Türkçenin Korunması Ve Geliştirilmesine İlişkin Kanun

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-14-2012

Yazışma ve toplantılarda Türkçe

MADDE 5- (1) Kamu kurum ve kuruluşlarında, kamu tüzel kişiliklerinde ve noterliklerde her türlü belge, sözleşme ve yazışma Türkçe olarak düzenlenir

Muhatapların yabancı uyruklu olması durumunda, yabancı dille yazışma ve sözleşme yapılabilir; ancak bu belgelerin de Türkiye Cumhuriyeti uyruklu muhataplar için ülke içindeki dağıtımında Türkçe çevirilerinin yapılması ve kullanılması zorunludur

(2) Türkiye’de yapılacak her türlü resmî toplantı ve görüşmelerde, Türkiye’yi temsil edecek kişilerin konuşmalarını Türkçe yapmaları zorunludur

Türkiye dışındaki toplantı ve görüşmelerde de Türkçe kullanmak esastır

Ancak zorunluluk hâlinde, istisnai hâllerde başka dil kullanılabilir

(3)Yukarıda sayılan hususları denetlemeye ve bunlara yaptırım uygulamaya kamu görevlisinin birinci sicil amiri görevli ve yetkilidir

Gazete ve dergilerde Türkçe

MADDE 6-

(1) Ulusal gazete ve dergilerde Türkçenin doğru kullanımı esastır

Türkçenin yazım kurallarına ve doğru kullanımın riayet etmeyen; Türkçede olmayan yabancı kelimeleri sistemli olarak kullanan gazete ve dergiler, ayrıca bunların yazarları cezai işleme tabi tutulur

(2) Yerel gazete ve dergilerin Türkçeyi doğru kullanması esastır

Türkçe yazım ve imlâ kurallarına uymayan yerel gazete ve dergiler, ayrıca yazarları cezai işleme tabi tutulur

(3) Ulusal ve yerel gazete ve dergiler, Türk Dil Kurumu tarafından türetilen yeni kelimeleri kullanmakla yükümlüdürler

(4) Yukarıda sayılan hususları denetlemeye ve bunlara yaptırım uygulamaya Basın İlan Kurumu görevli ve yetkilidir

Radyo ve televizyonlarda Türkçe

MADDE 7-

(1) Ulusal ve yerel yayın yapan radyo ve televizyonlarda Türkçenin doğru kullanımı esastır

(2) Türkçede olmayan yabancı kelimeleri sistemli olarak kullanan ulusal radyo ve televizyonlar, ayrıca program yapımcıları ve yönetmenler cezai işleme tabi tutulur

(3) Ulusal yayın yapan radyo ve televizyonlarda, haftada bir saatten az olmamak kaydıyla ve 07

00 ila 24

00 saatleri arasında Türkçenin öğretilmesi, özendirilmesi ve sevdirilmesine yönelik programlar yapılıp yayımlanması zorunludur

Bu konudaki düzenleme, denetim ve yaptırım uygulaması Radyo ve Televizyon Üst Kurulu tarafından yerine getirilir

(4) Orijinal sürümdeki filmler, müzik eserleri ve dinî ayinler dışındaki radyo televizyon yayınlarının Türkçe olması zorunludur

(5) Ulusal ve yerel yayın yapan radyo ve televizyonlar, Türk Dil Kurumu tarafından türetilen yeni kelimeleri kullanmakla yükümlüdürler

(6)Yukarıda sayılan hususları denetlemeye ve bunlara yaptırım uygulamaya Radyo ve Televizyon Üst Kurulu görevli ve yetkilidir

Sunucu yeterlik belgesi

MADDE 8- (1) Ulusal yayın yapan radyo ve televizyonlarda görev yapacak sunucuların, Türkçeyi doğru ve kurallara uygun telaffuz edebildiklerini gösteren bir “yeterlik belgesi”ne sahip olmaları zorunludur

(2) Yeterlik belgesini verme konusunda Türk Dil Kurumu görevli ve yetkilidir

(3) Yeterlik belgesi sahibi olmayan sunucu çalıştıran veya sunucuları Türkçeyi doğru ve kurallara uygun kullanmayan radyo ve televizyonları denetlemeye ve bunlara yaptırım uygulamaya Radyo ve Televizyon Üst Kurulu görevli ve yetkilidir

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Türkçenin Korunması

Kurum ve kuruluş adlarında Türkçe

MADDE 9- (1) Türkiye’de faaliyet göstermek üzere, yürürlükteki mevzuat uyarınca kurulan bütün kurum ve kuruluşların ad ve unvanları Türkçe olmak zorundadır

Türkiye’de iş yapan yabancı firmalarda ve Türkiye’de satışı yapılan isim hakkı alınmış yabancı mal, ürün ve hizmetlerde Türkçe ad ve unvan kullanma zorunluluğu aranmaz

Ürün mal ve hizmet adları ile ilan, reklam ve tanıtımlarda Türkçe

MADDE 10- (1) Bir ürün, mal ve hizmetin adında, sunuluşu, tanıtımı, kullanım kılavuzu, garanti belgesi, fatura ve makbuz gibi belgelerinde; yazılı, sözlü, görsel araçlarla yapılan her türlü ilan, reklam ve tanıtım faaliyetlerinde Türkçe kullanılması zorunludur

Her türlü iş yeri, faaliyet alanı ile araç ve gereçlerde kullanma, işaret, uyarı ve yönlendirme yazı ve levhaları Türkçe olacaktır

(2) Zorunlu hâllerde, Türkçeden başka dillerin kullanılması da gerekiyorsa, bu dillere ilişkin yazılı ve sözlü ifade ve metinler, Türkçeden daha önce, daha kapsamlı, daha okunaklı ve daha belirgin olamaz

Ölçüt ve başvuru kurumu

MADDE 11- (1) Kurum ve kuruluşların ad ve unvanları ile mal ürün ve hizmetlerin adlarının Türkçe olmasında ölçüt, Türk Dil Kurumunca yayımlanan Türkçe sözlüklerin son baskısında ve yine Türk Dil Kurumunca yayınlanmış derleme ve tarama sözlüklerinde madde başı olarak yer almış kelime ve deyimlerle Türkçe dil bilgisi kurallarına uygun olarak bunlardan türetilmiş kelime ve deyimlerden oluşmasıdır

(2) Türk kültür ve tarihine ilişkin özel adlarla Türkiye Cumhuriyeti yurttaşlarının adları da bu Kanunun kapsamına giren konularda kullanılabilir

Türkçe sözlerden ve özel adlardan kısaltmalar ve birleştirmeler yapılabilir

(3) Yukarıda belirtilen kaynaklar dışında kalan bir kelimenin ad olarak kullanılması; ancak Türk Dil Kurumunun açık oturum oluru ile mümkündür

Yaptırım

MADDE 12-(1) Bu Kanun’daki hükümlere uyulmaması durumunda yasağa konu levha, tabela ve yazılar ilgili belediye tarafından; belediye olmayan yerlerde köy ihtiyarlar kurulu tarafından ortadan kaldırılır

Ayrıca sorumlular hakkında, yetişkinlere ait asgari ücretin aylık brüt tutarının on katından az olmak üzere ticari kuruluşlarda bir önceki yıla ait vergi matrahının binde beşi tutarında para cezası uygulanır

2) Yazılı, sözlü ve görsel araçlarla yapılan her türlü ilan, reklam ve tanıtım faaliyetlerinde denetim ve yaptırım uygulanması ilgili valiliklerce yerine getirilir

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Geçici Hükümler

GEÇİCİ MADDE 1- Bu Kanun kapsamına giren ve Türkçe olmayan ad ve unvanlar ile bunlara ilişkin levha, tabela ve yazılar, bu Kanun’un yürürlüğe girmesinden başlayarak en geç 1 yıl içinde değiştirilir

GEÇİCİ MADDE 2- Bu Kanun’un uygulanmasına ilişkin tüzük ve yönetmelikler, Kanun’un yürürlüğe girmesinden başlayarak en geç altı ay içinde çıkarılır

BEŞİNCİ BÖLÜM

Son Hükümler

Yürürlük

MADDE 13- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer

Yürütme

MADDE 14- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür

10-14-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Türkçenin Korunması Ve Geliştirilmesine İlişkin Kanun Yazışma ve toplantılarda Türkçe MADDE 5- (1) Kamu kurum ve kuruluşlarında, kamu tüzel kişiliklerinde ve noterliklerde her türlü belge, sözleşme ve yazışma Türkçe olarak düzenlenir Muhatapların yabancı uyruklu olması durumunda, yabancı dille yazışma ve sözleşme yapılabilir; ancak bu belgelerin de Türkiye Cumhuriyeti uyruklu muhataplar için ülke içindeki dağıtımında Türkçe çevirilerinin yapılması ve kullanılması zorunludur (2) Türkiye’de yapılacak her türlü resmî toplantı ve görüşmelerde, Türkiye’yi temsil edecek kişilerin konuşmalarını Türkçe yapmaları zorunludur Türkiye dışındaki toplantı ve görüşmelerde de Türkçe kullanmak esastır Ancak zorunluluk hâlinde, istisnai hâllerde başka dil kullanılabilir (3)Yukarıda sayılan hususları denetlemeye ve bunlara yaptırım uygulamaya kamu görevlisinin birinci sicil amiri görevli ve yetkilidir Gazete ve dergilerde Türkçe MADDE 6- (1) Ulusal gazete ve dergilerde Türkçenin doğru kullanımı esastır Türkçenin yazım kurallarına ve doğru kullanımın riayet etmeyen; Türkçede olmayan yabancı kelimeleri sistemli olarak kullanan gazete ve dergiler, ayrıca bunların yazarları cezai işleme tabi tutulur (2) Yerel gazete ve dergilerin Türkçeyi doğru kullanması esastır Türkçe yazım ve imlâ kurallarına uymayan yerel gazete ve dergiler, ayrıca yazarları cezai işleme tabi tutulur (3) Ulusal ve yerel gazete ve dergiler, Türk Dil Kurumu tarafından türetilen yeni kelimeleri kullanmakla yükümlüdürler (4) Yukarıda sayılan hususları denetlemeye ve bunlara yaptırım uygulamaya Basın İlan Kurumu görevli ve yetkilidir Radyo ve televizyonlarda Türkçe MADDE 7- (1) Ulusal ve yerel yayın yapan radyo ve televizyonlarda Türkçenin doğru kullanımı esastır (2) Türkçede olmayan yabancı kelimeleri sistemli olarak kullanan ulusal radyo ve televizyonlar, ayrıca program yapımcıları ve yönetmenler cezai işleme tabi tutulur (3) Ulusal yayın yapan radyo ve televizyonlarda, haftada bir saatten az olmamak kaydıyla ve 0700 ila 2400 saatleri arasında Türkçenin öğretilmesi, özendirilmesi ve sevdirilmesine yönelik programlar yapılıp yayımlanması zorunludur Bu konudaki düzenleme, denetim ve yaptırım uygulaması Radyo ve Televizyon Üst Kurulu tarafından yerine getirilir (4) Orijinal sürümdeki filmler, müzik eserleri ve dinî ayinler dışındaki radyo televizyon yayınlarının Türkçe olması zorunludur (5) Ulusal ve yerel yayın yapan radyo ve televizyonlar, Türk Dil Kurumu tarafından türetilen yeni kelimeleri kullanmakla yükümlüdürler (6)Yukarıda sayılan hususları denetlemeye ve bunlara yaptırım uygulamaya Radyo ve Televizyon Üst Kurulu görevli ve yetkilidir Sunucu yeterlik belgesi MADDE 8- (1) Ulusal yayın yapan radyo ve televizyonlarda görev yapacak sunucuların, Türkçeyi doğru ve kurallara uygun telaffuz edebildiklerini gösteren bir “yeterlik belgesi”ne sahip olmaları zorunludur (2) Yeterlik belgesini verme konusunda Türk Dil Kurumu görevli ve yetkilidir (3) Yeterlik belgesi sahibi olmayan sunucu çalıştıran veya sunucuları Türkçeyi doğru ve kurallara uygun kullanmayan radyo ve televizyonları denetlemeye ve bunlara yaptırım uygulamaya Radyo ve Televizyon Üst Kurulu görevli ve yetkilidir ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Türkçenin Korunması Kurum ve kuruluş adlarında Türkçe MADDE 9- (1) Türkiye’de faaliyet göstermek üzere, yürürlükteki mevzuat uyarınca kurulan bütün kurum ve kuruluşların ad ve unvanları Türkçe olmak zorundadır Türkiye’de iş yapan yabancı firmalarda ve Türkiye’de satışı yapılan isim hakkı alınmış yabancı mal, ürün ve hizmetlerde Türkçe ad ve unvan kullanma zorunluluğu aranmaz Ürün mal ve hizmet adları ile ilan, reklam ve tanıtımlarda Türkçe MADDE 10- (1) Bir ürün, mal ve hizmetin adında, sunuluşu, tanıtımı, kullanım kılavuzu, garanti belgesi, fatura ve makbuz gibi belgelerinde; yazılı, sözlü, görsel araçlarla yapılan her türlü ilan, reklam ve tanıtım faaliyetlerinde Türkçe kullanılması zorunludur Her türlü iş yeri, faaliyet alanı ile araç ve gereçlerde kullanma, işaret, uyarı ve yönlendirme yazı ve levhaları Türkçe olacaktır (2) Zorunlu hâllerde, Türkçeden başka dillerin kullanılması da gerekiyorsa, bu dillere ilişkin yazılı ve sözlü ifade ve metinler, Türkçeden daha önce, daha kapsamlı, daha okunaklı ve daha belirgin olamaz Ölçüt ve başvuru kurumu MADDE 11- (1) Kurum ve kuruluşların ad ve unvanları ile mal ürün ve hizmetlerin adlarının Türkçe olmasında ölçüt, Türk Dil Kurumunca yayımlanan Türkçe sözlüklerin son baskısında ve yine Türk Dil Kurumunca yayınlanmış derleme ve tarama sözlüklerinde madde başı olarak yer almış kelime ve deyimlerle Türkçe dil bilgisi kurallarına uygun olarak bunlardan türetilmiş kelime ve deyimlerden oluşmasıdır (2) Türk kültür ve tarihine ilişkin özel adlarla Türkiye Cumhuriyeti yurttaşlarının adları da bu Kanunun kapsamına giren konularda kullanılabilir Türkçe sözlerden ve özel adlardan kısaltmalar ve birleştirmeler yapılabilir (3) Yukarıda belirtilen kaynaklar dışında kalan bir kelimenin ad olarak kullanılması; ancak Türk Dil Kurumunun açık oturum oluru ile mümkündür Yaptırım MADDE 12-(1) Bu Kanun’daki hükümlere uyulmaması durumunda yasağa konu levha, tabela ve yazılar ilgili belediye tarafından; belediye olmayan yerlerde köy ihtiyarlar kurulu tarafından ortadan kaldırılır Ayrıca sorumlular hakkında, yetişkinlere ait asgari ücretin aylık brüt tutarının on katından az olmak üzere ticari kuruluşlarda bir önceki yıla ait vergi matrahının binde beşi tutarında para cezası uygulanır 2) Yazılı, sözlü ve görsel araçlarla yapılan her türlü ilan, reklam ve tanıtım faaliyetlerinde denetim ve yaptırım uygulanması ilgili valiliklerce yerine getirilir DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Geçici Hükümler GEÇİCİ MADDE 1- Bu Kanun kapsamına giren ve Türkçe olmayan ad ve unvanlar ile bunlara ilişkin levha, tabela ve yazılar, bu Kanun’un yürürlüğe girmesinden başlayarak en geç 1 yıl içinde değiştirilir GEÇİCİ MADDE 2- Bu Kanun’un uygulanmasına ilişkin tüzük ve yönetmelikler, Kanun’un yürürlüğe girmesinden başlayarak en geç altı ay içinde çıkarılır BEŞİNCİ BÖLÜM Son Hükümler Yürürlük MADDE 13- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer Yürütme MADDE 14- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür