İstanbul Sıbyan Mektepleri

Yusuf Paşa Sıbyan Mektebi (Fatih)

İstanbul ili Fatih ilçesi, Aksaray’da Hekimoğlu Ali Paşa Caddesi’nin başında bulunan bu yapı h1126 yılında Yusuf Paşa tarafından yaptırılmıştır

Sıbyan mektebi kareye yakın dikdörtgen planlı olup, kesme taştan iki katlı olarak yapılmıştır Zemin katı iki yuvarlak tonoz kemer üzerinde üst katı taşımaktadır Kirpi saçaklı ve tonozla örtülü olan sıbyan mektebinin önündeki caddeye dikdörtgen söveli iki, iki yanda da birer pencere ile açılmıştır

Sıbyan mektebi uzun süre depo olarak kullanılmıştır

Şah-u Ban Kadın Sıbyan Mektebi (Fatih)

İstanbul ili Fatih ilçesi, Vatan Caddesi yakınında, Oğuzhan Caddesi ile Guraba Caddesi’nin kesiştiği köşede bulunan sıbyan mektebi ile yanındaki türbe Sultan III Murad’ın (1574–1595) eşlerinden Şah-ı Huban Hatun tarafından yaptırılmıştır Kitabesi bulunmadığından yapım tarihi kesinlik kazanamamış, ancak Mimar Sinan tarafından 1575–1580 yılları arasında yapıldığı sanılmaktadır

Sıbyan mektebi kesme taştan, tek katlı ve dikdörtgen planlı bir yapıdır İki odadan meydana gelen yapının odaları ayrı ayrı kubbelerle örtülmüştür Avluya bakan güney cephesi dışında kalan cepheler dikdörtgen söveli simetrik olarak yerleştirilmiş pencerelerle dışarıya açılmıştır Bu pencerelerin üzerlerinde sivri boşaltma kemerlerine yer verilmiştir Sıbyan mektebinin giriş kısmında iki ahşap direğin taşıdığı, düz ahşap çatılı bir revak bulunmaktadır

Bu yapı günümüzde dispanser olarak kullanılmaktadır Sıbyan mektebinin güneybatısında da Şah-ı Huban Hatun’un türbesi bulunmaktadır

Pir Mehmet Çelebi Sıbyan Mektebi (Fatih)

İstanbul ili Fatih ilçesi, Hırka-i Şerif Camisi’nin karşısında bulunan bu sıbyan mektebi Pir Mehmet Paşa tarafından yaptırılmıştır Yapının yapım tarihi bilinmemektedir XIX yüzyılın ikinci yarısında yaptırıldğı sanılmaktadır

Sıbyan mektebi iki katlı bir yapı olup, diğer sıbyan mekteplerinden ahşap oluşu ile ayrılmaktadır Dikdörtgen planlı yapının üzeri ahşap bir çatı ile örtülüdür Uzun süre konut olarak kullanılmasından ötürü orijinalliğini büyük ölçüde yitirmiştir

İsmail Efendi Sıbyan Mektebi (Fatih)

İstanbul ili Fatih ilçesi, Çarşamba Tevhi-i Cafer Mahallesi Manyasi Caddesi’nde bulunan bu sıbyan mektebi İsmail Efendi Camisi’nin giriş kapısı üzerinde yer almaktadır

Şeyhülislâm İsmail Efendi’nin 1723 yılında yaptırdığı bu yapı kesme taş ve tuğladan yapılmıştır Giriş kapısı üzerinden taş konsollarla dışarıya taşırılmış olup, kare planlı ve ahşap çatılıdır Cadde üzerine mermer söveli, tuğladan boşaltma kemerleri ile açılmaktadır Günümüzde restore edilmiş olan yapı meşruta olarak kullanılmaktadır

Tercüman Yunus Sıbyan Mektebi (Fatih)

İstanbul Fatih ilçesi, Draman semtinde, Derviş Ali Mahallesi, Draman Caddesi, Tercüman Yunus Sokağı’nda bulunan bu sıbyan mektebi, Draman Külliyesi’nin bir bölümünü oluşturmaktadır Bu yapı topluluğu Kanuni Sultan Süleyman döneminde saray tercümanlarından Yunus Bey tarafından 1541 yılında yaptırılmıştır

Sıbyan mektebi caminin kıble yönünde yer almaktadır Kare planlı küçük bir yapı olup, üzeri içten pandantifli, dıştan sekizgen kasnaklı bir kubbe ile örtülmüştür Düzgün kesme taştan yapılan sıbyan mektebinin camiye yönelik cephesinde dörder penceresi vardır Giriş kapısı önünde bulunduğu sanılan ahşap sundurma günümüze gelememiştir

Yapıda 1970’li yıllarda caminin onarımı sırasında bazı tadilatlar yapılmış ve orijinalliğinden uzaklaşmıştır

Balâ Sıbyan Mektebi (Fatih)

İstanbul Fatih ilçesi, Silivrikapı’da Veliedi Karabaş Mahallesi’nde, Tekke Maslağı ile Balâ Sokağı’nda bulunan bu sıbyan mektebi, İstanbul’un fethine katılmış Topçubaşı Balâ Süleyman Ağa tarafından 1453–1457 yıllarında yaptırmış olduğu külliyenin bir bölümünü oluşturmaktadır

İki katlı yapı değişik dönemlerde yapılan onarımlarla özelliğini büyük ölçüde yitirmiştir Ampir üslubunda yapılmış olan ve oldukça sade cephe tasarımını yansıtan sıbyan mektebi moloz taş ve tuğladan yapılmıştır Dikdörtgen kesme taş söveli pencerelerinin üzerinde basık hafifletme kemerleri bulunmaktadır Cephesi üzerinde Sultan II Abdülhamid’in onarımını gösteren 1905 tarihli bir kitabeye yer verilmiştir

Uzun süre yanındaki ilkokulun dershanesi olarak kullanılmıştır