|
Prof. Dr. Sinsi
|
Müslüman Bir Ailenin Özellikleri Neler?
Müslüman Bir Ailenin Özellikleri Neler?
Hakkında Müslüman Bir Ailenin Özellikleri Neler?
Müslüman Bir Ailenin Özellikleri Neler?
1) Aile meşru nikah temeline dayanır Nikah müessesesi bütün semavî dinlerde korunmuş ve evlilikle ilgili birtakım prensipler konulmuştur İbn Abidîn (ö 1252/1836) bu konuda şöyle demiştir "Bizim için Hz Adem döneminden günümüze kadar meşru olmuş, daha sonra ve cennette de devam edecek nikah ile imandan daha sürekli ibadet yoktur" (İbn Abidîn, Reddü'l-Muhtar, II, 258)
İslam nikahsız olarak bir arada yaşayanların topluluğunu, aile yuvası saymamış ve mensuplarını evlenmeye teşvik etmiştir Bu arada velilere ve İslam toplumunun yöneticilerine aralarındaki bekarları evlendirme görevi verilmiştir (en-Nûr, 24/32) Nikah gözü ve beli haramdan korur ve mü'minin üzerinden zina töhmetini kaldırır Diğer yandan zinanın yayılmasının yol açtığı frengi, bel soğukluğu veya aids gibi hastalıklardan mü'minler, meşru evlilik yoluyla korunmuş olurlar Çocukların neseplerinin karışması da yine evlilikle önlenir
Hz Peygamber şöyle buyurmuştur: "Dört şey peygamberlerin sünnetlerindendir Utanma, kokulanma, diş temizleme (misvak) ve evlenme" (Tirmizî, Nikah, 1; Ab Hanbel, V, 421) "Nikah benim sünnetimdir Kim benim sünnetim! işlemezse, benden değildir Evleniniz, çünkü ben diğer ümmetlere karşı sizin çokluğunuzla övünürüm Kimin evlenmeye gücü yeterse evlensin Evlenmeye gücü yetmeyen ise oruca devam etsin Çünkü oruç, kendisi için haramlara karşı koruyan bir kalkandır" (İbn Mace, Nikah, 1, Hadisin ravilerinden, İsa b Meymün el-Medînî zayıf bir ravidir Ancak bu hadisi destekleyen başka sağlam nakil de vardır)
2) Aile fertlerinin sağlam bir inanca ve günlük hayatta güzel amellere sahip olmaları hedeflenir İslam bu konuda aile reisine sorumluluk yüklemiştir Allah Teala şöyle buyurur: "Ey iman edenler! Kendinizi ve ailenizi, yakıtı insanlar ve taşlardan ateşten koruyun" (et-Tahrîm, 66/6) Allah'ın Rasulü de şöyle buyurmuştur: "Sizden her biriniz birer çobansınız ve her biriniz güttüğünüzden sorumlusunuz İslam devlet başkanı (imam) bir çobandır ve yönettiği kişilerden sorumludur Evin erkeği bir çobandır ve aile bireylerinden sorumludur Kadın, kocasının evi içinde bir çobandır ve güttüğünden sorumludur Hizmetçi, efendisinin malı üzerinde bir çobandır ve bunun yönetiminden sorumludur" (bk Buharî, Cum'a, 11, Cenaiz, 32, İstikraz, 20, Vesaya, 9, itk, 17,19; Nikah, 81,90, Ahkam, 1; Müslim, İmare, 20; Ebu Davud, İmare, I, 13; Tirmizi, Cihad, 27)
İslam'da aileyi birbirine bağlayan asıl bağ iman birliğidir Kan bağı bundan sonra gelir Bu yüzden imandan yoksun olan hısımlar aile bütünlüğü dışına çıkmış olur Nitekim, kendisine iman etmemiş olan oğlunu tufan'dan kurtarmak için dua eden Nuh peygambere Yüce Allah şöyle buyurmuştur: "Ey Nuh! O, asla senin ailenden değildir Çünkü onun yaptığı kötü bir iştir O halde hakkında bilgin olmayan bir şeyi benden isteme" (Hûd, 11/46)
Burada, Nuh (as)'ın kendi soyundan olan oğlu, imansızlık nedeniyle aile dışında bırakılmıştır Halbuki Hz Muhammed (sas), aralarında hiçbir nesep bağı olmayan Selman el-Farisî'yi (ö 36/656) kendi ailesinden saymıştır Diğer yandan özellikle Bedir savaşında birçok sahabi, en yakınları olan babalarına veya oğullarına karşı savaşmışlardır
3) Anne-baba ve çocuklar arasındaki ilişkiler karşılıklı sevgi ve saygı esasına dayanır
Hz Peygamber kendi çocuklarına, torunlarına ve ashabının çocuklarına karşı son derece şefkatli ve merhametli idiler Ashabını da böyle davranmaya teşvik etmiştir Ebü Hureyre (ra)'den nakledildiğine göre bir gün Allah'ın Rasülü, torunu Hz Hasan'ı (ö 50/670) öpmüştü: Orada hazır bulunan el-Akra' b Habis (ra) şöyle dedi: "Benim on tane çocuğum var, fakat onlardan hiçbirisini öpmem" Hz Peygamber ona baktı ve şöyle buyurdu: "Merhamet etmeyene merhamet olunmaz" (Buharî, Edeb, 18, 27; Müslim, Fadail, 65; Ebü Davud, Edeb, 145; Tirmizî, Birr, 12) Hz Aişe'nin naklettiğine göre bir arabî Allah'ın elçisine gelerek; "Siz küçük çocukları sevip öpüyorsunuz, biz onları öpmeyiz" dedi Hz Peygamber ona şöyle buyurdu: "Allahü Teala senin kalbinden merhameti çekip çıkarmışsa ben ne yapabilirim?" (Buharî, Edeb, 18)
Ebeveynin, çocuklarına acıyarak onları doğuştan gelen İslam fıtratı üzere yetiştirmesi ve ebedî hayata hazırlaması gerekir Hadiste şöyle buyurulur: "Her doğan çocuk İslam fıtratı üzere doğar Daha sonra ana-babası onu yahudi, hıristiyan veya ateşperest yapar" (Buharî Cenaiz 80, Kader, 22,23,24; İbn Hanbel, II, 315, 346) Ebü Hureyre yukarıdaki hadisi naklettikten sonra şu ayeti okumuştur: "Ey Muhammedi Sen yüzünü hanîf olarak dine, Allah insanları hangi fıtrat üzere yaratmış ise ona çevir Allah'ın yaratışında hiç bir değişme yoktur İşte dosdoğru din budur; fakat insanların çoğu bunu bilmezler" (er-Rum, 30/30; bk Buhari, Tefsiru Sure: 30/1) Hanîf; eğriliğe sapmaksızın doğru yoldan giden demektir Hz İbrahim'in tevhîd yani "Allah'ı bir tanıma dini" anlamında da kullanılır
Diğer yandan çocukların da ana-babaya gerekli sevgi, saygı ve itaati göstermesi gerekir Özellikle yaşlılık devrelerinde bu daha çok önem kazanır Allahü Teala şöyle buyurur: "Rabbin yalnız kendisine kulluk etmenizi, ana-babanıza da iyi davranmanızı kesin bir şekilde emretti Onlardan biri veya her ikisi senin yanında yaşlanırsa, kendilerine "öf" bile deme; onları azarlama; ikisine de güzel söz söyle Onları esirgeyerek alçak gönüllülükle üzerlerine kanat ger ve; "Rabbim! Küçüklüğümde onlar beni nasıl yetiştirmişlerse, şimdi de sen onlara (öyle) rahmet et" diyerek dua et" (el-İsra, 17/23, 24; bk Lok'man, 31/14,15)
Abdullah b Mes'ud (ra), Rasülullah (sas)'e hangi amelin daha faziletli olduğunu sormuş ve Allah'ın Rasulü şu cevabı vermiştir: "Vaktinde kılınan namaz"; Sonra hangisi sorusuna ise "ana-babaya iyilik (birr)" diye cevap vermiştir (Müslim, İman, 137) Birr (iyilik) terimi hadislerde; kişinin göğsüne genişlik veren (A b Hanbel, IV, 227) ruhun kendisi ile huzur bulduğu (Darimî, Büyû', 2; A b Hanbel, IV, 194) ve İslam'ın güzel ahlak olarak kabul ettiği (Tirmizî, Zühd, 53; Müslim, Birr, 14, 15; Darimî, Rikak, 73) davranış ve hizmetleri kapsar
Allah'ın Rasulü çeşitli hadislerde, ana-baba ile ilişiği kesmenin büyük günahlardan olduğunu belirtmiştir (bk Buharî, Edeb, 6, isti'zan, 35, Eyman, 16, istitabe, 1, Diyat, 2; Müslim, İman 143, 144; Ebu Davud, Vesaya, 10; Tirmizî, Birr, 4, Büyü') Haklı durumlar dışında ana-babayı üzen, onlara eza veren her fiil "ilişik kesme" sayılmıştır Bu duruma göre, masiyet (Allah'a isyan) sayılmayan konularda ana-babaya itaat etmek vaciptir Bu durumda onların emrine karşı gelmek ise "ilişik kesme (ukük)" kapsamına girer
İnsanların vereceği emirlere uymak, Allah'ın emir ve yasakları ile çelişmemesi ön şartına bağlıdır Ana-babaya itaat da bu prensiple sınırlıdır
Enes b Malik (ra), Rasülullah (sas)'in şöyle buyurduğunu nakletmiştir "Başı siyah üzüm gibi olan Habeşli bir köle bile size vali tayin olunsa onu dinleyiniz ve itaat ediniz" Başka bir rivayette şöyle buyurulur: "Ma'siyetle emredilmediği sürece, hoşuna gitse de gitmese de, müslümanın (İslam devlet başkanını dinleyip itaat etmesi gerekir Eğer ma'siyet (Allah'a isyanı kapsayan) bir emir verilirse, dinleme ve itaat yoktur" (Buhari, Ahkam, 4; Müslim, İmare, 39)
Nitekim Hz Ali'nin naklettiği seriyye (askeri müfreze) olayı da yukarıdaki ilkeyi desteklemektedir Nebî (sas) askeri bir birlik (seriyye) çıkarmış ve başlarına da Ensar'dan birisini komutan tayin ederek, kendisine itaat edilmesini emretmişti Gidilen yerde komutan bir konuda askerlere kızarak odun toplatmış ve ateş yaktırarak içine girmelerini istemişti Bir bölüm sahabiler ateşe girmeye karar verip, ayakta, birbirine bakarak beklemeye başladılar ve ateş sönünceye kadar o durumda kaldılar Diğerleri, ise; "Biz Nebî (sas)'e ateşten kurtulmak için tabi olduk, şimdi nasıl ateşe girebiliriz?" dediler Durum, Allah'ın Rasülüne anlatılınca şöyle buyurdular:
"Eğer onlar ateşe girselerdi, bir daha sonsuza kadar çıkamazlardı Emirlere itaat ancak ma'ruf olan yani iyi ve güzel bilinen, İslam'a uygun bulunan şeylerdedir" (Buharî, Ahkam, 4, Cihad, 108; Müslim imare, 38; Ebü Davud, Cihad, 87; Tirmizî, Cihad, 29; Nesaî, Bîa, 34; ibn Mace, Cihad, 40)
Sonuç olarak oğul ve kızlar anne babaların İslam'a uygun olmayan İslamî emir ve yasaklarla çelişen emir ve isteklerine uymak zorunda değildi Ebeveyn'in çocuklarına namaz, oruç, hac, zekat gibi açık farzları işlememe veya faizli muamele yapması, tesettürü bırakması gibi istekleri bunlar arasına sayılabilir
|