Adana Da İnanç Merkezleri

Allahım bize rızkımızı ver

Yağmuru yağdır

Bize sulu sulu yağmuru

Vermekten eksik olma

Yağmur duasına katılanlar "Biz buraya geldik sığındık, sen bizim dileklerimizi Allah'tan iste" derler

Tosun Dede (K4-K5-K6-K7-K8-K9-K10)

Tosun Dede Ziyareti, Paşa köyü ile Çanakçı Köyü arasındadır Günümüzde türbesine gidilip dua edilir Tosun Dede daha sağlığında kuraklık olduğunda köylülere "Toplanın, para toplayıp dana kesin Allah'a dua edin" dermiş Köylüler Tosun Dede’nin dediğini yapınca yağmur yağarmış Her kuraklık olduğunda Tosun Dede Ziyareti’ne gidilip yağmur dilemek için dua edilir, kurban adanır Dua ederken duada Tosun Dede’nin adı geçer Kaynak kişiler yine bir kuraklık yılında yağmur duası için para toplanıp tosun alındığını, daha yağmur duasına çıkmadan yağmur yağınca tosunu kesmediklerini, ama sonra aylarca bir damla yağmur düşmediğini söylüyorlar

Boğa Dede, Bulut Dede ve Tosun Dede mahalli veli tipleridir Bunların yağmur yağdırma kerametlerine bağlı çeşitli inanç pratik ve efsaneler oluşmuştur Mezarları, türbeleri, kendilerine ait eşyaların olması, yağmur yağdırma dileklerini gerçekleştirdiklerine inanılması, adak kurban olması, adlarının geçtiği dua ve benzeri sözlerin olması, adlarına türbe ve ziyaret yeri yaptırılması, etraflarında efsanelerin oluşturulması onları bir kült haline getirmiştir Adana yağmur duası törenlerinde İslamiyet öncesi inanç motifleri ve kurban ritleri kalıntılarıyla, atalar kültündeki kabir ziyareti ölümden medet umma ile İslamî inançlar içiçedir

Bilimsel araştırmalarda, özelikle tarih araştırmalarında doğruyu yanlıştan ayırmak için her şeyden önce tarihi yaşayan ve olayların içinde rolü bulunan insanların geriye bıraktıkları izleri takip edip bu insanların geçmişi hakkında tanıklıklarından da yararlanılır (Şeker,1999:25) İnanç merkezleri ve çevresinde oluşan kültür geçmişteki hayata ait yazılı kaynaklar dışında en önemli bilgilerin elde edileceği yerlerdir Bu inanç merkezlerinde yapılacak çalışmalar tarihin yararlandığı malzemelerin ortaya konulması ve bunlardan yararlanılmasını sağlayacaktır

Sonuç: Adana’da bir çok inanç ve bunların etrafında oluşmuş uygulamaların belirlenip ortaya konması ritüel olarak adlandıracağımız olguların Adana’da aldığı şekli tespit etmemizi sağlayacaktır Ayrıca ritüellerin iç dinamiği, çalışma prensipleri ortaya çıkacaktır İnançların çok katı, çok kuvvetli yaptırım gücü vardır İnançlar gerek inanç sistemi içinde, gerek dinsel, gerekse toplumsal yönüyle bir takım işlevler üstlenmiştir Genel biçimiyle kökleri insanlık tarihi kadar eski görünen bu kuruma bağlı ritüeller toplumlarca canlı tutulmuş, belirli zaman ve aralıkla tekrarlanmış, böylece dirençli, sürekli bir yapıya kavuşmuştur

Adana’da inanç merkezlerinde bilinmeyen bir zamanda ermişliğini onaylanmış kişiler öldükten sonra da sosyal açıdan yaşatılmaktadır Onları bir anlamda ölümsüzleştiren şey genellikle kendilerine atfedilen olağanüstü manevi güçten öte onlara olan ilginin sürekliliği ve doğrudan ya da dolaylı bir biçimde gerçekleştirilen ritüellerin karakteristik bir özelliği olan tekrarıdır

Adana’daki inanç merkezlerinde eskiye oranla düşük yoğunlukta da olsa sorun ve sıkıntıların çözümünde büyüsel olarak nitelenebilecek pratiklere baş vurulduğu görülmektedir İlk çıkış özelliğini kaybetmiş, İslâmi renge bürünmüş bu inanç ve pratikler İslâmiyet’in gereğindenmiş gibi sürdürülmektedir Bu inanç merkezlerindeki yatır ziyaretleri, evliyalardan meded umma, adak adama, ağaçlara çaput bağlama vd pratikler din adamları tarafından hoş görülmemesine rağmen sürmektedir Günümüzde Adana’daki yatır ve ziyaretlerin çoğu ile ilgili yazılı ve güvenilir sözlü bilgi toplama kaynakları yoktur İnanç merkezleri adına bağlanan bazı erenlerin tarihi kişilikleri yok olmuş, yaptığı varsayılan kerametleri onlara ad olmuştur Bazı inanç merkezleri de ilk kaynağından yola çıkarak, değişerek yeni kimlik, inanç ve pratikler kazanmıştır

İnanç merkezlerinin Adana’da geleneksel kültürü ve sosyal yaşamı haraketlendirmede payları vardır İnanç merkezleriyle dilek ve adakla sosyal yardımlaşma, paylaşma ve dayanışma gelişir Gelenekler sürer, inançlar tazelenir, dinsel ağırlıklı toplumsal birliktelik düşüncesi pekişir

Adana’da uygulanan inanç ve pratikler kültürün doğası ve kültürel değişim ve gelişim gereği erozyona uğraması gerekirken modernleşmeye başlayarak yeniden biçimlenmiştir İnanç merkezleri sosyo-ekonomik değişmeye bağlı olarak pratik değişimlerine uğrayarak hayatiyetini sürdürmektedir Geleneğe ve bağdaştırmacı uyarlamacılığa dayalı yerel-yöresel inanç ve kültürel değişim ve gelişim sürecinin yoğun ve yaygın etkisi altındaki halk inançları karşısında bireysel tepkiler ortaya çıkmaya başlamış, doğru İslâm’ı belirleme konusunda arayışlara girmeye başlamışlardır Dinsel geleneğin ve önderlerin otoritesini kaybetmeye başlaması üzerine İslâmi kökenli olmayan pratiklere karşı neler yapılması gerektiği konusunda bireysel arayışlar ortaya çıkmaya başlamıştır Bu pratiklerin İslâm’dan ayıklanması yerine inanç merkezlerinde pratikler yeniden şekillenerek yeni işlevler kazanmaya başlamıştır Kültürel değişim ve gelişim gereği bazı inanç merkezlerinin pratikleri çağa uydurulmuştur Bunlar geleneğe karşı gelme dinamiğine özgün bir örnek teşkil etmektedir

Erenleri toplumun diğer bireylerinden farklılaştıran sağlıklarındaki beceri, yetenek, bilgi, hayırseverlik, dindarlık vd gibi kişisel özellikler yanısıra ölüm sonrası toplum tarafından bir kısmına atfedilmiş özellikler de olabilir Hatta çoğu kez söz konusu inanç merkezi mekanların boş olduğundan bile söz edilir Ama Adana insanı bu mekanları kutsal saymıştır Onlara bu statünün verilmesinin altındaki gerçek, bireysel beklentilerinin gerçekleşme umudu ve doğa üstünden gelebileceği düşünülen olumsuz etki korkusudur İstenileni elde etmek için ereni anma, onun gönlünü alma, kutsama, kutsanma amaçları yer alır Bu uygulamalar bireyi yaşamlarının sınırlarının ötesine taşır