Zandan Kaçınmak

İslamda Zaman algısı

Mademki, Allah, her daim yaratış halindedir, o halde bir süreç olarak zaman da yoktur Zaman, an'dır Yaratış'ın ortaya çıktığı bir an Ve zaman, işte bu anların toplamıdır, birikimidir Birikerek ilerler Böylece geçmiş, veya geçen an, artık ölü'dür

Çünkü Allah, yaratır ve yaratarak hayat verir Zaman da yaratılış halindedir Zaman, iki fiil arasında geçen süre ise, ikinci fiillin başlamaması/olmaması halinde zaman da olmaz Kaldı ki, hiçbir fiil yoksa, zaman da yoktur Her türlü fiil ise, ancak O'nun iradesiyle vuku bulur "Ol" der ve o şey oluverir

Şimdiki zaman tek gerçeklik o halde Gelecek anlar için Allah Kerim Geçmiş için ise Allah, bilen Kula (insana) kalan ise, şimdiki zamanı kullanarak kendini inşa etmesi (Ölüm sonrası aşama: Geçmişe dönük hesap ve sorgulama)

***

Kendi dinimizin, önemli bir problematiği olan zaman hakkındaki bu algılayışını, bu dinin bir inananı olarak, bu yaşımda, üstelik bir batılı'dan öğreniyorum Hem de 1920 yılında bir Fransız'ın yazdığı makaleden İslam ve Sanat'ı anlatıyor makale Müslümanların zaman algısı, daha sonraları Fransız felsefeci Henri Bergson'un Tekamülcü Yaratış Teorisi'nde kendini gösterir Bergson'un felsefesini masaya yatıran şu satırlara dikkat:

"Anlamamiz gereken seyin, zamanin bir birikim, bir büyüyüp gelisme, bir süre oldugunu belirten Bergson, bir adim daha ileri giderek, sürenin yalnizca akip giden bir sey olmakla kalmayip, yaratici oldugunu savunur Baska bir deyisle, süre görünüşün gerisindeki gerçeklik, bilimlerin arastirdigi gözle görülür empirik dönüsümlerin gerisindeki esas nedendir Buna göre, türlerin evrim geçirdigi hipotezini dogrulanabilen deneysel bir hipotez olarak benimseyen Bergson, buradan bütün bu evrimsel gelismenin gerisindeki esas gücün, temel nedenin süre oldugu metafiziksel tezine geçmistir

Bergson'a göre, gerçekten varolan sey madde, cansiz varlik degildir; gerçeklik süredir ve bunu yalnizca sezgi kavrayabilir Zaman bir birikimdir Gelecek hiçbir zaman geçmisin ayni olamaz, zira her adimda yeni bir birikim ortaya çikar O bilinçli bir varlik için var olmanin degismek oldugunu kabul eder, zira degismek demek olgunlasmak demektir; olgunlasmak ise, sonsuzca kendi kendini yaratmak demektir Bu, yalnizca bilinçli insan varligi için degil, fakat bütün gerçeklik için böyledir Bergson gelismeyi, ancak süre olarak anladigimiz takdirde açikliga kavusabilecegimi savunur"

***

an, an, an, an, an, an, an, an= Zaman

Her bir sonraki an, zamana dahil oluyor Ama zaman, Allah'ın yaratması yoksa, o an'ı bünyesine katıp ilerleyemiyor (Yılan oyunu örneği Parçalar yutuldukça yılan uzar)

O halde zaman, geçmişe yönelik bir birikimdir Zaman, gelecek için yoktur Geçmişi niteler