|
Prof. Dr. Sinsi
|
Marmara Bölgesinin Coğrafi Özellikleri
Marmara bölgesinin fiziki özellikleri
Coğrafİ Konumu
Marmara Bölgesi ülkemizin kuzeybatı köşesinde yer alır Ülke yüz ölçümünün %8,5'i ile altıncı büyük bölgemizdir Yaklaşık olarak 66000 km² alan kaplar Karadeniz, Marmara ve Ege olmak üzere üç denize komşudur İstanbul ve Çanakkale boğazları bu bölgede yer alır Hem Asya, hem de Avrupa kıtasında yer alır
Yeryüzü Şekİllerİ
Türkiye'nin ortalama yükseltisi en az olan bölgesidir Marmara Bölgesi'nin en önemli yükseltisini, güneyde Samanlı Dağları, Trakya kesiminde Karadeniz boyunca uzanan Yıldız Dağları ve güneydeki Uludağ oluşturur Bu dağlar orta yükseltidedir Bölgenin en yüksek dağı ise 2543 metre ile Uludağ'dır Bölgenin en önemli düzlükleri ise Trakya'daki Ergene Havzası, Anadolu yakasındaki Sakarya ve Bursa ovaları ile güneydeki geniş plato alanlarıdır
Yer şekillerinin sade olması nedeniyle ulaşım kolaydır Güney Marmara kıyıları girintili - çıkıntılıdır Erdek, Bandırma, Gemlik ve İzmit körfezleri önemli girintilerdir Kapıdağ Yarımadası tombolo özelliği gösterir Kuzey kıyıları dik yalıyarlardan (falezler) meydana geldiği için bu kıyılarda fazla girinti – çıkıntı yoktur Boğazlar, eski akarsu yataklarının daha sonra sular altında kalması ile oluşmuş ria tipi kıyı özelliği gösterir
TOPRAK
Trakya’nın kuzeyinde, Kocaeli Yarımadası’nda, Güney Marmara’nın doğusu ve güneyinde, asitli, koyu renkli ve organik madde bakımından zengin topraklar bulunur Ergene çayı havzası ile Güney Marmara Bölümü’ndeki ovalarda vertisol topraklar, Trakya’nın batısı Gelibolu ve Biga Yarımadası çevresinde ise rendzina adı verilen kireçli topraklar yer alır
Akarsu ve Göllerİ
Sakarya'nın aşağı kesimi, Meriç nehri, Susurluk ırmağı, başlıca akarsuları oluştururlar Bölgenin yükseltisinin az olması, akarsuların akış hızını azaltır Bu nedenle bölge akarsularının enerji potansiyeli azdır Ayrıca akarsuların yatak derinliklerinin azlığı ve yüzey şekillerinin elverişli olmaması, baraj yapımını zorlaştırır Bu nedenle Marmara Bölgesi'nin, hidroelektrik üretimindeki payı azdır
Marmara Bölgesi'nin Anadolu yakasında yer alan akarsuları kıyıda delta oluşturamaz ÇünküDöküldükleri yerlerde kıyı akıntıları fazladır
Yatak eğimlerinin az olmasına bağlı olarak taşıdıkları alüvyonların büyük bir bölümünü alçak kıyı ovalarında bırakmışlardır
Bölgedeki Manyas, Ulubat , İznik ve Sapanca gölleri tektonik kökenlidir Büyük ve Küçük Çekmece ve Durusu (Terkos) gölleri ise kıyı set gölüne örnektir
İklİm ve Bİtkİ Örtüsü
Marmara Bölgesi ikliminin en önemli özelliği bir geçiş iklimi karakteri göstermesidir Bölgeye ortalama 600 - 700 mm yağış düşmektedir
Yıllık ortalama sıcaklığı ise 15-16 °C dir
Trakya'da karasal iklim özellikleri görülür Yıldız Dağları Karadeniz'in nemli havasının iç kısımlara girmesini engeller Balkanlar üzerinden gelen nemli hava kütlesi, nemini Balkan Dağları'nda bıraktığından, Trakya'ya nemden yoksun ve kuru olarak eserler
Balkanlar'dan gelen hava kütleleri Marmara Denizi üzerinden geçerken nem alır Bu nemi Güney Marmara kıyılarına taşır Dolayısıyla Güney Marmara'nın denizel iklime sahip olmasını sağlar
Yıldız Dağları'nın Karadeniz kıyılarına bakan bölümü hariç Trakya'nın tabii bitki örtüsü bozkırdır
Kocaeli platosunda bozulmuş Karadeniz iklimi görülür Yazlar Karadeniz iklimine göre daha sıcak, kışlar daha soğuktur Yazlar yağışlı olmakla beraber, maksimum yağış kışın düşer Bölgede Karadeniz kıyıları boyunca ormanlar görülür
Güney Marmara'da kışların ılık geçmesi zeytin yetiştirilen alanların yaygınlaşmasını sağlamış, yazların sıcak ve kurak geçmesi pamuk tarımını kolaylaştırmıştır
Bol yağış alan yerler ormanlarla kaplı iken, yağış miktarının azaldığı yerlerde stepler görülür Kuzey Marmara'da ormanlar, Trakya'da stepler, Güney Marmara'da ise maki bitki örtüsü yaygındır
Marmara Bölgesi Türkiye ormanlarının % 13'üne sahiptir Bölgeler arasında orman oranı bakımından 4 sırada yer alır
Nüfus ve Yerleşme
Bölge küçük olmasına karşın nüfusu en fazla olan bölgemizdir Nüfus yoğunluğu Türkiye ortalamasının üstündedir
Kent nüfusu en fazla olan bölgemizdir Nüfusun özellikle yoğunluk kazandığı yer Çatalca - Kocaeli Bölümü'dür Sanayi sektöründe çalışan nüfusun en fazla olduğu bölgemizdir Diğer bölgelerden en fazla göç alan bölgemizdir
Bursa, tarım, sanayi ve turizmin geliştiği ülkemizin beşinci büyük kenti konumundadır Adapazarı, gelişmiş sanayisi ve verimli tarım alanlarıyla yoğun nüfusludur Balıkesir, Çanakkale, Edirne ve Tekirdağ orta nüfuslu kentlerdir Bölgede en seyrek nüfuslu bölüm Yıldız dağları bölümüdür Sebebi; yer şekillerinin engebeli olmasıdır
Tarım
Türkiye'de bölge yüzölçümüne göre, ekili - dikili alanın en fazla olduğu bölge Marmara Bölgesi'dir Buna yol açan faktör, arazinin fazla engebeli olmaması, düzlüklerin geniş yer kaplaması ve makineli tarımın yaygın olmasıdır Bölgede tarımın gelişmesinde ulaşım kolaylığı, sulamanın yaygınlığı, tüketici nüfusun fazla olması rol oynar
Bölgede aynı anda, üç değişik iklim tipinin görülmesi, tarım ürün çeşidini artırmıştır
Marmara Bölgesi'nde ekili dikili alanların oranının fazla olmasına karşın, bölgenin nüfusunun fazla olması diğer bölgelerden de tarım ürünü almasına neden olur
Bölgede yetİştİrİlen başlıca tarım ürünlerİ
Zeytin : Bölgenin özellikle Akdeniz iklimi etkisi altındaki güney kıyılarında yetiştirilir Özellikle Gemlik zeytinleri ülkemizin en kaliteli sofralık zeytinlerini oluşturur
Pamuk : Bölgede yaz yağışlarının azaldığı güney kesimde özellikle Balıkesir yöresinde yetiştirilir
Tütün : Bölgenin çeşitli yörelerinde üretimi yapılmakla beraber, kaliteli tütünler Adapazarı ovasında yetiştirilir
Ayçiçeği : Türkiye'de en yoğun olarak bu bölgede yetiştirilir Özellikle Trakya'nın iç kısımlarında Ergene Havzası 'nda yetiştirilmektedir
Şeker pancarı : Şeker fabrikalarının bulunduğu Alpullu, Adapazarı ve Susurluk çevresinde sulanabilen alanlarda üretilir
Buğday : Bölgenin hemen hemen her tarafında yetiştirilir Çeşitli endüstri bitkileri ile (özellikle şekerpancarı) nöbetleşe ekilirBölgeye düşen ortalama yağışın yeterli olmasından dolayı sulanamayan, topraklarda da ekimi yapılmaktadır
Pirinç : Ülkemiz pirincinin yarıdan fazlası bu bölgeden elde edilir Özellikle Ergene ve Meriç ırmağı çevresinde yetiştirilmektedir
Mısır: Özellikle Doğu Marmara ve Trakya'da yetiştirilmektedir
Bölgede çeşitli tarım ürünleri yetiştirilmesine hatta bazı ürünlerde önde olmasına karşın, diğer bölgelerden ürün alır Çünkü göçlerle nüfusu hızla artmakta, üretim yetersiz kalmaktadır
Meyvecilik: Bölgede meyvecilik çok gelişmiştir Özellikle Bursa çevresinde çilek, elma , armut, kiraz, şeftali ve kestane üretimi oldukça fazladır
|