Marmara Bölgesinin Ekonomisini Oluşturan Faktörler

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-13-2012

Marmara Bölgesinin Ekonomisini Oluşturan Faktörler

A:1=Coğrafi Konum B:1=Tarım

2=Yeryüzü Şekilleri 2=Hayvancılık

3=İklim 3=Ormancılık

4=Nüfus 4=Madenler

5=Enerji Kaynakları

6=Endüstri

7=Ulaşım

8=Turizm

9=Ticaret

(A-1)Coğrafi konum

Marmara Bölgesi,Türkiye’nin coğrafi bölgelerinden biri; yaklaşık 62 000 kilometre kare; 13 milyona yakın nüfus(1990)

Marmara Denizi çevresinde yer alan Trakya topraklarının tümüyle Anadolu’nun kuzey-batı kesmini kaplayan bölge, doğuda dik yamaçlarla belirlenen Anadolu Platosu,kuzeyde Karadeniz ve Bulgaristan, batıda Yunanistan ve Ege Denizi, güneyde Uludağ ve Kaz Dağı ile sınırlıdır

Bölge doğal ve beşeri özelliklerine göre dört bölüme ayrılır

(Yıldız Dağları,Ergene,Güney Marmara,Çatalca-Kocaeli bölümleri)

(A-2)Yeryüzü Şekilleri

Yüzey şekilleri, doğu-batı doğrultusunda uzanan dağlar ve platolarla kaplı yüksek alanlar, havzalar ve ovalardan oluşan çukur alanlarla kuzeyden güneye doğru birbirini izler

Kuzeyde orta yükseklikteki Yıldız(Istıranca) dağları ve platolarla kaplı Çatalca-Kocaeli yarımadaları yer alır

Bunların güneyinde Ergene Havzası’ndan başlayarak, Marmara çukuru üzerinde Adapazarı ovasına kadar uzanan alçak bir alana geçilir

Bölgenin güneyinde, en yüksek engebeleri oluşturan Uludağ ve Biga Dağları’yla, Samanlı ve Güney Marmara kıyıdağları arasında Biga,Manyas,Ulubat, Bursa ve İnegöl Ovalarından oluşan bir havzalar dizisi sıralanır

burası Türkiye’de depremlerle en çok sarsılan alanlardan biridir,

Bölgenin en önemli akarsuları;doğuda Sakarya, batıda Ergene ve Meriç, güneyde Susurluk’tur

Anadolu yakası göl bakımından zenginliği ile dikkati çeker(Manyas, Ulubat, İznik, Sapanca)

Trakya yakasında yer alan terkos, Büyükçekmece ve Küçükçekmece göllerinden İstanbul anakentinin su gereksinimi sağlanır

(A-3)İklim

Bölgede üç farklı iklim tipi görülür

Karadeniz kıyılarında ılman iklim, Marmara ve Ege Denizi kıyılarında Akdeniz iklimi, iç kısımlarda karasal iklim görülür

İklim kıyıdan uzaklaştıkça içerilerde sertleşir

Soğuk kuzey rüzgarlarına açık olduğu için Karadeniz kıyıları kışın biraz daha soğuk geçer

Enlemin etkisinden dolayı Akdeniz İklimi biraz bozulur

Yaz kuraklığı daha az kışlar ise daha soğuk, kar yağışı olağandır

Ergene havzasında, güney Marmara’nın iç kısımlarında istep iklimi özelliği görülür

Yaz sıcak, kış soğuktur

En çok yağışını kış, en az yağışını yaz mevsiminde alır

İklimin etkileri

1) Doğal bitki örtüsü iklime bağlı olarak Marmara Denizi kıyılarında maki, yükseklerde geniş ve iğne yapraklı orman, Karadeniz kıyılarında karışık orman, Ergene Havzasında ve içerilerde seyrek ağaçlar, kurakçıl otlar yani stepler görülür

2)Akarsular en çok suyunu kış ve ilkbaharda taşır

En az suyunu yazın taşır

3) iklimin farklı ve çok sert olmaması nüfus yoğunluğunu artırır

4) Üç iklim tipinin varlığı ovalarda verimliliği artırmış, tarım ürünlerini çeşitlendirmiştir

5)Endüstri bitkilerinin yetişmesine elverişlidir

(ayçiçeği, tütün, şeker pancarı, zeytin, mısır, pirinç, tahıllar, sebze ve meyveler)

6)İklimin etkisi büyükbaş hayvancılığı yayğınlaştımıştır

7)Bölge orman bakımından zengindir

(A-4)Nüfus

Marmara Bölgesi 13 000 000 ‘a yaklaşan nüfusuyla Türkiye toplam nüfusunun yaklaşık %23′ünün kümelendiği bir alandır;kilometre kareye ortalama 200′ü aşan nüfus yoğunluğu (Türkiye ortalamasunun üç katı kadar) ile yurdun en sık nüfuslanmış bölgesidir; kentsel nüfus oranın da en yüksek (% 75) olduğu bölgedir

Kentsel nüfusun yarısından fazlası İstanbul’da toplanmıştır; geriye kalanın çoğuda Bursa ve İzmit gibi hızla gelişen iki büyük kentte toplanmıştır

Bu üç yerleşim yerinin nüfusu bir yandan doğumlar bir yandan da göçlerle sürekli artmaktadır

Bölgenin bazı yerleri, özellikle tarımsal ekonominin başat olduğu Karadeniz kıyıları ile Çatalca, Kocaeli ve Biga yarım adalarının iç kesimleri tenhadır

Buradaki nüfus artışıda Türkiye ortalamasının altındadır

[Linkleri Sadece Üyeler Görebilir

Üye Olmak İçin Tıklayınız

]

(B-1)Tarım

a)tahıl

1)Buğday

Bilindiği gibi, buğday, kurak yerlerde halkın geçim kaynağıdır

Marmara Bölgesi’nde Trakya kesimi kurak bir yer olduğundan Türkiye’nin bir kaç yeri gibi oradada buğday ekimi için önemli bir yerdir

(Tekirdağ=800 bin ton ve Edirne=700 bin tonla üretimde başta gelir)

2)Arpa

Arpada buğday bitkisinin özelliklerini taşır

Marmara Bölgesi’nde buğdayın yetiştiği Trakya’nın iç kesimlerinde arpada yetişir

3)Mısır

Mısır tarımı, Marmara Bölgesi’nde özellikle Güney Marmara bölümünde, Balıkesir İli ve çevresinde yaygındır

Türkiye mısır üretiminde Marmara Bölgesi’nin önemli bir yeri vardır

Sadece Marmara ve Karadeniz Bölgesi’nin yıllık toplam mısır üretimi, Türkiye toplam üretiminin, % 70 ile % 75′ini bulur

4)Çeltik

Çeltik üretimi, Marmara Bölgesi’nde en çok Edirne’de görülür

Edirne’nin üretimi Türkiye’nin ortalamasının % 35′ini oluşturur

(en büyük paya sahip il)

Çeltik tarımı Bursa, Balıkesir, Çanakkale gibi Güney Marmara Bölümü illerinde de yapılır ama buradaki üretimler, Edirne’nin Türkiye çeltik üretimine kattığı değere ulaşmaz

5)Yulaf

İstanbul, Kocaeli, Balıkesir, Çanakkale, Kırklareli ve Tekirdağ gibi

Marmara illeri, Türkiye yulaf üretiminin %60-70′ini vermektedir

Yıllık

yulaf üretimleri 10-15 biner tonu aşan iller içerisinde Balıkesir, Kocaeli, İstanbul gibi önemli Marmara illeri de vardır

b)sebzecilik

Marmara Bölgesi, Türkiye sebze üretiminde birinci bölgedir

Verimli alivyal toprakların ve sebze tarımına çok uygun iklim özelliklerinin bu bölgede olması bu gelişmenin nedenidir

1)Patates

Başta,Marmara Bölgesi’nin Bursa, Balıkesir, Kocaeli ve Sakarya illeri olmak üzere, patates üretimi bütün bölgelerimizde yapılmaktadır

2)Soğan ve Sarımsak

Yıllık kuru soğan üretiminin %90 gibi yüksek bir payı, sıra ile Güney Marmara bölümü illeri ile Ege bölümü, Akdeniz kıyı ovaları ve Orta Karadeniz bölümü illerinden sağlanır

Sarımsak sadece Marmara Bölgesinde değil tüm yurta az üretilir

Çünku tuketimi soğan kadar değildir

3)Domates

Domates Balkan ülkelerinden sonra yurdumuzda ilk kez Güney Marmara Bölümünde yetiştirilmeye başlanmıştır

Daha sonra diğer bölgelere yayılmaya başlamıştır

Yurdumuzda yetiştirilen domatesin büyük bir bölümü dış ülkelere satılmaktadır

Ve ticarete yönelik domatesler başta Güney Marmara Bölümü olmak üzere diğer bölgelerde de yetiştirilir

c)endüstri (sanayi) bitkileri tarımı

1) Tütün

Marmara Bölgesi, kaliteli tütün üreten bölgeler arasında, Ege Bölgesi ve Karadeniz Bölgesi’nden sonra 3

sırayı alır

Bölgede üretim daha çok Güney Marmara Bölümü’nde yapılır

Bölge üretimi Türkiye üretiminde, her yıl % 10 ila % 15 lik bir paya sahiptir

Ama Balıkesir ili, bütün bölge üretiminin % 60 ila % 65 ini verir

Bu ili, Bursa ve Çanakkale illeri izler

Balıkesir ilinin Altınova, Ayvalık, Edremit ve Burhaniye tütünleri ile Bursa’nın merkez ilçe ve İnegöl tütünleri, ihraç edilecek kalitede tütünlerdir

Bölgede Kocaeli,Sakarya,Tekirdağ,Kırklareli ve Edirne’dede tütün tarımı yapılır

Ama bu illerde üretim,pek ekonomik değildir

2)Pamuk

Pamuk üretimi,sıcaklık koşullarının uygun olması ve verimli alivyal toprakların varlığı nedeniyle Güney Marmara’da da yapılır

Marmara bölgesi, Ege ve Akdeniz bölgelerinden sonra pamuk yetiştirmede 3

sırayı alır

Bu bölgede en iyi üretimi yapan il

10-13-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Marmara Bölgesinin Ekonomisini Oluşturan Faktörler Marmara Bölgesinin Ekonomisini Oluşturan Faktörler A:1=Coğrafi Konum B:1=Tarım 2=Yeryüzü Şekilleri 2=Hayvancılık 3=İklim 3=Ormancılık 4=Nüfus 4=Madenler 5=Enerji Kaynakları 6=Endüstri 7=Ulaşım 8=Turizm 9=Ticaret (A-1)Coğrafi konum Marmara Bölgesi,Türkiye’nin coğrafi bölgelerinden biri; yaklaşık 62 000 kilometre kare; 13 milyona yakın nüfus(1990) Marmara Denizi çevresinde yer alan Trakya topraklarının tümüyle Anadolu’nun kuzey-batı kesmini kaplayan bölge, doğuda dik yamaçlarla belirlenen Anadolu Platosu,kuzeyde Karadeniz ve Bulgaristan, batıda Yunanistan ve Ege Denizi, güneyde Uludağ ve Kaz Dağı ile sınırlıdır Bölge doğal ve beşeri özelliklerine göre dört bölüme ayrılır(Yıldız Dağları,Ergene,Güney Marmara,Çatalca-Kocaeli bölümleri) (A-2)Yeryüzü Şekilleri Yüzey şekilleri, doğu-batı doğrultusunda uzanan dağlar ve platolarla kaplı yüksek alanlar, havzalar ve ovalardan oluşan çukur alanlarla kuzeyden güneye doğru birbirini izlerKuzeyde orta yükseklikteki Yıldız(Istıranca) dağları ve platolarla kaplı Çatalca-Kocaeli yarımadaları yer alır Bunların güneyinde Ergene Havzası’ndan başlayarak, Marmara çukuru üzerinde Adapazarı ovasına kadar uzanan alçak bir alana geçilir Bölgenin güneyinde, en yüksek engebeleri oluşturan Uludağ ve Biga Dağları’yla, Samanlı ve Güney Marmara kıyıdağları arasında Biga,Manyas,Ulubat, Bursa ve İnegöl Ovalarından oluşan bir havzalar dizisi sıralanır burası Türkiye’de depremlerle en çok sarsılan alanlardan biridir, Bölgenin en önemli akarsuları;doğuda Sakarya, batıda Ergene ve Meriç, güneyde Susurluk’tur Anadolu yakası göl bakımından zenginliği ile dikkati çeker(Manyas, Ulubat, İznik, Sapanca) Trakya yakasında yer alan terkos, Büyükçekmece ve Küçükçekmece göllerinden İstanbul anakentinin su gereksinimi sağlanır (A-3)İklim Bölgede üç farklı iklim tipi görülürKaradeniz kıyılarında ılman iklim, Marmara ve Ege Denizi kıyılarında Akdeniz iklimi, iç kısımlarda karasal iklim görülürİklim kıyıdan uzaklaştıkça içerilerde sertleşirSoğuk kuzey rüzgarlarına açık olduğu için Karadeniz kıyıları kışın biraz daha soğuk geçerEnlemin etkisinden dolayı Akdeniz İklimi biraz bozulur Yaz kuraklığı daha az kışlar ise daha soğuk, kar yağışı olağandır Ergene havzasında, güney Marmara’nın iç kısımlarında istep iklimi özelliği görülür Yaz sıcak, kış soğuktur En çok yağışını kış, en az yağışını yaz mevsiminde alır İklimin etkileri 1) Doğal bitki örtüsü iklime bağlı olarak Marmara Denizi kıyılarında maki, yükseklerde geniş ve iğne yapraklı orman, Karadeniz kıyılarında karışık orman, Ergene Havzasında ve içerilerde seyrek ağaçlar, kurakçıl otlar yani stepler görülür 2)Akarsular en çok suyunu kış ve ilkbaharda taşırEn az suyunu yazın taşır 3) iklimin farklı ve çok sert olmaması nüfus yoğunluğunu artırır 4) Üç iklim tipinin varlığı ovalarda verimliliği artırmış, tarım ürünlerini çeşitlendirmiştir 5)Endüstri bitkilerinin yetişmesine elverişlidir(ayçiçeği, tütün, şeker pancarı, zeytin, mısır, pirinç, tahıllar, sebze ve meyveler) 6)İklimin etkisi büyükbaş hayvancılığı yayğınlaştımıştır 7)Bölge orman bakımından zengindir (A-4)Nüfus Marmara Bölgesi 13 000 000 ‘a yaklaşan nüfusuyla Türkiye toplam nüfusunun yaklaşık %23′ünün kümelendiği bir alandır;kilometre kareye ortalama 200′ü aşan nüfus yoğunluğu (Türkiye ortalamasunun üç katı kadar) ile yurdun en sık nüfuslanmış bölgesidir; kentsel nüfus oranın da en yüksek (% 75) olduğu bölgedir Kentsel nüfusun yarısından fazlası İstanbul’da toplanmıştır; geriye kalanın çoğuda Bursa ve İzmit gibi hızla gelişen iki büyük kentte toplanmıştır Bu üç yerleşim yerinin nüfusu bir yandan doğumlar bir yandan da göçlerle sürekli artmaktadır Bölgenin bazı yerleri, özellikle tarımsal ekonominin başat olduğu Karadeniz kıyıları ile Çatalca, Kocaeli ve Biga yarım adalarının iç kesimleri tenhadır Buradaki nüfus artışıda Türkiye ortalamasının altındadır [Linkleri Sadece Üyeler Görebilir Üye Olmak İçin Tıklayınız] (B-1)Tarım a)tahıl 1)Buğday Bilindiği gibi, buğday, kurak yerlerde halkın geçim kaynağıdır Marmara Bölgesi’nde Trakya kesimi kurak bir yer olduğundan Türkiye’nin bir kaç yeri gibi oradada buğday ekimi için önemli bir yerdir(Tekirdağ=800 bin ton ve Edirne=700 bin tonla üretimde başta gelir) 2)Arpa Arpada buğday bitkisinin özelliklerini taşır Marmara Bölgesi’nde buğdayın yetiştiği Trakya’nın iç kesimlerinde arpada yetişir 3)Mısır Mısır tarımı, Marmara Bölgesi’nde özellikle Güney Marmara bölümünde, Balıkesir İli ve çevresinde yaygındır Türkiye mısır üretiminde Marmara Bölgesi’nin önemli bir yeri vardır Sadece Marmara ve Karadeniz Bölgesi’nin yıllık toplam mısır üretimi, Türkiye toplam üretiminin, % 70 ile % 75′ini bulur 4)Çeltik Çeltik üretimi, Marmara Bölgesi’nde en çok Edirne’de görülür Edirne’nin üretimi Türkiye’nin ortalamasının % 35′ini oluşturur (en büyük paya sahip il) Çeltik tarımı Bursa, Balıkesir, Çanakkale gibi Güney Marmara Bölümü illerinde de yapılır ama buradaki üretimler, Edirne’nin Türkiye çeltik üretimine kattığı değere ulaşmaz 5)Yulaf İstanbul, Kocaeli, Balıkesir, Çanakkale, Kırklareli ve Tekirdağ gibi Marmara illeri, Türkiye yulaf üretiminin %60-70′ini vermektedir Yıllık yulaf üretimleri 10-15 biner tonu aşan iller içerisinde Balıkesir, Kocaeli, İstanbul gibi önemli Marmara illeri de vardır b)sebzecilik Marmara Bölgesi, Türkiye sebze üretiminde birinci bölgedir Verimli alivyal toprakların ve sebze tarımına çok uygun iklim özelliklerinin bu bölgede olması bu gelişmenin nedenidir 1)Patates Başta,Marmara Bölgesi’nin Bursa, Balıkesir, Kocaeli ve Sakarya illeri olmak üzere, patates üretimi bütün bölgelerimizde yapılmaktadır 2)Soğan ve Sarımsak Yıllık kuru soğan üretiminin %90 gibi yüksek bir payı, sıra ile Güney Marmara bölümü illeri ile Ege bölümü, Akdeniz kıyı ovaları ve Orta Karadeniz bölümü illerinden sağlanır Sarımsak sadece Marmara Bölgesinde değil tüm yurta az üretilir Çünku tuketimi soğan kadar değildir 3)Domates Domates Balkan ülkelerinden sonra yurdumuzda ilk kez Güney Marmara Bölümünde yetiştirilmeye başlanmıştır Daha sonra diğer bölgelere yayılmaya başlamıştır Yurdumuzda yetiştirilen domatesin büyük bir bölümü dış ülkelere satılmaktadır Ve ticarete yönelik domatesler başta Güney Marmara Bölümü olmak üzere diğer bölgelerde de yetiştirilir c)endüstri (sanayi) bitkileri tarımı 1) Tütün Marmara Bölgesi, kaliteli tütün üreten bölgeler arasında, Ege Bölgesi ve Karadeniz Bölgesi’nden sonra 3 sırayı alır Bölgede üretim daha çok Güney Marmara Bölümü’nde yapılır Bölge üretimi Türkiye üretiminde, her yıl % 10 ila % 15 lik bir paya sahiptir Ama Balıkesir ili, bütün bölge üretiminin % 60 ila % 65 ini verir Bu ili, Bursa ve Çanakkale illeri izler Balıkesir ilinin Altınova, Ayvalık, Edremit ve Burhaniye tütünleri ile Bursa’nın merkez ilçe ve İnegöl tütünleri, ihraç edilecek kalitede tütünlerdir Bölgede Kocaeli,Sakarya,Tekirdağ,Kırklareli ve Edirne’dede tütün tarımı yapılırAma bu illerde üretim,pek ekonomik değildir 2)Pamuk Pamuk üretimi,sıcaklık koşullarının uygun olması ve verimli alivyal toprakların varlığı nedeniyle Güney Marmara’da da yapılır Marmara bölgesi, Ege ve Akdeniz bölgelerinden sonra pamuk yetiştirmede 3 sırayı alır Bu bölgede en iyi üretimi yapan il