|
Prof. Dr. Sinsi
|
Zekât En Güzel Sosyal Yardımlaşmadır Vaaz
Altın ve gümüş dışında ticaret için olmayan zinet eşyası; inci, zümrüt ve elmas gibi süs eşyaları da zekâta tabi değildir
Ticaret için olmayan ev, dükkan gibi gayr-ı menkullerden de zekât Iazım gelmez Ancak bunların kira ve gelirleri olarak elde edilen paralar nisabın hesaplanmasında dikkate alınır
Zekâtı yoksula veya vekiline verirken veya da yoksula verilmek üzere ayırırken bunun zekât olduğuna niyet edilmesi gerekir Çünkü zekât, bir ibadettir İbadetlerde ise niyet gereklidir Niyet kalp ile yapılır, dil ile söylenmesi gerekmez
Zekât vermekle yükümlü olan kimse zekâtı bizzat kendisi vereceği gibi bir başkasını vekil ederek de verebilir Her iki durumda da zekâtı verecek kişinin niyet etmesi gerekir
Zekât Verilmesi Gereken Mallar
1 Altın Altının nisabı az önce de ifade ettiğimiz gibi 80,18 gramdır Bunun külçe, süs eşyası halinde olması ile kap- kaçak olarak kullanılması arasında bir fark yoktur, hepsi zekâta tabidir
2 Gümüşün nisabı da 561 gramdır
Ancak burada bir hususun belirtilmesinde yarar vardır Günümüzde gümüş, altına oranla büyük değer kaybetmiştir Altın ve gümüş nisabı belirlendiği zaman, 80,18 gram altın, 561 gram gümüşe eşit idi yani aynı değerde idiler Ama bugün öyle değildir Gümüş altına göre büyük ölçüde değer yitirmiştir Bunun için para ve ticaret mallarında yoksulun yararı dikkate alınarak altın nisabı esas alınmak süretiyle zekâtın ödenmesi uygun olur Ancak elinde nisap miktarı veya daha fazla gümüşü olan kimse, zekatını bu nisap üzerinden verir
3 Ticaret malları da zekâta tabi mallardandır Hangi cinsten olursa olsun, ticaret mallarının değeri altın nisabına ulaşırsa zekâtının verilmesi gerekir
Çeşitli şirket ve guruplar tarafından çıkarılıp menkul kıymetler borsasında alınıp satılan hisse senetleri ticaret malı gibi olduğundan, bunların değerleri üzeriden zekât verilmesi gerekir
Her hangi bir şirket kâr ve zararda ortaklığın belgesi olan hisse senetlerinin zekâtı ise;
Şirket mal alıp satmak sûretiyle ticaret yapıyorsa, böyle bir şirketin hisse senetlerine sahip olan kimse, senetlerin değeri üzerinden zekât verir
Şirket,sanayi veya işletmecilik yapıyor ve sermayesi makina, alet ve araçlara bağlanmış ise, böyle bir kuruluşa ortak olan kimse zekâtını, elindeki hisse senetlerinin değeri üzerinden değil, yıllık kazancından vermesi gerekir
4 Paralar Elde bulunan paraların değeri altın nisabına ulaştığı takdirde zekâta tabi olur Mevcut para tek başına nisap miktarını bulmazsa, varsa altın ve ticaret malları ile birleştirilir ve hepsinin toplamı nisap miktarını bulursa, zekâtları verilir
5 Hayvanlar Üretmek, süt veya yün almak maksadı ile beslenen ve yılın yarıdan fazlasını kırlarda ve otlaklarda geçiren koyun, keçi, sığır, manda ve develer sayıca nisap miktarına ulaştıkları takdirde zekâta tabi olurlar
Alacakların Zekâtı
Alacaklar Üç Kısımdır
a Kuvvetli alacak Ödünç olarak verilen paralar ile ticaret mallarının bedeli olan alacaklardır Bunlar tahsil edildikleri zaman geçmiş yıllarının zekâtlarını da vermek gerekir
b Orta dereceli alacak Ticaret için olmayan mal karşılığı alacaklardır Kullanılmış elbise bedeli gibi Bunların bedeli tahsil edildikten sonra zekâta tabi olur Ancak bunlardan nisap miktarı ele geçmedikçe zekât vermek gerekmez
c Zayıf alacak Bunlar, her hangi bir mal karşılığı olmayan alacaklardır Miras ve vasiyet malı karşılığı gibi Bu mallar, ele geçtiği andan itibaren nisap miktarına ulaşır ve üzerinden bir yıl geçerse zekât verilmesi gerekir
Zekât Kimlere Verilir
Zekâtın verileceği yerlerle ilgili olarak Kur'an-ı Kerim'de şöyle buyuruluyor:
“Zekatlar, Allah'tan bir farz olarak yoksullara, düşkünlere (zekât toplayan) memurlara, gönülleri (İslâm'a) ısındırılacak olanlara, (esirlik ve kölelikten kurtulmak isteyen) esir ve kölelere, (borcuna karşılık malı olmayan) borçlulara, Allah yolunda olanlara, (harçlıksız kalmış) yolcuya, mahsustur”23
Buna göre, zekât verilecek kimseler; yoksullar, hiçbir şeyi olmayan düşkünler, borçlular, yolda kalmış olanlar, Allah yolunda olanlar (malî imkânsızlık yüzünden savaşa katılamayanlar, hac için yola çıkıp parasız kalanlar, işini gücünü bırakıp kendisini ilme verenler) dir
Yoksullara zekât verilirken şu sırayı gözetmek daha çok sevaptır
Fakir olan:
- Kardeşler,
- Kardeş çocukları,
- Amca, hala, dayı ve teyzeler,
- Bunların çocukları,
- Diğer mahremler,
- Komşular, meslekdaşlar,
- Zekât verecek kişinin bulunduğu köy ve şehir halkı
Bir kimse, kendi yakınları muhtaç durumda iken,onları bırakıp başkalarına zekât verse, zekât borcundan kurtulmuş olur ama sevabına erişmiş olmaz
Peygamberimiz şöyle buyuruyor:
“Yoksula bir şey vermek sadakadır Akrabadan olan yoksula sadaka vermenin ise iki ecri vardır birisi sadaka ecri, diğeri de akrabaları görüp gözetme sevabıdır”24
Zekât Kimlere Verilmez
Zekât verilmeyen kimseler şunlardır:
– Anne- baba, büyük anne ve büyük baba,
– Çocuklar ve torunlar,
– Karı-koca birbirine,
– Zenginler,
– Müslüman olmayanlar Müslüman olmayanlara sadaka verilirse de, zekât ancak müslüman olan yoksullara verilir
Değerli müminler, zekât ile ilgili kısa bir sohbet yapmış bulunuyoruz Sohbetimizi bir âyetle tamamlayalım Allah Teâlâ buyuruyor:
“Allah yolunda mallarını harcayanların örneği, yedi başak bitiren bir dane gibidir ki, her başakta yüz dane vardır Allah dilediğine kat kat fazlasını verir Allah'ın lütfu geniştir O, her şeyi bilir''25
|