Beşiktaş Semt Tarihi

Beşiktaş Semt Tarihi

Beşiktaş:

Beşiktaş tarih boyunca pek çok isimle anılmıştır Bunun temel nedeni Osmanlı dönemine kadar, sürekli bir yerleşim yeri özelliği kazanamamasıdır Dolayısı ile zaman içinde çeşitli olaylara, burada ki önemli yapılara yada anıtlara göre adlar almıştır Tarihin söylenceyle karıştığı ilkçağdan adı İasonion'dur MS 2-3 yılda kaleme alındığı sanılan Anaplus Bosporu(Boğaziçi'ne yolculuk) adlı kitapda geçen söylenceye göre; " altın postu " aramak amacıyla Teselya kıyılarından Karadeniz'e yelken açan Argonotlar, İstanbul Boğazında karaya ayak bastıkları ilk yere önderleri İason'un adını vermişlerdir İasonion denilen yerin, bugünkü Dolmabahçe sarayının bulunduğu yer olduğu sanılmaktadır Yakın zamana kadar Çırağan tarafının ilk çağdaki adı olduğu kabul edilen Rodion Periboloi'nin(Rodion köprüsü) de 19 yüzyılın ikinci yarısında ortadan kalkmış olan ve yaklaşık olarak bugünkü spor caddesinin başında yer alan Beşiktaş deresi üstünde ki köprü ile ilgili olduğu ileri sürülebilir

Bu durumda Ortaköy'ün eski adı olarak bilinen Arheion'un isminin de daha güney tarafları yani Beşiktaş'ı nitelediği savunulabilir Erken Bizans döneminde, Sergion ve Antakya'nin bir yazlığına benzediğinden, Daphne(defne) olarakda bilinen Beşiktaş, ILeon döneminde(457-474) buraya yaptırılan Ayios Mamas sarayından dolayı bu isimle anılmaya başlandı Muhtemelen burada, daha önce aynı Aziz'e adanmış bir kiliseden ötürü saraya bu ad verilmişti 10 yüzyıla kadar Ayios Mauası adını taşıyan Beşiktaş, bizans kaynaklarında Zeukta Kionia(ikiz sütun), ve yaygın olarak da Diplokionion(çifte sütunlar) olarak geçer

Bizans yönetiminin, İstanbul'u devamlı yağma tehdidi altında bulunduran Rus ve Bulgar akıncılara karşı kazanılan zaferin simgesi olarak diktirildiği belirtilen bu sütunların, Ayios Mamas sarayının yada 5 yüzyılda İmparator Zenon tarafından yıktırılan Zeus tapınağının kalıntılarından olabileceği ileri sürülmektedir

Fetihden otuz yıl kadar önce İstanbul'a gelen İtalyan gezgin Cristoforo Buondelmonti'nin çizdiği kent tasvirlerinden birinde görülen bu sütunların yeri tam olarak tesbit edilememiştir Dört Osmanlı döneminde de ayakta duran sütunlar, küçük kıyamet olarak bilinen 1509 depreminde yıkılmış, Fransız gezgin Petrus(1490-1565), kalan sütun parçalarının Barbaros Hayrettin paşa'nın türbesinin temellerinde kullanıldığını yazmıştır

Beşiktaş'ın Osmanlı öncesi dönemde ki adına ilişkin en ilginç kayıt, Evliya Çelebi'nin ünlü seyahatnamesinde yer alır Onun anlatımıyla: " zamanı kadimde, bu şehir kefere destinde(elinde) iken ismine Konapetro derlerdiyani taş beşik demektir" Bugüne kadar bu iddiayı doğrulayacak bir kayıta rastlanmamıştır Ancak burada beşik biçiminde lahitlerin bulunduğu da gözden kaçırılmamalıdır

Son olarak; Türkler tarafından verilen adın yani Beşiktaş'ın üzerinde duralım Beşiktaş'ın eski ve yeni sakinleri arasında yaygın olan ve yazılı kaynaklarada geçmiş olan teze göre, Beşiktaş isminin aslı Beştaş dır Bu da Barbaros Hayrettin Paşa'nın gemilerini bağlamak için kıyıya diktirdiği beş adet taş sütundan gelir Beştaş adı zaman içersinde Beşiktaş'a dönüşmüştür Halk etimolojisinin güzel bir örneği olarak değerlendirebileceğimiz bu görüş, Beşiktaş adının deniz ile ilgisini göstermesi açısından ilginçtir Beşiktaş'ın adıyla ilgili en ciddi araştırmayı yapan Prof Cavid Baysun ise, eski kaynaklarda bu adın Beşiktaşı olarak geçtiğine dikkat çekerek, Topkapısının Topkapı'ya dönüşmesi gibi, Beşiktaşı kelimesinin de zaman içersinde Beşiktaş'a dönüştüğünü iddia eder Ayrıca Beşik kelimesinin de üzerinde durur ve sözcüğün aynı zamanda bir denizcilik terimi olarak kızak üzerinde kurulan yatak anlamına geldiğini belirtir Beşiktaş semti kıyılarında, böylesine taş gemi beşiklerinin bulunması olasılığının yüksek olduğunu işaret ederek, beşiktaş adını bu olguya bağlar