İstanbul Sıbyan Mektepleri

Gazi Ahmet Paşa Sıbyan Mektebi (Fatih)

İstanbul ili Fatih ilçesi, Topkapı’da Gazi Ahmet Paşa Camisi’nin yanında bulunan bu mektebi Sadrazam Kara Ahmet Paşa h979 yılında yaptırmıştır

Moloz taş ve tuğladan, dikdörtgen planlı ve üzeri çatı ile örtülü olan bu yapının cephesinde dikdörtgen söveli dört penceresi bulunmaktadır Yanındaki bahçeden içerisine girilen sıbyan mektebi uzun süre Topkapı Spor Kulübünün lokali olarak kullanılmış ve yapılan değişikliklerle orijinalliğinden oldukça uzaklaşmıştır

Ebubekir Ağa Sıbyan Mektebi (Fatih)

İstanbul ili Fatih ilçesi, Aksaray İnebey Mahallesi’nde, Namık Kemal Caddesi üzerinde bulunan bu sıbyan mektebi yanındaki çeşme ve sebil ile birlikte Divan-ı Hümayun Başçavuşu Ebubekir Ağa tarafından 1723–1724 yılları arasında yaptırılmıştır

Sıbyan mektebi fevkâni bir yapı olup, kare planlıdır Duvarları kesme taş ve iki sıra tuğlanın almaşık olarak işlenmesi ile meydana getirilmiştir Yapının üzeri kirpi saçaklıklı bir tonoz ile örtülmüştür Doğusunda küçük bir avlusu bulunmakta olup, buraya ikinci bir kapı açılmıştır Aynı zamanda üst kattaki dershaneden revaklı bir balkon bu avluya bakmaktadır Sıbyan mektebinin kuzey cephesi sağır bırakılmış, giriş batı cephesindedir Bu girişin solundaki sebil sonraki yıllarda dükkâna dönüştürülmüştür Giriş kapısı kemeri üzerinde talik yazı ile banisinin ismi ve yapım tarihi yazılıdır Girişten sonraki koridorun sağında yanındaki hazireye bakan iki küçük penceresi vardır Koridorun sonunda ise biri avluya, diğeri de hazireye açılan iki kapısı bulunmaktadır Koridorun sonunda, sol taraftaki kesme taş merdivenlerle ikinci kata çıkılmaktadır Buradaki revak basık tuğla kemerli, baklava başlıklı bir sütunla meydana getirilmiştir

Dershane dikdörtgen planlı olup, batı ve güney duvarlarında üçer, revaka açılan kapısının yanında da iki penceresi bulunmaktadır Bu pencereler dikdörtgen kesme taş söveli olup, üzerlerine hafifletme kemerleri yerleştirilmiştir

Saliha Sultan Sıbyan Mektebi (Beyoğlu)

İstanbul ili Beyoğlu ilçesi, Azapkapı’da Atatürk Köprüsü’nün başında bulunan sıbyan mektebi Sultan II Mustafa’nın (1695–1703) eşi ve IMahmud’un (1730–1754) annesi Valide Saliha Sultan tarafından yaptırılmıştır Çeşme Meydanı ismi ile de tanınan bu sıbyan mektebinin yanında sebil ve çeşmeleri de bulunuyordu Sıbyan mektebinin üzerinde de 1733–1734 tarihli bir kitabesi vardı Mimarı bilinmemektedir

Kare planlı, iki katlı ve üzeri ahşap çatı ile örtülü olan sıbyan mektebi her iki cephesindeki üçer pencere ile dışarıya açılıyordu Bu pencerelerin üzerinde birer boşatma kemerine yer verilmişti Bu sıbyan mektebi 1957 yılında yapılan imar faaliyetleri sırasında yıkılarak ortadan kaldırılmıştır

Abdülbaki Efendi Sıbyan Mektebi (Üsküdar)

İstanbul ili Üsküdar ilçesi, Servilik Caddesi’nde Abdülbaki Efendi Camisi’nin son cemaat yerinin önünde bulunan bu sıbyan mektebinin kitabesi günümüze gelemediğinden yapım tarihi kesin olarak bilinmemektedir Bununla beraber, cami ile birlikte 1644 yılında, Halep Mollası Abdülbaki Efendi tarafından yaptırıldığı sanılmaktadır

Kesme taş ve tuğladan yapılmış olan sıbyan mektebi meyilli bir arazide olduğundan caddeye bakan tarafı tek, avluya bakan tarafı da iki katlıdır Değişik zamanlarda yapılan onarımlarla orijinalliğinden kısmen uzaklaşmıştır Günümüzde Abdülbaki Efendi Camisi’nin meşrutası olarak kullanılmaktadır

Ali Ağa Sıbyan Mektebi (Üsküdar)

İstanbul Üsküdar ilçesi, Doğancılar Camisi ile birlikte Sümbülzade Sokağı’nda 1702 yılında yaptırılan bu sıbyan mektebi günümüze gelememiştir Banisinin kimliği bilinmemekle beraber, karşısındaki Ahmet Paşa Türbesi’nden ötürü Onun tarafından yaptırıldığı düşünülmektedir

Atik Valide Sultan Sıbyan Mektebi (Üsküdar)

İstanbul ili Üsküdar ilçesi, Toptaşı semtinde, Valide-i Atik Mahallesi’nde, Kartal Baba Caddesi ile Valide İmareti Sokağı'nın birleştiği köşede bulunan bu mektep, Sultan III Murad’ın (1574–1595) annesi Nur Banu Valide Sultan tarafından 1570–1579 yılları arasında yaptırılan külliyenin bir bölümünü oluşturmaktadır Mimarı Koca Sinan’dır XVIII yüzyılda Feridun Ağa isimli bir kişi tarafından kütüphaneye dönüştürülmüştür

Sıbyan mektebinin kitabesi bulunmamaktadır Kesme taştan, kare planlı bir yapı olup, üzeri pandantifli kasnaksız bir kubbe ile örtülmüştür Külliyenin kemerli taş söveli kapısından ayrı küçük bir avluya girilmektedir Sıbyan mektebi de bu avlunun içerisindedir Doğudan kesme taş basamaklı bir merdivenle sıbyan mektebinin sahanlığına çıkılmaktadır Bu bölümün ilk yapıldığında revak ile örtülü olduğu sanılmaktadır Yapının girişinde ve güney ile batı cephelerinde de pencereler sıralanmıştır Kuzey cephesi ise sokağa yönelik olduğundan iç mekânı gürültüden arındırmak için duvar sağır olarak bırakılmıştır

Sıbyan mektebi değişik zamanlarda onarım geçirmiş, 1928 yılında Toptaşı Cezaevi’nin Jandarma Bölüğü emrine verilmiştir Bu dönemde yapının içerisinde bir takım değişiklikler yapılmıştır Günümüzde meşruta olarak kullanılmaktadır

Cevap: İstanbul Sıbyan Mektepleri frmacil sayfa 2iki Cevap: İstanbul Sıbyan Mektepleri