|
Prof. Dr. Sinsi
|
Zekât En Güzel Sosyal Yardımlaşmadır Vaaz
“Böylece o mallar içinizden yalnız zenginler arasında dolaşan bir servet olmaz ”16
h Zekât, müslümanın cennete girmesine sebep olur
Ebû Hureyre (ra) anlatıyor:
Bir gün peygamberimize bir Bedevî gelerek:
– Ey Allah'ın Resûlü, bana bir ibadet tavsiye ediniz ki, ben onu yapınca cennete gireyim, dedi Peygamberimiz:
– Allah'a ibadet edersin ve O'na hiçbir şeyi ortak koşmazsın, farz olan (beş vakit) namazı kılar, farz olan zekâtı verir ve Ramazan orucunu tutarsın (Böyle yaparsan cennete gidersin), buyurdu Bedevî:
– Canımı kudret elinde tutan Allah'a yemin ederim ki, bu ibadetlerden başka fazla bir ibadet yapmam, dedi ve sonra da dönüp gitti Bunun üzerine Peygamberimiz:
– Kim bir cennetlik görmek isterse şu temiz simaya baksın,17 buyurdu
İşte bu ve daha başka yararları sebebiyle yüce dinimiz toplumdaki yoksullara ve kimsesizlere yardım için zekâtı farz kılmıştır
Zekâtın verileceği yerleri anlatırken, görülecektir ki, zekât birinci derecede yoksullara verilir Zekât vermekle yükümlü olan kimsenin, bu yoksulu arayıp bulmak görevidir Yoksul deyince akla dilenci gelir Halbuki her dilenen yoksul değildir Gerçek yoksul, ihtiyaç içinde kıvrandığı halde dilenmekten ve başkalarına yüz suyu dökmekten utanan iffetli kimsedir Allah Teâlâ buyuruyor:
“Sadakalar, Allah yolunda kendilerini vakfetmiş yoksullar içindir ki, onlar yeryüzünde dolaşmazlar Durumlarını bilmeyen onları hayalarından dolayı zengin sanır (Ey Muhammed) sen o gibileri yüzlerinden tanırsın Onlar yüzsüzlük edip insanlardan bir şey istemezler Yaptığınız her hayrı muhakkak Allah bilir”18
Peygamberimiz de bu konuda şöyle buyurmuştur:
“Kapı kapı dolaşıp halkın kendisine bir iki Iokma verdiği dilenci yoksul değildir Gerçek yoksul, kendisine sadaka vermek için ihtiyacı bilinmeyen ve kendisi de halktan bir şey istemeyen iffet sahibi kimsedir”19
Değerli müminler, yüce dinimiz, yoksulları ve düşkünleri koruyup gözetmeyi öğütlerken, dilenciliği hoş karşılamıyor Bir müslümanın kendisini bu şekilde küçük düşürmesini uygun görmüyor Bunun içindir ki, Peygamberimiz, dilenmek isteyenlere, geçimlerini temin edecek uygun bir iş bulmalarını tavsiye etmiştir
Enes İbn Mâlik (ra) anlatıyor: "Ensar'dan (Medîne'lilerden) bir zat Peygamberimize gelir, sadaka ister Kalbi şefkat ve merhametle dolu olan Peygamberimiz bu zata, evinde bir şeyi olup olmadığını sorar Adam, evinde bir çul parçası olduğunu, bunu yere serip yarısının üzerine yattığını, diğer yarısı ile de örtündüğünü, bundan başka, bir de su kabı bulunduğunu söyler Peygamberimiz, bunları getirmesini emreder Adam gider, bunları alıp Peygamberimize getirir ve ne yapacağını merak eder Peygamberimiz bunları açık artırma ile satlığa çıkarır ve iki dirheme satar Sonra da bu iki dirhemi adama verir ve bir dirhemle çocuklarına yiyecek satın almasını, kalan öbür dirhemle de bir balta satın alıp getirmesini söyler Adam, buyurulan işleri yapar ve baltayı alır gelir Peygamberimiz bizzat kendileri baltaya bir sap takar, adama verir ve gidip odun toplayıp çarşıya getirip satmasını ve onbeş güne kadar da ortalıklarda görünmemesini tenbihler Adam, Peygamberimizin talimatı üzerine hareket eder, odun toplayıp çarşıya getirir ve satmaya başlar Onbeş gün sonra Peygamberimizin yanına gelir Bu süre içinde 10 dirhem kazandığını, bununla yiyecek ve giyecek satın alıp ihtiyaçlarını gördüğünü söyler Bunun üzerine Peygamberimiz kendisine:
“Böyle yapmak mı daha iyi, yoksa kıyamet günü alnında dilencilik damgası ile Allah'ın huzuruna gelmek mi daha iyi”20 buyurur
Bu rivayette Peygamberimiz, evinde sadece bir çul parçası ile, bir su kabından başka bir şeyi olmayan kimsenin bile dilenmesini hoş karşılamamış ve bu kimseye geçimini sağlayabileceği bir iş tavsiye etmiştir
Peygamberimiz, inanmış bir insanın dilenerek geçimini temin etmesini niçin hoş görmüyor? Çünkü insan, Allah'ın en üstün yaratığıdır, onurludur onurlu yaşamalıdır Dilenmekte yüz suyu dökmek ve başkasına boyun eğmek vardır Bu ise onur kırıcı bir davranıştır Kendisine el uzattığı kimse bir şey verirse minneti altına girmiş, vermezse zilletini çekmiş olur Bunun için Peygamberimiz:
“Sizden biriniz ipini alıp da dağa gitmesi ve odun demeti yüklenip getirerek onu satması ve Allah Teâlâ'nın bu sûretle o kimsenin yüz suyunu koruması, istediği verilse de verilmese de, halktan dilenmesinden daha hayırlıdır”21 buyurmuş ve hiçbir şeyi olmayan kimseye seçmesi gereken yolu göstermiştir
Hele geçineceği kadar malı olduğu halde halka el-avuç açıp dilenen kimsenin kıyamet günündeki durumu ise pek acıklıdır Peygamberimiz buyuruyor:
“Dilenmek, her hangi birinizi o dereceye getirir ki, kıyamet gününde yüzünde et bulunmadığı halde Allah'ın huzuruna çıkarır”22
Zekât Kimlere Farzdır
Bir kimsenin zekât vermekle yükümlü olabilmesi için kendisinde ve sahip olduğu malda bir takım şartların bulunması gerekir
A Zekât vermekle yükümlü olan kimsede bulunması gereken şartlar şunlardır:
1 Müslüman olmak,
2 Erginlik çağına gelmiş bulunmak,
3 Akıllı olmak,
4 Hür olmak,
5 Borcu olmamak,
Buna göre müslüman olmayan, erginlik çağına gelmemiş bulunan çocuklar, akıl özürlü olanlar ve hür olmayan köleler zekât vermekle yükümlü değillerdir Elinde nisap miktarı veya daha fazla malı olduğu halde, malı kadar veya daha çok borcu olan kimse de zekât vermekle yükümlü değildir
B Malda bulunması gereken şartlar da şunlardır:
1 Malın nisap miktarı olması,
2 Malın, gerçekten veya hükmen artıcı olması,
3 Nisap miktarı malın üzerinden bir kamerî yıl geçmiş bulunması
Nisap, dinin koyduğu bir ölçüdür Borcundan ve temel ihtiyaçlarından başka bu kadar malı veya parası olan kimse dinen zengin sayılır ve bunların üzerinden bir yıl geçince zekât vermekle yükümlü olur Malı veya parası nisap miktarına ulaşmamış veya nisap miktarı malı olup da üzerinden bir kamerî yıl geçmemiş olan kimse zekât vermekle yükümlü olmaz
Elde mevcut olan malın, yılın başında nisap miktarında olması gerektiği gibi, yıl sonunda da nisap miktarında bulunması gerekir Yıl içinde maldaki eksilmeler dikkate alınmaz Yıl içindeki artışlar da ayrı ayrı hesap edilmez, mevcut mala eklenerek yıl sonunda hepsinin zekâtı verilir
Yıl başında nisap miktarı olan bir mal, yıl içinde eksilerek, nisap miktarından aşağıya düşer ve yıl sonunda da nisap miktarını bulmasa, bu maldan zekât vermek gerekmez Ne zaman nisap miktarına ulaşır ve bundan itibaren üzerinden bir yıl geçerse zekât verilmesi gerekir
Nisap Miktarları
Altının nisabı, 80,18 gram; Gümüşün nisabı, 561 gram; paranın nisabı, altın ve gümüşün nisab tutarı; ticaret malının nisabı, altın ve gümüşün nisabı değerinde; koyun ve keçinin nisabı, 40 koyun veya keçi; sığırın nisabı, 30 sığır ve devenin nisabı, 5 deve'dir
Temel İhtiyaçlar
Bir insanın ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin muhtaç olduğu temel ihtiyaç maddeleridir Ev, Iüzumlu ev ve giyim eşyası, binek aracı, ticaret için olmayan kitaplar,san'atkârların san'atlarını yapacakları aletler ve bir yıllık nafaka temel ihtiyaçlardır
|