Törenlerde toplu yeme içme günlük mutfak dışında tören ve adakların özelliğine bağlı özel bir mutfak kültürü ortaya çıkarmıştır

Ziyaret Yerleri: (K17, K16, K14, K13, K12)

Adana'da incelemeye aldığımız ziyaretleri şöylece sıralayabiliriz: 1-Cabbar Dede Ziyareti 2- Derviş Hoca Ziyareti 3- Çoban Dede Ziyareti 4-Bilal-i Habeş Ziyareti 5- Yedi Kardeşler Ziyareti ( Şeyh Yusuf El-Hakim, Şeyh Abdurrahman El-Harabi, Şeyh-ül Kalia El-Hakim ) 6- Yedi Kardeşler Ziyareti 7- Hz Hıdır Ziyareti (Mıdık), 8- Hz Hıdır Ziyareti (Karşıyaka ), 9- Cafer El Tayyar Ziyareti 10- Sultan Habibin Nacar Ziyareti 11- Nebi Nuh Ziyareti 12- Nuh Nebi Ziyareti 13- Halil İbrahim Ziyareti 14- Şeyh Abdülrezzak ( Bulamaç Dede ) Ziyareti 15- Ağca Baba Ziyareti 16- Sadık Sultan Ziyareti 17- Zilli Dede Ziyareti, 18-Ali Dede Ziyareti 19- Durhasan Dede Ziyareti, 20- Hasan Nuh Dede Ziyareti, 21- Hurmalı Dede Ziyareti, 22- Süleyman Efendi Ziyareti, 23- Mutlu Dede Ziyareti 24- Karataş Dede Ziyareti, 25- Bulut Dede Ziyareti, 26- Sait Dede Ziyareti 27- Kayın Dede Ziyareti, 28- Şıh Dede Ziyareti ( Çağımlar,1994:151)

Adana'da yatır, ziyaretlerde atalar kültünün devamı olan veli kültüyle yapılan halk hekimliği sürmektedir Hastalıkların çeşitlerine göre seçilen bu ziyaret yerlerini şu şekilde sıralayabiliriz:

1) Çocuğu Olmayanların Gittikleri Ziyaret Yerleri: Cabbar Dede, Derviş Hoca, Çoban Dede, Bilal-i Habeşi, Yedi Kardeşler, Cafer El Tayyar, Sultan Habibin

Nacar, Bulamaç Dede, Ağca Baba, Gaffar Baba, Sadık Sultan Zilli Dede,

Durhasan Dede, Hurmalı Dede, Mutlu Dede, Bulut Dede, Sait Dede, Arpacı Dede,

Muhittin Dede

2) Çeşitli Hastalıklara Şifa Aramak İçin Gidilen Ziyaret Yerleri: Derviş Hoca, Bilal-i Habeş, Yedi Kardeşler, Hz Hıdır, Cafer-El Tayyar, Nuh Nebi, Halil İbrahim, Bulamaç Dede, Ağca Baba, Sadık Sultan, Ali Dede, Durhasan Dede, Karataş Dede, Bulut Dede

3) Sağlıklı Doğum Yapmak İçin Gidilen Ziyaret Yeri: Sultan Habibin Nacar

4) Felçli Hastalara Şifa İçin Gidilen Ziyaret Yeri: Çoban Dede

5) Boğaz Hastalıklarına Şifa İçin Gidilen Ziyaret Yeri: Süleyman Efendi

6) Deliliğe Şifa İçin Gidilen Ziyaret Yeri: Çoban Dede

7) Görme Özürlülere Şifa İçin Gidilen Ziyaret Yeri: Çoban Dede

Görüldüğü gibi hastalıklara şifa aramak için sağaltıcı kerameti olduğuna inanılan ziyaret yerlerine gidiliyor Bazı ziyaret yerlerinde bir çok hastalığa şifa aranırken bazı ziyaret yerlerinde de belli hastalıkların şifası aranıyor Yatırlara en çok çocuğu olmayan kadınlar gidiyor İkinci sırada diğer hastalıklar geliyor

Adana’da İnanç Merkezlerini Ziyaret Günleri: (K3, K9, K10)

Yatırlardaki evliyalara belli günlerde gidildiğinde kerametlerinin gerçekleşeceğine dair bir inanç var Genellikle adaklar için cuma günleri gidilir

Her Gün Gidilen Ziyaret Yerleri: Cabbar Dede, Bulut Dede, Derviş Hoca, Çoban Dede, Hz Hıdır, Bulamaç Dede, Gaffar Baba, Sadık Sultan, Zilli Dede, Durhasan Dede, Hasan Nuh Dede

Salı Günü Gidilen Ziyaret Yerleri: Bilal-i Habeşi

Çarşamba Günü Gidilen Ziyaret Yerleri: Nuh Nebi

Perşembe Günü Gidilen Ziyaret Yerleri: Yedi Kardeşler, Ağca Baba, Ali Dede

Cuma Günü Gidilen Ziyaret Yerleri: Süleyman Efendi, Sait Dede, Yedi Kardeşler, Hz Hıdır, Halil İbrahim, Bulamaç Dede, Sadık Sultan, Ali Dede, Hurmalı Dede

Cumartesi Günü Gidilen Ziyaret yerleri: Hz Hıdır,Cafer- El Tayyar, Hurmalı Dede

Pazar Günü Gidilen Ziyaret Yerleri: Yedi Kardeşler, HzHıdır, Cafer-El Tayyar, Nuh Nebi Sadık Sultan, Hurmalı Dede

Ziyaret yerlerinden şifa umanlar bu takvime uyarlar Son yıllarda ziyaretler tatil günleri ve cumartesi, pazar günlerine kaymıştır Ama adaklarda cuma günü ziyaret yapılır

Adana’da İnanç Merkezlerine Gidiş Nedenleri ve Yapılan Pratikler (K4, K5, K13, K14, K16)

Adana’daki inanç merkezlerine gidiş nedenleri şunlardır

1 Çocuk sahibi olmak, doğan çocuğun ölmesini önlemek, yaramaz çocukları islah etmek, konuşamayan çocukların dilini açtırmak

2 Evlenemeyen kızların kısmetini açmak

3 Rızk arttırma dileği

4 Kayıp eşyayı bulmak

5 Kötü alışkanlıklardan kurtulmak

6 Şirinlik dileği (kısmet açma)

7 Askerden sağ salim dönme dileği

8 Yeni bir işe başlamadan kutsal zatın, duasını, rızasını almak

9 Doğal afetlerden korunmak

Adana yatır, ziyaret ve kutsal sayılan mezarlarda süren pratikler şunlardır

1 Adak kurbanı kesmek, kanını alnına sürmek

2 Türbe, mezar, ağaç ve çalılara çaput bağlamak

3 Kutsal sayılan sudan içmek, yıkanmak, para atmak

4 Adağın gerçekleşmesinden sonra yiyecek dağıtmak

5 Türbeye havlu, seccade, halı, tesbih, baş örtüsü, takke, ibrik, para bırakmak vd

6 Türbede secdeye kapanmak, gece uyumak

7 Belli hastalıkları sağalttığına inanılan yatırlarda şifa dilemek