|
Prof. Dr. Sinsi
|
Bursa'da Tarihi Eserler Ve Turistik Yerler
Diğer câmiler: Şükrâniye, Vefikiyye Paşa, Sâdi Fakih, Selimzâde, Kara Çelebi, Konevî, Mantıcı, Enbiye Mes’ûd Makramavî, Mecidiye, Güngörmez, Hayriye, Hüsâmeddîn, Çırpan, Rusçuk, Ahmed Paşa ve Fenârî câmileridir Cumhuriyet Devrinde çoğu yeni yerleşim merkezlerinde olmak üzere birçok câmi yapılmıştır
Türbeler: Yeşil Bursa’nın diğer bir önemli husûsiyeti de türbelerinin çok oluşu ve bu türbeler içinde çok kıymetli zâtların bulunuşudur Her köşesi buram buram târih kokan Bursa aynı zamanda bir türbeler şehridir Bursa ve civârındaki mezarlıkların büyük kısmı yok olmuşsa da, Bursa halkının millî ve mânevî değerlerinin yüksek oluşu sebebiyle türbelerin önemli kısmı zamânımıza ulaşabilmiştir Bu türbeler ve diğer târihî eserler, câmiler mâzi ile bugün arasında mânevî bir köprü vazîfesini îfâ etmişlerdir Bütün bu târihî eserler güzel vatanımızın en geçerli târihî tapusudur
Pâdişâh türbeleri: Osmanlı Devletinin ilk altı pâdişâhı ve yakınlarının kabirleri Bursa’da bulunur
Osman Gâzi Türbesi: Hisar içinde Tophâne denilen yerdedir Osman Gâzi, Bursa’nın fethinden önce Molla Arap’taki gözetleme kulesinden Bursa’yı gözetlerken, Tophâne’de bulunan Sent EliManastırının çatısına vuran güneş ışınları ile parlayan yeri göstererek "Beni şu gümüşlü kümbete gömün" vasiyetini yapmıştır Vefât edince ilk önce Söğüt’te, sonra da vasiyet ettiği yere gömüldü Türbe, yangın ve zelzele ile yıkılınca 1868’de Sultan Abdülazîz Han tarafından bugünkü türbe yaptırılmıştır Bu türbede 17 kabir vardır Oğlu Alâeddîn Bey (1331), Sultan Murad’ın oğlu Savcı Bey (1385), Savcı Beyin kardeşi İbrâhim ile Orhan Gâzinin zevcesi buradadır
Türbe yanında 9 mermer kabir ile İstiklâl Savaşı şehitleri olan 14 kişinin kabirleri bulunmaktadırTürbe yanında İstiklâl Savaşı Anıtı bulunmaktadır
Orhan Gâzi Türbesi: Orhan Gâzi Türbesinde 21 kabir bulunmaktadır Orhan Gâzinin ahşap, muhteşem kabri ortadadır Yanında Cem Sultanın oğlu Abdullah (1481), İkinci Bâyezîd’in oğlu Korkut (1513), Orhan Gâzinin zevcesi Nilüfer Hâtun, oğlu Kasım Çelebi, Yıldırım Hanın oğlu Mûsâ Çelebi ve kızı Fatma’nın kabirleri buradadır
Murâd Hüdâvendigâr Türbesi: Yıldırım Bâyezîd’in isteği üzerine bu türbeyi Molla Fenârî hazretleri yaptırmıştır Türbede 8 kabir vardır Birinci Kosova Savaşında şehit düşen Sultan Murad (Hüdâvendigâr)ın kabri ahşap sanduka ve pirinç parmakla çevrili ve üstü yeşil örtülüdür Kosova Savaşında şehit olan Şehzâde Yâkup, Yıldırım’ın oğlu Emir Süleymân (1410), Süleymân oğlu Mehmed (Kefe vâlisi iken vefât etmiştir) buradadır
Yıldırım Türbesi: Yıldırım semtindedir 1402’de Akşehir’de vefât eden ve Şeyh Hayrânî Türbesine gömülen Yıldırım Bâyezîd bilâhare buraya nakledilmiştirKaramanoğulları türbeyi yakıp yıkmış, sonradan Çelebi Mehmed türbeyi yeniden inşâ etmiştir Ahşap sanduka üzerinde sırma işlemeli kadife örtülüdür Pirinç parmaklarla çevrilidirTürbede 5 kabir vardır Yıldırım’ın oğlu Kasım Çelebi ve Îsâ Çelebi’nin kabirleri buradadır
Yeşil Türbe (Çelebi Sultan Mehmed Türbesi): Bu türbe Bursa’nın en muhteşem şâheseridir Bursa’nın bir nevi sembolüdür Dış görünüşü ile sekiz yüzlü olup, her yüzü çini kaplıdır Her yüzünde mermer pencere ve panoludur Bunların üstünde sivriye yakın bir kubbesi vardır Dıştan tek katlı gibi görünürse de iki katlıdır Kitâbede "Osmanoğlu, Orhanoğlu, Muradoğlu, Bâyezîdoğlu Sultan Mehmed türbesi" yazılıdır (1421) Ceviz ağacından oyulmuş geometrik parçalarla takılmış ahşap kapı üzerinde târihî ve dînî yazılar vardır İçerisi çinilerle süslüdür Kapıdan içeri girilince iki basamakla çıkılan türbenin zemini ortasında alçak bir kademe yüksekliğinde düz türkuvaz renginde çinilerden 8 köşeli bir set vardır Bunun ortasında kabartma ve renkli çinilerle donatılmış çiniden bir tahta üzerinde Çelebi Mehmed’in altın yaldızlarla yazılmış kitâbeli çini sandukası, üstün bir sanat şâheseridir Yeşil türbe Osmanlı, Selçuk ve Orta Asya mîmârîsi karışımıdır Osmanlı tekniğiyle zevki hâkimdir Mîmârı Hacı İvaz Paşa, Oymacı Tebrizli Ahmed oğlu Hacı Ali, Nakkaş İlyas Oğlu Nakkaş Ali, Çinici Mehmed Mecnun’dur1682, 1769, 1864, 1907 ve 1945’te tâmir görmüştür Türbe içinde kızı Selçuk Hâtun (1485), kardeşi Hafsa Hâtun (Bedreddîn Câmiini yaptırmıştır), kardeşi Ayşe Hatun, kardeşi Sitti Hâtun, kardeşi Mahmud (1429), kardeşi Yûsuf (1429), kardeşi Mustafa (1422), ebesi Daya Hâtun (Taya Kadın Câmiini yaptırmıştır); türbe dışında selvi altında Tacüttevârih sâhibi Hoca Sa’deddîn’in babası Hasan Can ile Aziz Ahmed Paşa kabirleri vardır
Sultan Murad (İkinci)Türbesi: Murâdiye Câmii yanındadır Kesme kefekî ve tuğla ile işlenmiş güzel bir eserdirKapı üstündeki nakışlı, yaldızlı, ahşap tavan o devrin en güzel eseridirKubbenin tepesi yağmur tanelerinin düşmesi için açık bırakılmıştır Türbe 4 sütun üzerinde küçük bir kubbeden ibârettir Sanduka mermerden yapılmış olup, ortası topraktır
Süleymân Çelebi Türbesi: Dağınık Selviler mevkıindedir Mevlid-i şerîfi yazan Süleymân Çelebi Bursalıdır Vezir Ahmed Paşanın oğludur Annesinin babası Şeyh Mahmud’un Osmanlı Devletinin kuruluşunda çok büyük hizmeti geçmiştir Yıldırım Bâyezîd’in divan imamlığını, Ulucâmi imamlığı yapmıştır Emir Sultan hazretlerinin öğrencisi, sonra da medresesinde müderrislik yapmıştır 1409’da Mevlid-i şerîfi yazmıştır Osmanlı Devletinin sonuna kadar Mevlid Kandilinde vakıf parasıyla Ulucâmi’de Mevlid-i şerîf okunması Bursa’nın örf ve âdeti olmuştur Hadice Sultan Türbesi: İkinci Bâyezîd’in kızı Hamza Bey oğlu Mehmed Bey oğlu Kara Mustafa Paşanın zevcesidir Türbeyi oğlu Bursa Subaşısı Mehmed Bey yaptırmıştır Hamzabey Türbesi: İstanbul’un fethinde donanmayı Haliç’e indiren deniz kuvvetleri komutanıdır Türbe içinde 12 kabir vardır Hamzabey’de câmi bitişiğindeki türbeler Hamzabey’in zevce ve kızlarına âittir Kara Mustafa Türbesi: Fâtih’in veziri Bâyezîd’in dâmâdıdır Veliyüddîn Oğlu Ahmed Paşa Türbesi: Murâdiye’de medrese avlusunda gömülüdür Fâtih’in veziri ve divan edebiyatının kurucusu olan şâir bir kişidir Murâdiye Türbesi: Alâeddîn Türbesi, Sultan Murad Türbesine bitişiktir İçinde Murad’ın Amasya mutasarrıfıyken ölen oğlu Ahmed, Orhan diğer oğlu Amasya vâlisiyken ölen Alâeddîn (1442), küçük Ahmed, Şehzâde Hâtun yatar Mustafayı Atik Türbesi: Sultan Câmi ile Murâd Türbesi arasındadır İkinci Murâd kardeşi Ahmed (1429), Çelebi Mehmed’in oğlu Ahmed, İkinci Bâyezîd’in oğlu Abdullah (1483), Saruhan vâlisiyken ölen oğlu Alemşah (1512), bunun kızı Hundî Hâtun olmak üzere 6 kabirdir
Mustafa Cedid Türbesi: İkinci Murâd türbesinin başında, Kânûnî Sultan Süleymân’ın oğlu Mustafa adınadır İçindeki duvarları kaplıyan çiniler lâle, sümbül çiçekli ve çiniciliğin en gelişmiş devrinin çinileri ile kaplı pek zarif bir eserdir Kânûnî’nin oğlu Ahmed (1513) Mustafa’nın annesi Mahı Devran, diğer oğlu Orhan(1562) kabirleri vardır
Gülşah Hâtun Türbesi: Fâtih’in zevcesi ve Mustafa’nın annesi ile bir Şehzâdenin kabri vardır Mükrime Hâtun Türbesi: Şahinşah oğlu Mehmed ve annesi Mükrime Hâtun kabirleri vardır 1517’de yapılmıştır Sultan Mahmud Türbesi: İkinci Bâyezîd’in Manisa’da ölen oğlu Mahmud (1306), diğer oğlu Orhan, Emir, Mûsâ ve Mahmud’un annesi Bülbül Hâtun kabirleri vardır Ebe Hâtun Türbesi: Fâtih’in ebesine âittir Etrafı açıktır Gülruh Hâtun Türbesi: İkinci Bâyezîd’in zevcesi ve Alemşah’ın annesine âittir Gülruh kızı Kamer, (1520) Alemşah kızı Fatma (1522) ve oğlu Osman’ın (1512) kabirleri bulunur Şirin Hâtun Türbesi: Bâyezîd’in zevcesi ve Abdullah’ın annesine âittir Abdullah kızı Ayşah ve zevcesi Ferahşah’ın kabirleri vardır Hâtuniye Türbesi: İkinci Murad annesi için yaptırmıştır Bu türbenin yanındaki etrâfı açık iki türbe de sultanlara mahsustur Azab Bey Türbesi: İkinci Murad’ın komutanlarından Azab Bey’e âittir Karşıduran Süleyman Türbesi: İstanbul’un fethinden sonra İstanbul’a tâyin edilen ilk subaşıdır İstanbul’un iskân ve asayişinde mühim vazîfeleri olmuştur Cem Sultan Türbesi: 1479’da Fâtih Sultan Mehmed büyük oğlu Mustafa için yaptırmıştır Sultan Cem’in nâşı 1499’da buraya getirilerek ağabeyi Mustafa’nın yanına gömüldü Bu, türbelerin en sanatkarâne yapılmış olanıdır Zarif oymalı, geometrik geçmeli, ahşap kapısı, altın kakmalı renkli çinilerle süslüdür Gülçiçek Hâtun Türbesi: Gece Mahallesinde olup,Birinci Sultan Murad’ın zevcesi ve Yıldırım Bâyezîd’in annesi Gülçiçek Hâtun’a âittir Bu türbenin karşısında, fakat bir ev içinde kalan yer altındaHorasan Kubbeli türbe Gülçiçek Hâtun oğlu Yahşi Beyin kabridir
Üftâde Türbesi: Üftâde Câmii yanındadır Yeşil Türbe: Pınarbaşı kapıda olup ahşap bir binâdır Mevlevihâne Türbesi: Kârgir bir türbedir Sanat değeri çok yüksektir Seyyid Ali Türbesi: Şekerhoca Câmii yanındadır Âlim bir zâttır (1493) Pars Bey Türbesi: "Pak Sultan"ın ismi ile anılır Abdullah oğlu Bedreddîn Beydir Şehre Küstü Câmii yanında kârgir duvarlı ahşap bir türbedir Gâzi Timurtaş Paşa Türbesi: Çakır Hamam karşısındadır Kara Timurtaş Paşa ve Çakırhan Osmanlı Devletine çok büyük hizmetler yapmıştır Yol genişletilirken kabir etrâfında kazma vuran işçiler bayılmışlar, greyderler çalışmamıştır Yolun ortasında olan bu kabir 1949’da yapılmıştır Abdal Mehmed Türbesi: Bu isimle anılan câminin karşısındadır Hüsâmeddin Türbesi: Cumhuriyet Köşkü yanındaki tekkede ahşap bir türbedir Çok sayıda eserleri bulunan bir âlimdir 1625’te vefât etmiştir Çoban Bey Türbesi: Molla Arap Câmi altında harap, fakat kubbesi sağlam duran bir türbedir Osman Gâzinin oğlu Çoban Beye âittir Abdürrezzak Türbesi: Karamazak Mahallesindedir Ahşap bir türbedir Ayrıca Yunûs Emre’nin makam kabri vardır Abdüllâtif Kudsi Türbesi: Zeyniler Câmii yakınındadır Çok zarif, Fâtih devrinin tuğla kefekî işçiliğinin en güzel ve tek örneğidir Selimzâde Türbesi: Müderris, bilgin, kimyâ ilmi ile uğraşmış kişidir 1611’de vefât etti Kendisi ile birlikte 6 kabir vardır
Medreseler
Lala Şâhin Medresesi: Hisar semtinde, Tophâne civârında Kavaklı Caddesi başındadır Edirne fâtihi Lala Şâhin Paşa, Orhan Gâzi İznik’i kuşattığında, Yalova’dan (Yalak-abad) gelen Bizans ordusunu yenerek elde ettiği ganîmetlerle Bursa’da bu medreseyi, Kirmastide (M Kemâlpaşa) câmi, köprü ve medrese yaptırmıştır Hüdâvendigâr Medresesi: Çekirge’de Hüdâvendigâr Câmiinin üst katıdır
Diğer medreseler: Çelebi Sultan Mehmed’in Yeşil Medresesi, Yıldırım, İkinci Murad, Amcazâde Hüseyin Çelebi’nin 1674’te yaptırdığı İnebey Medresesi, kla*** Osmanlı medreseleridir Ortada bir avlu bunun üç tarafı koridor, kıble tarafı yüksek kubbeli dershânedir Odalar koridora dizilmiştir Hepsinin üstü kurşun örtülüdür Lala Şâhin Paşa Medresesinin üstü oluklu kiremitle örtülüdür
Cumhûriyet Köşkü: Hünkar Köşkü adı ile anılan Abdülmecîd zamânında 19 asrın ampir modası stilinde ahşap olarak yapılmıştır Avlusundaki çinili çeşmenin suyu tek kaynaktan ibâret olan Gümüşsuyu’dur
Kervansaraylar
Orta Köy: İnegöl’ün doğusunda bulunan kalın yassı kum ve toprakla örtülü bir kervansaraydır
Issız Han: Bursa Karacabey yolunun Ulubat’ın 5 km doğusunda, göl kenarında her şeyi ile mükemmel bir kervansaraydır
Hanlar
Kaza Hanı: 1491’de İkinci Bâyezîd tarafından İstanbul’daki eserlerine vakıf olarak yapılmıştır
Pirinç Hanı: 1508’de Yavuz Sultan Selim Han yaptırmıştır
İpek Hanı: Faytoncular Hanı da denir Zarif Osmanlı kemerleri ile muhteşem bir handır Yeşil Külliyesine gelir olarak Çelebi Sultan Mehmed yaptırmıştır
Kapan Hanı: Ulucâmi yanındadır Hüdâvendigar Sultan Murad yaptırmıştır
Emir Hanı: 300 sene ticâret ve Borsa merkezi olmuştur Orhan Gâzi tarafından yaptırılmıştır
Geyve Hanı: Tuz Hanı, Çukur (Kütahya) Hanı 15 asrın eserleridir Bezir ve Fidan Hanı Osmanlı eseridir
Kapalı Çarşı ve Bedesten Çarşısı: Bu eski hanlar kapalı çarşı içindedir Eklenen kısımlarla eski hanlara ilâve yapılarak kapalı çarşı meydana gelmiştir 1957’deki yangından sonra yeniden tâmir görmüştür
Yaşlı Ağaçlar (Çınarlar): Orhan Gâzi Câmii avlusundaki içi kovuk çınar câmi inşâatında dikilmiştir Hapishâne civârındaki ulûfeli çınar Yıldırım Bâyezîd zamânında dikilmiştir Baba Sultan köyündeki çınar, Baba Sultan zamânında dikilmiştir Kavaklı çınar ise Orhan Gâzinin gazâsını tebrike gelen Baba Sultan dikmiştir Uludağ eteklerindeki İnkaya Çınarı 570 yaşındadır Çok uzun dalları ve kökleri ile heybetlidir Turistlerce ziyâret edilir
|