İstanbul Türbeleri

Hatice Sultan Türbesi (Eminönü)

İstanbul Eminönü ilçesi, Şehzadebaşı’nda, Şehzade Camisi’nin Kıble yönündeki avlu içerisinde Hatice Sultan’ın Türbesi bulunmaktadır Hatice Sultan’ın kim olduğu konusunda kaynaklarda bir bilgiye rastlanmamıştır Türbenin kitabesi de olmadığından bu konuda ileri sürülen iddiaların ne derece doğru olduğu da bilinmemektedir Sicil-i Osmanî’de bu türbenin Yavuz Sultan Selim’in (1512–1520) kızına ait olduğu yazılıdır Haluk Şehzuvaroğlu’da Sultan III Murad’ın (1574–1595) kızı olduğunu belirtmiştir M Çağatay Uluçay Sultan III Murad’ın bu isimde bir kızı olmadığını yazmıştır Hatice Sultan Şehzadeler Türbesinde gömülüdür Bazı araştırmacılar da burada Yavuz Sultan Selim’in kızı Hatice Sultan’ın çocuklarının gömülü olduklarını ileri sürmüşlerdir

Türbe sekizgen planlı, kesme köfeki taşından tek kubbeli bir yapıdır Kubbe doğrudan doğruya sekizgen gövdenin üzerine oturtulmuş, saçak hizasında da iki sıralı kirpi saçak dizisine yer verilmiştir Dış cepheler birbirinden köşeli sütunlarla ayrılmıştır Duvarların alt tarafı köfeki taşından, üst tarafı da tuğladan örülmüştür Cephelerde altlı üstlü pencereler bulunmaktadır Bu pencerelerden alt sıradakiler demir parmaklıklı ve dikdörtgen söveli, üst sıradakiler de sivri kemerlidir Yalnızca giriş kapısının bulunduğu yüzde pencereye yer verilmemiştir Türbenin içerisinde herhangi bir bezeme unsuruna rastlanmamaktadır

Türbe içerisinde dört sanduka bulunmaktadır

Mustafa Reşit Paşa Türbesi (Eminönü)

İstanbul ili Eminönü ilçesi, Beyazıt Camisi’nin haziresinin güney köşesinde, Yeniceriler Caddesi üzerindedir Türbe Sadrazam Mustafa Reşit Paşa’nın 1858’de ölümünden hemen sonra GFossati’nin planına göre yapılmıştır

Mustafa Reşit Paşa beş defa sadrazamlık yapmış, Tanzimat Fermanını ilan etmiştir Sultan II Mahmud’un yanında önemli görevler almıştır Londra elçisi, Hariciye Nazırı olmuştur

Osmanlı türbe mimarisinden farklı bir planda olan türbe, 600x600 m ölçüsünde kare planlı bir yapı olup, üzeri prizma şeklinde pandantiflere oturan bir kubbe ile örtülmüştür Kesme taştan yapılmış olan türbe, hazire duvarlarının dışında, 2 m lik bir podyum üzerine oturtulmuştur Türbenin her cephesinde birbirinden farklı bir uygulama görülmektedir Batı cephesinde tek penceresi vardır Doğu yönünde saçaklı bir girişi iki sütun üzerine oturtulmuştur Böylece bu cepheye küçük bir portal görünümü verilmiştir Kuzey cephesinde büyük bir pencere açıklığı vardır Türbenin asıl cephesi güneyde olup, burası diğerlerine göre daha farklı bir özenle yapılmıştır Yapı köfeki taşından olmasına karşılık burası mermer kaplanmıştır Üç büyük pencere de bu cepheyi diğerlerinden ayıran bir başka özelliktir

Türbenin içerisi son derece sade olup, yalnızca pandantiflerde alçı kabartma süsler ve akantus yaprakları bulunmaktadır Kubbe içerisine de kalem işleri yapılmıştır Türbenin pencereleri birbirinden ayıran kemerleri taşıyan ayaklarına bitkisel bezemeler, akantus yaprakları, rozetler yapılmıştır

Türbede Sadrazam Mustafa Reşit Paşa, oğulları Mehmet Cemil Paşa, Ali Galip Paşa ve Salih Bey gömülüdür Türbenin kuzey cephesine bitişik olan demir şebekeli açık mezar da Reşit Paşa’nın kızı Adile Sultan’a aittir

Mahmud Nedim Paşa Türbesi (Eminönü)

İstanbul Eminönü ilçesi, Cağaloğlu Babı Âli Caddesi üzerinde bulunan Mahmud Nedim Paşa Türbesi, Mahmud Nedim Paşa’nın ölümünden sonra 1883’te yapılmıştır Mahmut Nedim Paşa (1818–1883) Osmanlı Sadaret Mektubî Kaleminden yetişmiş, Nezaret Müsteşarlığı valilikler ve nazırlıklar yapmış, 1871–1872 ve 1875–1876 yıllarında iki kez sadrazamlık yapmıştır

Türbe XIX yüzyılda yapılmış benzeri türbeler gibi kare planlı olup, üç cephesi birbirinin eşidir Bu cephelerde birbirinin eşi yarım daire kemerli birer büyük pencere, iki yanında da derinliği az olan birer niş bulunmaktadır Cephelerin kenarlarında kompozit başlıklı plasterlere yer verilmiştir Giriş cephesi köfeki taşından, oldukça düzgün ve sade bir işçilik göstermektedir Giriş kapısı üzerinde kitabe bulunmamaktadır Türbenin kitabeleri güneydoğu cephesinde olup, kasnakta Kuran’dan Al-i İmran, Embiya ve Fecr surelerinin ayetleri; yarım daire biçimindeki pencere kemeri alınlığında da “Necib Paşa-zade Sadr-ı Esbak Mahmud Nedim Paşa merhumun ruhiçün Li’ilahi l-Fatiha Sene 1300 fi Recep” yazısı bulunmaktadır Türbeyi örten kubbenin pandantifleri üzerine eklektik üslupta kalem işleri yapılmıştır

Türbe içerisinde Mahmut Nedim Paşa ve kimliği bilinmeyen bir kişiye ait, iki ahşap sanduka bulunmaktadır

Mahmud Paşa Türbesi (Eminönü)

İstanbul Eminönü ilçesi, Mahmutpaşa’da Mahmut Paşa Camisi’nin avlusunda bulunan bu türbe 1474 yılında yapılmıştır İstanbul türbelerinin en erken örneklerinden birisidir

Mahmut Paşa, Fatih Sultan Mehmet devri sadrazamlarından olup, Sultan II Murad (1446–1451) zamanında saraya alınmış ve Şehzade Mehmed’in yanına verilmiştir Fatih Sultan Mehmed padişah olunca da önce Ocak Ağası, daha sonra Rumeli Valisi olmuş, İstanbul’un fethedildiği 1453 yılında da sadrazamlığa getirilmiştir İstanbul’un fethi sırasında önemli rol oynamış, 16 yıl sadrazamlıkta bulunmuş, zamanında Sırbistan’ın büyük bir kısmı, Bosna ve Midilli ele geçirilmiştir 1469 yılında sadrazamlıktan azledilmiş, 1472’de yeniden sadrazamlığa getirilmiş, 1474 yılında da öldürülmüştür İstanbul’da kendi ismini taşıyan semtte cami, medrese, hamam, kütüphane yaptırmıştır Sofya’da da birçok vakıf eseri bulunmaktadır

Mahmut Paşa Türbesi köfeki taşından, sekizgen planlı, tek kubbeli bir yapıdır Türbenin üzeri 737 m çapında bir kubbe ile örtülüdür Her kenarında dikdörtgen söveli iki sıra halinde 15 pencere bulunmaktadır Alt sıra pencereler dikdörtgen söveli, üst sıra pencereler de sivri kemerli, alçı şebekelidir Türbenin dış cephesi sırlı mozaik çiniler ile kaplıdır Bu çiniler firuze ve lacivert renklerde yıldız ve poligonal biçimdedir Bu çiniler alt pencerelerin üzerinden başlayarak ikinci kat pencereleri de kapsayarak tüm türbeyi çepeçevre kuşatmaktadır

Türbenin içerisine mermer merdivenli eyvan şeklinde bir portalden girilmektedir Bu cephe 1827 yılında sundurma şekline sokulmuş ve orijinalliği bozulmuştur Türbenin giriş kapısı üzerindeki orijinal kitabesi 1827 yılında yapılan onarım sırasında sökülmüş ve yerine iki satırlık bir kitabe konulmuştur

Türbenin orijinal sökülen kitabesi:

“Sahip’ül-hayrat Mahmud’ül-hisal

Menba’ül-eltaf-i memduh’ül-kemal

Sadık’üs-Sultan Mahmud el-Kerim

Rahe mazlumen ila dar’el-na’im

Fate merhumen ve tarihu beda

Mate Mahmudü şehiden zâhida”

Türkçe onarım kitabesi:

“Mücevher söyledim tarih-i tamiri üdüb icab

Münevver Türbe-i Mahmud Paşa oldu Zinetyab”

Mahmut Paşa Türbesi Sultan I Abdülhamid tarafından 1785, Sultan II Mahmud zamanında 1827 ve Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından da 1960 yılında onarılmıştır Türbenin içerisinde Mahmut Paşa ile oğlunun sandukası bulunmaktadır