Tüberküloz - Tüberküloz Hakkında

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-11-2012

Dünyada Tüberküloz

Tüberküloz günümüzde en yaygın görülen infeksiyon hastalıklarından biridir

Dünya nüfusunun 1/3�ünü oluşturan 1

7 milyar insan tüberküloz basili ile infekte olup bunların büyük çoğunluğunu gelişmekte olan ülkelerdeki insanlar oluşturmaktadır

Gelişmiş ülkelerdeki infekte bireylerin %80�i 50 yaş ve üzerinde iken gelişmekte olan ülkelerdeki bireylerin % 77�si 50 yaş ve altındakilerden oluşmaktadır

Tüm dünyada 20 milyondan fazla tüberküloz hastası bulunmakta olup, buna her yıl 8 milyon yeni hasta eklenmektedir

Her yıl ortaya çıkan olgulardan akciğer tüberkülozlu olguların 3

6 milyonunu bulaştırıcı olgular (yayma pozitif) 3

6 milyonu ise bulaştırıcı niteliği olmayan (yayma negatif) olgulardır

Geri kalan 0

8 milyon olgu akciğer dışı organ tüberkülozlu olgularıdır

Tüberküloz nedeniyle günümüzde her yıl 2

5-3 milyon insan ölmektedir

Buna göre her gün 22 bin yeni hasta ortaya çıkmakta ve 9000 kişi tüberkülozdan ölmektedir

Dünyadaki tüm ölümlerin %7�sinden ve gelişmekte olan ülkelerdeki ölümlerin %26�sından tüberküloz sorumludur

Bu verilere göre tüberküloz her yıl diğer infeksiyon hastalıklarının (AIDS, diyare, sıtma, diğer tropikal hastalıkların) yol açtığı toplam ölüm sayısından fazlasını tek başına gerçekleştirmektedir

Tüm dünyadaki mevcut hastaların %95�i ve tüberküloz ölümlerinin %98�i gelişmekte olan ülkelerde gerçekleşmektedir

Bu ülkelerdeki hastaların ancak yarısından azına (%46�sı) tanı konabilmekte, tanı konabilenlerinde ancak yarısından azı tedavi edilebilmektedir

Gelişmekte olan ülkelerdeki hastaların %80�i en üretken yaş olan 15-59 yaşlar arasındadır

DSÖ raporlarına göre, gelişmekte olan ülkelerdeki 15 yaş altındaki çocuklarda yaklaşık 1

3 milyon tüberkülozlu hasta ortaya çıkmakta ve 450 bin çocuk her yıl tüberkülozdan ölmektedir

Tüberküloz tüm dünyada önlenebilir ölüm nedenleri içinde %25 ile ilk sırada yer almaktadır

Bu rakamlara göre:

Tüberküloz infeksiyon prevalansı = % 0

36 (20 milyon tüberküloz olgusu)

Tüberküloz infeksiyon insidansı = % 0

15 (yılda 8 milyon yeni olgu)

Tüberküloz infeksiyonu mortalitesi = % 0

05 (yılda 3 milyon ölüm)

Tüberküloz infeksiyon havuzu: %27 (1,5 milyar infekte insan)

Tablo I

Dünya Sağlık Örgütü�nce (DSÖ), 1992 yılı için dünyanın çeşitli bölgelerinde tahmin edilen ölüm hızları ve insidansları aşağıdaki gibidir

Ülkeler ----------------- Ölüm hızı (100

000�de) ---- İnsidans (100

000�de)

Afrika ülkeleri ---------------- 85----------------------------214

Güney Doğu Asya Ülkeleri-------84------------------------240

Doğu Akdeniz Ülkeleri-----------65-----------------------166

Güney/Orta Amerika Ülkeleri-----26---------------------136

Doğu Avrupa Ülkeleri-------------7----------------------47

HIV infeksiyon pandemisi 1980�li yıllardan sonra hızla artarak bugün bir çok ülkede tüberkülozlu hasta sayısının belirgin bir şekilde artmasına neden olmuştur

HIV epidemisi yayıldıkça ilaçlara dirençli tüberküloz sorunu da artmaya başlamıştır

Tüm dünyada 1994 ortasına kadar 5

6 milyon kişinin hem HIV hem de tüberküloz basili ile infekte olduğu bildirilmiştir

Tüm dünyadaki infekte kişilerin 2/3�ünün ve tüberkülozlu hastaların % 60�ının yaşadığı Asya ülkelerinde son yıllarda HIV infeksiyonunun giderek artıyor oluşu, önümüzdeki yıllarda tüberküloz sorununu giderek ağırlaştıracaktır

Gelişmekte olan ülkelerde özellikle Asya�da tedaviye alınan hastaların %50�den fazlası eksik ve yetersiz tedavi edilmekte, sonuçta hem kazanılmış direnç hem de primer direnç giderek artmaktadır

Nitekim çoğu gelişmekte olan ülkelerdeki primer direnç %25, kazanılmış direnç ise %75 civarındadır

Son 5 yıl içinde özellikle ABD'de HIV ile ilişkili, çok ilaca dirençli tüberküloz salgınları bildirilmiştir

Çok ilaca dirençli tüberkülozlu hastaların bakımı ve tedavisi oldukça güç ve pahalı olup bu hastalarda mortalite oranı %50�den fazladır

İki veya daha fazla ilaca dirençli basillerin, bu hastalar tarafından çevreye yayılması ile gelecek nesiller açısından tüberküloz tedavi edilemez bir hastalık tehdidi oluşturmaktadır

Günümüzde tüberküloz salgının kazandığı yeni boyutlar, pek çok ülkenin sağlık alt yapısının kapasitesini aşmış bulunmaktadır

Bu gelişmeler üzerine DSÖ 1993 yılında �Tüberkülozda Global Tehlike� adı altında sorunu kamuoyuna duyurmuş ve bir an önce acil önlemlerin alınması gerekliliğini vurgulamıştır

Eğer mevcut tedbirler 1990�lardaki düzeylerde kalırsa, önümüzdeki 10 yılda, 300 milyon yeni insanın tüberküloz basili ile infekte olacağı, 90 milyon yeni hasta ortaya çıkacağı ve en az 30 milyon kişinin tüberkülozdan öleceği, HIV pandemisi ve çok ilaca dirençli tüberküloz suşları nedeniyle hastalığı tedavi etmenin daha zor hale geleceği, ortaya çıkan tüberküloz salgını nedeniyle çok büyük ekonomik ve sosyal kayıpların ortaya çıkacağı düşünülmektedir

10-11-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Tüberküloz - Tüberküloz Hakkında Dünyada Tüberküloz Tüberküloz günümüzde en yaygın görülen infeksiyon hastalıklarından biridir Dünya nüfusunun 1/3�ünü oluşturan 17 milyar insan tüberküloz basili ile infekte olup bunların büyük çoğunluğunu gelişmekte olan ülkelerdeki insanlar oluşturmaktadır Gelişmiş ülkelerdeki infekte bireylerin %80�i 50 yaş ve üzerinde iken gelişmekte olan ülkelerdeki bireylerin % 77�si 50 yaş ve altındakilerden oluşmaktadır Tüm dünyada 20 milyondan fazla tüberküloz hastası bulunmakta olup, buna her yıl 8 milyon yeni hasta eklenmektedir Her yıl ortaya çıkan olgulardan akciğer tüberkülozlu olguların 36 milyonunu bulaştırıcı olgular (yayma pozitif) 36 milyonu ise bulaştırıcı niteliği olmayan (yayma negatif) olgulardır Geri kalan 08 milyon olgu akciğer dışı organ tüberkülozlu olgularıdır Tüberküloz nedeniyle günümüzde her yıl 25-3 milyon insan ölmektedir Buna göre her gün 22 bin yeni hasta ortaya çıkmakta ve 9000 kişi tüberkülozdan ölmektedir Dünyadaki tüm ölümlerin %7�sinden ve gelişmekte olan ülkelerdeki ölümlerin %26�sından tüberküloz sorumludur Bu verilere göre tüberküloz her yıl diğer infeksiyon hastalıklarının (AIDS, diyare, sıtma, diğer tropikal hastalıkların) yol açtığı toplam ölüm sayısından fazlasını tek başına gerçekleştirmektedir Tüm dünyadaki mevcut hastaların %95�i ve tüberküloz ölümlerinin %98�i gelişmekte olan ülkelerde gerçekleşmektedir Bu ülkelerdeki hastaların ancak yarısından azına (%46�sı) tanı konabilmekte, tanı konabilenlerinde ancak yarısından azı tedavi edilebilmektedir Gelişmekte olan ülkelerdeki hastaların %80�i en üretken yaş olan 15-59 yaşlar arasındadır DSÖ raporlarına göre, gelişmekte olan ülkelerdeki 15 yaş altındaki çocuklarda yaklaşık 13 milyon tüberkülozlu hasta ortaya çıkmakta ve 450 bin çocuk her yıl tüberkülozdan ölmektedir Tüberküloz tüm dünyada önlenebilir ölüm nedenleri içinde %25 ile ilk sırada yer almaktadır Bu rakamlara göre: Tüberküloz infeksiyon prevalansı = % 036 (20 milyon tüberküloz olgusu) Tüberküloz infeksiyon insidansı = % 015 (yılda 8 milyon yeni olgu) Tüberküloz infeksiyonu mortalitesi = % 005 (yılda 3 milyon ölüm) Tüberküloz infeksiyon havuzu: %27 (1,5 milyar infekte insan) Tablo I Dünya Sağlık Örgütü�nce (DSÖ), 1992 yılı için dünyanın çeşitli bölgelerinde tahmin edilen ölüm hızları ve insidansları aşağıdaki gibidir Ülkeler ----------------- Ölüm hızı (100 000�de) ---- İnsidans (100 000�de) Afrika ülkeleri ---------------- 85----------------------------214 Güney Doğu Asya Ülkeleri-------84------------------------240 Doğu Akdeniz Ülkeleri-----------65-----------------------166 Güney/Orta Amerika Ülkeleri-----26---------------------136 Doğu Avrupa Ülkeleri-------------7----------------------47 HIV infeksiyon pandemisi 1980�li yıllardan sonra hızla artarak bugün bir çok ülkede tüberkülozlu hasta sayısının belirgin bir şekilde artmasına neden olmuştur HIV epidemisi yayıldıkça ilaçlara dirençli tüberküloz sorunu da artmaya başlamıştır Tüm dünyada 1994 ortasına kadar 56 milyon kişinin hem HIV hem de tüberküloz basili ile infekte olduğu bildirilmiştir Tüm dünyadaki infekte kişilerin 2/3�ünün ve tüberkülozlu hastaların % 60�ının yaşadığı Asya ülkelerinde son yıllarda HIV infeksiyonunun giderek artıyor oluşu, önümüzdeki yıllarda tüberküloz sorununu giderek ağırlaştıracaktır Gelişmekte olan ülkelerde özellikle Asya�da tedaviye alınan hastaların %50�den fazlası eksik ve yetersiz tedavi edilmekte, sonuçta hem kazanılmış direnç hem de primer direnç giderek artmaktadır Nitekim çoğu gelişmekte olan ülkelerdeki primer direnç %25, kazanılmış direnç ise %75 civarındadır Son 5 yıl içinde özellikle ABD'de HIV ile ilişkili, çok ilaca dirençli tüberküloz salgınları bildirilmiştir Çok ilaca dirençli tüberkülozlu hastaların bakımı ve tedavisi oldukça güç ve pahalı olup bu hastalarda mortalite oranı %50�den fazladır İki veya daha fazla ilaca dirençli basillerin, bu hastalar tarafından çevreye yayılması ile gelecek nesiller açısından tüberküloz tedavi edilemez bir hastalık tehdidi oluşturmaktadır Günümüzde tüberküloz salgının kazandığı yeni boyutlar, pek çok ülkenin sağlık alt yapısının kapasitesini aşmış bulunmaktadır Bu gelişmeler üzerine DSÖ 1993 yılında �Tüberkülozda Global Tehlike� adı altında sorunu kamuoyuna duyurmuş ve bir an önce acil önlemlerin alınması gerekliliğini vurgulamıştır Eğer mevcut tedbirler 1990�lardaki düzeylerde kalırsa, önümüzdeki 10 yılda, 300 milyon yeni insanın tüberküloz basili ile infekte olacağı, 90 milyon yeni hasta ortaya çıkacağı ve en az 30 milyon kişinin tüberkülozdan öleceği, HIV pandemisi ve çok ilaca dirençli tüberküloz suşları nedeniyle hastalığı tedavi etmenin daha zor hale geleceği, ortaya çıkan tüberküloz salgını nedeniyle çok büyük ekonomik ve sosyal kayıpların ortaya çıkacağı düşünülmektedir